Spring naar de content

Disney maakt een feestje van de dood

In de kinderfilms van Disney ontbreekt de dood maar zelden. Denk aan Bambi’s moeder, Mufasa in The Lion King, Coral in Finding Nemo, Kocoum in Pocahontas of iets verder gezocht: Peter Pan, de doodsengel die kinderen meeneemt naar Neverland. Disney en dochterbedrijf Pixar deinzen niet terug voor educatieve lessen over de dood. Zo ook in Coco, een film die deze week uitkomt.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Redactie

Coco, de nieuwste film van Disney-dochter Pixar, is een ware ode aan de dood. Sterker nog, zo betoogt de Volkskrant gisteren (23 november, red.): ‘De dood is niks om bang voor te zijn, toont Coco.’ Dat is echter ook niet zo vreemd, want volgens deze film gaan we helemaal niet dood.

Een reis door het mythische dodenrijk

Miguel, een twaalfjarig jongetje belandt in de film op magische wijze in het dodenrijk. Zijn ontdekkingsreis door de wereld van de dood zit vol mythen en verwijzingen naar eerdere kunst over gene zijde. Volgens de Volkskrant is de dood in Coco dan ook ‘vrolijk, kleurrijk, alomtegenwoordig en zelfs een soort van gezellig.’

De tekst gaat hieronder verder.

De dood wordt in Coco ontdaan van haar dramatiek. Zo schrijft de Volkskrant: ‘Als Miguel afscheid neemt van zijn dode familieleden om terug te gaan naar de levenden, wenst zijn overleden oom hem vrolijk toe: “Ik hoop dat je snel doodgaat.” En dat is in de context van Coco, inderdaad helemaal niet zo’n slecht vooruitzicht.’

De dood is een feestje

Terug naar het begin van dit stuk: ‘De dood is niks om bang voor te zijn, toont Coco.’ De vraag is of de film dat wel kan tonen. Volgens deze film eindigt slechts één leven, want in het hiernamaals wordt vrolijk verder geleefd. Wanneer het leven niet eindigt, zal de dood inderdaad niet eng zijn.

Wat leert de film ons dan over de dood? Niet zoveel. Tenminste, niet als je er van uitgaat dat de dood betekent dat het leven daadwerkelijk eindigt.

Disney gaat daarentegen uit van het mythische hiernamaals: een dodenrijk, een hemel. Dat betekent niet zozeer leren om niet meer bang te zijn voor de dood. Dat betekent leren geloven in mythische voorstellingen van de dood. Dat betekent leren geloven in een alternatieve werkelijkheid, een alternatief concept van de dood. Niet anders dan de ideeën uit primitieve beschavingen over het goddelijke paradijs.

En daar is niets mis mee. Onze samenleving kan wel wat religieuze verbeeldingskracht gebruiken. Maar de dood in Coco is niet de daadwerkelijke dood.

Achtduizend moorden

In oktober schreven wij over de enorme hoeveelheid moorden die Amerikaanse kinderen al voor hun elfde krijgen voorgeschoteld op het grote en kleine scherm, door onder andere Hollywood. Dat zijn er namelijk gemiddeld zo’n achtduizend.

Onderzoekers van The Ohio State University concludeerden bovendien dat kinderen die worden blootgesteld aan vuurwapengeweld in films zelf ook sneller wapens zullen gebruiken. Het aanschouwen van geweld stimuleert gewelddadigheid. De onderzoekers pleiten dan ook voor minder vuurwapens in de filmindustrie.

Zelf suggereerden wij: ‘Hollywood zou realistischer – lees: genuanceerder – om kunnen gaan met vuurwapengeweld en ook de gevolgen ervan aankaarten.’
Het opvrolijken van de dood, zoals gebeurt in Coco, draagt in ieder geval niet bij aan het tegengaan van het ophemelen van moorden, laat niet de gevolgen van vuurwapengeweld zien.

Realiteitszin

In het onderzoek van The Ohio State University haalden kinderen zonder probleem de trekker over van een pistool dat ze ergens vinden. De kinderen blijken oorzaak en gevolg niet altijd even goed aan elkaar te verbinden, en risico’s bovendien niet goed in te schatten. Weten kinderen wat de echte dood is?

Het is een macabere combinatie. Aan de ene kant van Hollywood wordt de dood dus voorgesteld als een vrolijk feest. Aan de andere kant worden moorden verheven tot de normaalste zaak van de wereld door ze duizenden keren in films te vertonen. Beiden maken de dood luchtig.

Vaak is de dood bij Disney dramatisch en pijnlijk. Bambi’s moeder had geen hiernamaals. Dat is maar goed ook. Herinneringsrituelen zijn ontzettend waardevol en de mythische voorstelling van het dodenrijk biedt troost. Maar hoe mooi de herinnering ook is, een vrolijk feestje zonder angst zal de dood zelf nooit kunnen worden. En ook dat zullen kinderen moeten leren.