Ten Broeke zit inmiddels zo’n elf jaar in het parlement. Daarvoor was hij onder meer hoofd public affairs bij KPN en CEO van het in België gevestigde adviesbureau Quinten Consultancy BVBA. Aan zijn carrière als bedrijfsadviseur kwam een einde toen hij in 2006 toetrad tot de VVD-Kamerfractie. De twee functies waren onverenigbaar. Het Kamerlidmaatschap is zoals bekend ten minste een fulltimebaan.

Het is niet meer dan logisch dat een Kamerlid met de status van Ten Broeke werd genoemd tijdens de formatie van het kabinet-Rutte III. In de ogen van veel Binnenhof-watchers was de politicus uit het Twentse Ambt Delden een gedroomde kandidaat voor het ministerie van Buitenlandse Zaken. De geruchten over Ten Broeke’s potentiële rol als bewindspersoon zijn begin 2018 zo sterk dat hij zelf het initiatief nam om aan partijleider Rutte te melden dat hij ‘niet beschikbaar’ was voor een kabinetspositie. Reden: de politicus is vrij plotseling getroffen door een neurologische ziekte, die een rol als minister in de weg staat.

Dat Ten Broeke nog een kwetsbaarheid lijkt te hebben, maar dan op een geheel ander terrein, blijkt uit het Register nevenfuncties Tweede Kamer, waar Kamerleden hun bijbanen dienen te vermelden. Dit om te voorkomen dat er sprake is van ongewenste belangenverstrengeling.

Het register vermeldt dat VVD-Kamerlid Ten Broeke op 15 augustus 2017 een bedrijf opricht onder de naam Piscean Advice BV. Het betreft volgens het openbare register een betaalde nevenfunctie waarmee de VVD-politicus niet meer verdient dan de voor Kamerleden toegestane 14.000 euro. Hoewel het openbare register tot doel heeft om bij te dragen aan transparantie, leidt het in het geval van Ten Broeke alleen maar tot vragen.

Want waarom richt een prominent Kamerlid, dat onderdeel uit maakt van een regeringsfractie, vorig jaar ‘opeens’ een bedrijf op? In het handelsregister van de Kamer van Koophandel lezen we dat het gaat om de volgende activiteiten: “Advisering en public relations en het deelnemen in adviesorganen en commissariaten.” Hieruit kunnen we opmaken dat het VVD-Kamerlid in 2017 een bedrijf is begonnen dat adviezen geeft op het gebied van public relations. Maar aan wie?

We vragen het aan de woordvoerster van Ten Broeke, maar de afdeling Voorlichting van de VVD-fractie wil het antwoord niet geven. Men zegt: “Het Kamerlid waarnaar jij vraagt heeft zijn activiteiten voorgelegd en alles is aan onze (de VVD, red.) regels getoetst. Aan specifieke informatie kan ik je niet verder helpen.”

En zo leidt een register dat tot doel heeft om duidelijkheid te geven over nevenfuncties van Kamerleden in dit specifieke geval juist tot een rookgordijn, want kiezers kunnen zo onmogelijk weten welke activiteiten hun gekozen vertegenwoordiger ontplooit met zijn nieuwe onderneming.

Het Kamerlid zelf is transparanter. In antwoord op vragen over zijn bedrijf geeft hij aan dat Piscean Advice BV in 2017 ‘slechts één opdrachtgever’ had: het Vlaamse bedrijf Merkthuis BVBA. Ten Broeke zegt: “Ik adviseer hen, in het bijzonder de CEO, bij hun communicatie, public affairs en pr-activiteiten, bijvoorbeeld in de benadering van (nieuwe) markten.” Op de website van het bedrijf zien we dat die ‘nieuwe markten’ mogelijk betrekking hebben op Afrika en het Midden-Oosten.

Ten Broeke voegt daar nadrukkelijk aan toe dat hij voor zijn bedrijfsmatige activiteiten toestemming heeft gevraagd aan de ‘fractieleiding’ van de VVD (toen Halbe Zijlstra, red.): “Zoals bij alle nevenactiviteiten van Kamerleden heb ik dat aangegeven en samen met hen bekeken of de – in dit geval betaalde – activiteiten niet zouden conflicteren met mijn Kamerwerk en/of woordvoerderschap. Dat is uitdrukkelijk niet het geval.”

Naar eigen zeggen adviseert het VVD-Kamerlid vooral de algemeen directeur van het Belgische bedrijf Merkthuis of Brandhome, zoals de handelsnaam van de onderneming luidt. Het gaat daarbij om Erik Saelens. Deze zakenman werkt eerder als ‘brand-advisor’ bij hetzelfde KPN waar Ten Broeke actief was als hoofd public-affairs. De twee delen dus een achtergrond bij het Nederlandse telecombedrijf.

