Hoe Fidan Ekiz de problemen blootlegt
‘Spreek je uit tegen terreur’. De boodschap van Fidan Ekiz na de aanslagen op de redactie van Charlie Hebdo in De Wereld Draait Door was kraakhelder. De uitspraken waren in de stijl van Ahmed Aboutaleb, die concludeerde dat moslims die de westerse samenleving niet beviel maar moest oprotten. Aboutaleb mocht bij president Obama op de koffie naar aanleiding van zijn uitspraken, Ekiz mocht een hele uitzending van het vlaggenschip der publieke omroep vullen.
Wat bleek na de maandenlange zoektocht na de paar minuten spreektijd bij DWDD: Ekiz heeft helemaal geen eenduidig antwoord. “Ik dacht zelf dat ik op zoek was naar een oplossing, een conclusie misschien zelfs. En ik dacht later, het was meer een zoektocht naar wijsheid. Het is een weg van zelfreflectie geweest eigenlijk. Het was heel confronterend ook,” aldus de tafeldame annex documentière.
Onlangs interviewde ik Zak Ebrahim, zoon van een moslimterrorist. Hij is inmiddels atheïst, maar op mijn vraag of de daden van zijn vader het gevolg zijn van de islam antwoordde hij ontkennend. Zijn vader had een aantal vernederende voorvallen meegemaakt waardoor hij teleurgesteld raakte in de Amerikaanse samenleving en ging zich steeds meer in de islam verdiepen. Hij kwam in aanraking met orthodoxe moslims en doorliep zo het pad van gematigde naar geradicaliseerde moslim. Religie was echter de uitingsvorm van de onvrede, stelde Ebrahim, niet de bron. In de bijbel of de koran zijn legitimaties te vinden voor alle goede én slechte daden. Daarmee praatte Ebrahim overigens het gedrag van zijn vader niet goed, integendeel. Wel verwierp hij de veronderstelling dat de islam a priori een religie is van dood en verderf.
Ebrahim zelf werd zeer streng in de leer opgevoed maar kwam tot inkeer toen hij een baantje in een pretpark kreeg en voor het eerst in zijn leven (noodgedwongen) in gesprek raakte met joden en homo’s – die hij verafschuwde. Er bleek eigenlijk niks mis met ze. Een open deur, maar ook de gederadicaliseerde Mahmoud Tighadouini, die vorige week bij Pauw uitlegde hoe hij tot inkeer kwam, had een vergelijkbaar verhaal. Toen hij in het ziekenhuis belandde en zo lief werd behandeld door de artsen bleek de wereld toch minder zwart-wit dan hij dacht.
De reactie van Ekiz na Charlie Hebdo past perfect in de stijl van DWDD, dat verafgoodt of heldere meningen verkondigt. Nuance en twijfel zijn niet aan het programma besteed, zulke deskundigen sneuvelen in de voorselectie (of nog erger: je krijgt als hoogleraar een BN’er naast je die met jouw genuanceerde boodschap aan de haal gaat). Je bent voor of tegen, het is zwart of wit. Anders zappen de mensen weg.
De uitzending van gisteren toonde aan dat die nuance, wijsheid en zelfreflectie broodnodig is. Zeker in een programma met de meeste impact op de publieke opinie in Nederland met anderhalf miljoen kijkers. Al heeft dat consequenties: met 856.000 kijkers was de Ekiz-uitzending van gisteren zeer slecht bekeken voor DWDD-begrippen. Veel duidelijker kunnen de problemen niet worden blootgelegd.
