Hoe de Volkskrant zich verslikt in brief met nepnieuws over Wilders
Opinions are cheap, facts are expensive luidt een bekend adagium in de journalistiek. Vrij vertaald: een krant of ander medium dat hecht aan betrouwbare berichtgeving moet opinies en feiten helder scheiden.
Lang niet alle media zijn betrouwbaar weten we inmiddels – internet, Facebook en de andere social media voorop. Waar dit toe kan leiden zagen we de vorige week toen een oververhitte brandweerman gewapend met een automatisch geweer in een pizzeria in Washington driekwartier personeel en gasten gijzelde omdat hij op internet had gelezen dat oud-presidentskandidaat Hillary Clinton daar een kinderpornonetwerk zou runnen.
Voor kranten, televisie en andere old skoolmedia zou dit een aansporing moeten zijn om extra alert te zijn. Immers, diezelfde social media zagen al jaren met veel succes aan hun stoelpoten. Betrouwbaarheid is in deze concurrentiestrijd voor de reguliere media een groot goed.
Bij de Volkskrant lijkt daarvan nog niet iedereen evenzeer doordrongen. Op de opiniepagina (hier te lezen op Blendle) prijkte maandag een als ingezonden brief verpakt nieuwsbericht waarin een ‘civiel jurist’ ongecensureerd mocht orakelen dat Geert Wilders, nu hij is veroordeeld wegens groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie, de eerste tien jaar geen minister of minister-president kan worden.
Wilders is veroordeeld op basis van de artikelen 137c en d van het Wetboek van Strafrecht. Wie zich heeft bezondigd aan dergelijke misdrijven komt niet in aanmerking komt voor een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). ‘Voor talloze functies, waaronder zeker het ministerschap, is zo’n VOG vereist,’ betoogt de jurist. Zijn conclusie: met een ‘terugkijktermijn’ van tien jaar zijn ‘we dus tot zeker 2026 verlost van het idee dat Wilders minister(-president) zou kunnen worden. Hebben we dat ook weer gehad!’
Te vroeg gejuicht, leert een belrondje langs deskundigen. “Baarlijke nonsens,” zo kwalificeert Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden, de brief. “Om premier, minister of staatssecretaris te kunnen worden is helemaal geen VOG vereist. De veroordeling van Wilders vormt voor zo’n benoeming in principe geen enkel probleem.”
Paul Bovend’Eert, hoogleraar staatsrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen, is het daar volledig mee eens. “Ministers worden bij Koninklijk Besluit benoemd. Daar worden verder geen eisen aan gesteld. Ook een strafblad vormt wettelijk gezien geen probleem.”
Wel ondergaan aanstaande bewindslieden een antecedentenonderzoek. Dat wordt verricht door de AIVD. Als hier iets uit komt, is het aan de formateur van een kabinet om daar al dan niet iets mee te doen. De formateur baseert zich daarbij niet op staatsrechtelijke, maar op politieke normen, verduidelijkt Voermans.
Die laatste toevoeging is essentieel. Op basis van de laatste polls komen Mark Rutte en Wilders zelf na de verkiezingen van 16 maart het meest in aanmerking voor de rol van formateur. Mocht Rutte als winnaar uit de bus komen, dan lijkt de kans dat hij Wilders vanwege zijn strafblad een positie als minister of vicepremier in zijn nieuwe kabinet ontzegt marginaal. Zo’n besluit staat gelijk aan politieke suïcide.
Blijft de vraag waarom de Volkskrant zo’n ‘brief’ dan zo prominent – als eerste – op de opiniepagina plaatst. Immers, zou de schrijver van de brief wel gelijk hebben gehad, dan was dit echt nieuws en had het voor de hand gelegen deze primeur een plaats te geven op de reguliere krantenpagina’s. Zo niet, dan lijkt het digitale grijze archief (‘verwijderen’) het meest voor de hand liggende alternatief.
Een paar belletjes of een half uurtje googelen hadden de krant voor deze faux pas kunnen behoeden. Guido Bamberg, de schrijver van de brief, bedrijfsjurist en voormalig voorzitter van de PvdA-fractie in Nieuwegein, is bepaald geen PVV-fan, leert een vluchtig antecendentenonderzoekje.
Met deze als brief verpakte canard is niemand geholpen. Wilders niet, de Volkskrant niet en haar lezers al helemaal niet. Opinions are cheap, facts are expensive. Dat geldt zeker voor een kwaliteitskrant.