Saelens blijkt in Vlaanderen een omstreden figuur. Als campagneadviseur van de Vlaams Nationalistische partij N-VA, dat voorstander is van een zelfstandig Vlaanderen en daarmee van de opsplitsing van België, bedacht Saelens een spraakmakende politieke campagne, die veel stof deed opwaaien bij onze zuiderburen. Het gaat om de ‘V-campagne’ waarbij de leider van N-VA, Bart de Wever zich – net als Winston Churchill – liet afbeelden met zijn vingers in de vorm van een V als teken van de agressieve pro-Vlaanderenkoers van de N-VA. Er waren nauwelijks mediabedrijven in België te vinden die de campagne wilden afdrukken.

Het levert de Vlaamse nationalisten van de N-VA niettemin een verkiezingsoverwinning op en bedenker Saelens een succesvolle campagne, maar ook de nodige bedreigingen. Op enig moment zegt Saelens in de Vlaamse media zelf over een van zijn bedreigers: “Het was jaren geleden dat ik nog iemand geslagen had, maar deze persoon, een respectabel ‘manager’, heb ik een klap verkocht. (…) Ik ben nog steeds niet door de politie opgeroepen om een verklaring af te leggen, en ik denk ook niet dat dat ooit nog zal komen,” aldus de man die door een Nederlands Kamerlid tegen betaling persoonlijk wordt geadviseerd.

Hoe ver de betrokkenheid van de Nederlandse politicus bij Erik Saelens gaat blijkt op 12 september vorig jaar wanneer Ten Broeke op verzoek van Saelens een besloten bijeenkomst bijwoont met ‘cliënten’ van Brandhome in Antwerpen. Ook aanwezig is Claude Guéant, de voormalig minister van Binnenlandse zaken van Frankrijk onder Nicolas Sarkozy. Niets aan de hand zou je denken. Een mooie kans voor het VVD-Kamerlid om een keer een vooraanstaand Frans politicus te ontmoeten. Dat blijkt wellicht anders te zijn.

Claude Guéant is in 2015 veroordeeld tot gevangenisstraf van twee jaar (voorwaardelijk) wegens een corruptieaffaire in Frankrijk. Een uitspraak die in 2017 volgens NRC Handelsblad is bevestigd in hoger beroep, zo kan ook Ten Broeke begin vorig jaar lezen in die krant. Ten Broeke moet als buitenlandspecialist van de VVD geweten hebben van de dubieuze reputatie van de Franse politicus.

Op verzoek van Erik Saelens, die hem voor zijn advieswerkzaamheden betaalt, neemt hij echter in september vorig jaar deel aan een niet openbare bijeenkomst, waar de veroordeelde Franse ex-minister de hoofdspreker is. Han ten Broeke is in zijn hoedanigheid van Nederlands parlementslid de ‘uitleidende’ spreker van de veroordeelde Franse politicus. Wat verder opvalt: er zijn geen media bij de bijeenkomst met Guéant en Ten Broeke aanwezig. Ze zijn niet uitgenodigd waardoor dit alles zich aan het zicht van de buitenwereld onttrekt. Brandhome doet naderhand op de eigen Facebookpagina wel summier verslag van het evenement.

 

Opmerkelijk is dat Han ten Broeke deze betaalde activiteit in Antwerpen als VVD-Kamerlid (‘Dutch politician’) niet meldt in het reizenregister van de Tweede Kamer. Dat doet hij ruim een half jaar eerder wel met een bezoek aan de VVD-afdeling Brasschaat in datzelfde Antwerpen. Maar de VVD-politicus vindt dit kennelijk niet noodzakelijk nu het om een besloten ontmoeting gaat met cliënten van het bedrijf dat hem inhuurt voor ‘diensten’ in datzelfde Antwerpen.

Hoewel Ten Broeke van Brandhome-eigenaar Erik Saelens betalingen ontvangt voor door het Kamerlid geleverde adviezen, zegt de VVD’er in een schriftelijke reactie dat hij voor de toespraak in Antwerpen ‘niet is betaald’. Wel erkent hij dat hij van Saelens in verband met de besloten bijeenkomst voor ‘cliënten’ van Brandhome een vergoeding ontving voor een stuk dat hij in 2016 schreef voor de Teldersstichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD, onder de titel: 10 vuistregels voor een realistisch buitenlands beleid.

In dit VVD-stuk zet Kamerlid Ten Broeke de VVD-visie neer op buitenlands beleid. Hij schrijft het als buitenlandwoordvoerder van de liberalen en krijgt nu dus als co-spreker van de veroordeelde Franse minister Claude Guéant op een besloten bijeenkomst een vergoeding voor het ‘intellectuele eigendom’ dat het Kamerlid over het stuk zegt te hebben.

