Spring naar de content
bron: ANP/Rick Nederstigt

Stelling: ongezonde levensstijl laagopgeleiden moet beloond worden met vervroegd pensioen

Het is eerlijker als laagopgeleiden eerder met pensioen mogen dan hoogopgeleiden, stelt het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI). 

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Max Van Rij

Laagopgeleiden leven namelijk korter en ontvangen gemiddeld minder jaren AOW. Uit eerder onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau bleek echter dat laagopgeleiden er in vergelijking met hoogopgeleiden een veel ongezondere levensstijl op nahouden. Wordt de ongezonde levensstijl straks beloond met een vervroegd pensioen? NIDI-onderzoeker Joop de Beer: “Alleen hoogopgeleiden lijken zich wat aan te trekken van voedingsadviezen.”

Wat hoopt u met het advies te bereiken?
“Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is nu bezig met het besluit over het al dan niet herzien van het pensioenstelsel. Hij heeft tot nu toe aan zijn lijn vastgehouden, maar wij hopen met dit advies het debat in beweging te brengen en denken dat het een bijdrage kan leveren aan de uiteindelijke besluitvorming.”

Waarom luidt de conclusie dat de pensioenleeftijd omlaag moet voor laagopgeleiden en niet voor mensen met een zware baan?
“Het is uiterst lastig om af te bakenen wat wel of niet een zwaar beroep is. Een criterium voor een zware baan kan zijn wat fysiek zwaar is, maar anderzijds is stress een factor. Veel hoogopgeleiden zullen zeggen dat hun werk stressvol is, denk bijvoorbeeld aan een baan op de Zuidas. Hierdoor kan de lijst met zware banen oneindig lang worden en daarmee praktisch onbruikbaar.

“Onze aandacht gaat vooral uit naar het aantal jaren dat mensen nog te leven hebben na hun pensioen. De vraag of je na je pensioen nog lang leeft hangt heel nauw samen met het opleidingsniveau. Laagopgeleiden leven korter en genieten daardoor minder jaren AOW. Zwaar werk is een van de oorzaken.”

Wat ook een oorzaak kan zijn is dat laagopgeleiden meer roken, ongezonder eten, minder bewegen en daarom een korter pensioen genieten. Wilt u in feite niet slecht en ongezond gedrag gaan belonen?
“Daar zit iets in, maar belangrijk is dan de vraag in hoeverre die ongezonde levensstijl een eigen keuze is van laagopgeleiden. De levensstijl wordt sterk beïnvloed door je achtergrond, in welke sociale omgeving je opgroeit en of je gezonde voeding kan betalen.”

Pensioen
Beeld:

Is een verlaging van de pensioenleeftijd voor alleen laagopgeleiden niet oneerlijk tegenover de hoogopgeleiden die hun uiterste best doen gezond te leven, soms meer belasting betalen en ook zwaar werk kunnen hebben?
“Als je puur naar de financiële kant is het nu eigenlijk al niet eerlijk, in de zin dat de AOW-kosten tegenwoordig ook uit de belastingen worden betaald en niet alleen uit de premies. Aangezien hoogopgeleiden gemiddeld meer belasting betalen, dragen zij dus eigenlijk ook meer AOW-premie af.

“Waar het ons om draait is het aantal jaren dat men te leven heeft, dat is niet iets wat je kan verdelen. Het aantal jaren dat men te leven heeft na het bereiken van de pensioenleeftijd kan je omhoog bijstellen door de pensioenleeftijd zelf te verlagen. Een andere oplossing kan natuurlijk zijn de gezondheid van mensen bevorderen waardoor zij langer leven en dus langer AOW ontvangen. Onder laagopgeleiden blijkt echter dat voorlichting over een gezonde levensstijl niet aanslaat. Het is heel moeilijk om het bewustzijn bij laagopgeleiden te beïnvloeden. Alleen hoogopgeleiden lijken zich wat aan te trekken van voedingsadviezen.”

Dus omdat laagopgeleiden hun lesje over gezonde voeding niet leren, moeten we hen maar eerder met pensioen sturen en kunnen anderen straks voor die kosten opdraaien?
Een mogelijke oplossing om meer bewustzijn bij laagopgeleiden te creëren is nudging. Mensen indirect stimuleren gezond gedrag aan te meten, maar dit wordt al snel ervaren als betutteling van de overheid.

Het probleem is dat mensen vaak pas laat in hun leven gaan nadenken over hun pensioen. Als mensen rond de 20-30 jaar zijn ligt het bereiken van de pensioenleeftijd nog heel ver weg. Als mensen in die jonge jaren een ongezonde levensstijl aanmeten en dan de 65 jaar naderen is het vaak al te laat en kunnen ze geen kant meer op.”