Ten Broeke zegt over deze opvallende betaling van Saelens, die loopt via het bedrijf van het Kamerlid: “Voor het boekje is aan mij, als auteur en rechthebbende, een vergoeding betaald.” Ook nu maakt Ten Broeke in de openbare registers van het parlement geen melding van een betaling of een gift. Hij doet dat bijvoorbeeld wel wanneer hij eind 2017 een fles ‘whisky’ ontvangt van de Taiwanese delegatie ter waarde van 64,99 euro.

De Teldersstichting, uitgever van het geschrift van Ten Broeke, is ‘verbaasd’ over de gang van zaken. Directeur Patrick van Schie: “Ik wist dit niet. Ik ben verrast. Het stuk is in de vorm van een boekje door de Teldersstichting uitgegeven en wij hebben de kosten daarvan voor onze rekening genomen. Het verbaast mij dat Han ten Broeke deze publicatie heeft verkocht zonder dat wij als uitgever hiervan op de hoogte zijn. Hij heeft destijds misschien wel honderd exemplaren gekregen en dat is ongebruikelijk veel, hij vertelde dat hij die wilde hebben om uit te delen. Als hij daar nu een financiële vergoeding voor heeft gehad, verbaast mij dat zeer en ga ik dat verder uitzoeken.”

Niet veel later belt dezelfde Van Schie na overleg met Ten Broeke op en zegt: “Ik heb met Ten Broeke gesproken en hij heeft mij gezegd dat hij wel degelijk als spreker een vergoeding heeft gehad voor de bijeenkomst in Antwerpen. De betaling had dus niet alleen met ons boekje te maken.”

Heeft Ten Broeke verwijtbaar gehandeld? De VVD-politicus wijst er nadrukkelijk op dat er ‘geen sprake is van zaken die conflicteren met zijn Kamerlidmaatschap’. Maar is dat wel zo? Is er echt geen sprake van raakvlakken met zijn woordvoerderschap bij de VVD-fractie? De feiten lijken in een andere richting te wijzen.

Een buitenlandwoordvoerder van de grootste regeringspartij die tegen betaling exclusieve adviezen verstrekt aan een zakenman die nauw betrokken is bij een Vlaams nationalistische politieke partij? Een VVD-Kamerlid dat afreist naar Antwerpen voor een besloten bijeenkomst, waar hij samen met een wegens corruptie veroordeelde Franse ex-minister de ‘cliënten’ van zijn betalende opdrachtgever toespreekt?

Een VVD-politicus die in 2016 de VVD-visie op buitenlands beleid op papier zet en daarvoor in 2017 in het kader van de Antwerpse politieke bijeenkomst door organisator Saelens wordt betaald voor het ‘auteursrecht’ dat de Nederlandse volksvertegenwoordiger over het artikel zegt te hebben? Een buitenlandwoordvoerder, die zijn reis naar de besloten bijeenkomst in Antwerpen niet meldt in het reizenregister, maar dat in hetzelfde jaar wel doet als hij eerder een bezoek brengt aan de VVD in diezelfde plaats?

Han ten Broeke laat na lezing van dit stuk in een nieuwe schriftelijke reactie weten dat hij inderdaad in het reizenregister van de Kamer melding had moeten maken van zijn bezoek aan Antwerpen op kosten van Erik Saelens en spreekt van een ‘fout’. Hij bevestigt dat hotel en ontbijt zijn betaald door de zakenman. Ten Broeke heeft onmiddellijk na vragen van HP/De Tijd hierover de zaak alsnog gemeld in het reizenregister.

Ook erkent Han ten Broeke in tweede instantie dat hij wel degelijk is ‘betaald’ voor het spreken op de besloten bijeenkomst. Dit in tegenstelling tot wat hij een dag eerder nog zei. Immers toen verklaarde het Kamerlid schriftelijk: “Voor de lezing zelf ben ik niet betaald, maar aan mij is als auteur en rechthebbende wel een vergoeding voor het boekje betaald”.

Hij schrijft nu in een ‘nieuwe’ lezing van de feiten: “Ik heb, zoals ik u eerder meldde, op 12 september 2017 in Antwerpen mijn inzichten gedeeld voor een aantal klanten van Merkthuis BVBA. De bijeenkomst heb ik voorbereid, ik heb daarvoor een Engelstalige samenvatting van mijn boekje gemaakt, het gepresenteerde boek bestudeerd voor mijn uitleidende verhaal, mijn inzichten op het terrein van buitenlandpolitiek gedeeld en ik heb daar een aantal exemplaren van het boekje geleverd. Voor dat totaal heb ik een vergoeding ontvangen. In die zin kan je stellen dat ik ben betaald voor deze bijeenkomst.”

Kamerlid Ten Broeke geeft dus op verschillende momenten verklaringen die op gespannen voet met elkaar staan als het gaat om de betaling door een Belgische ondernemer voor zijn aanwezigheid als spreker én het stuk van de Teldersstichting op 12 september in Antwerpen.

Daarnaast bevestigt de buitenlandwoordvoerder nu onomwonden dat hij wel degelijk is betaald voor het ‘delen van zijn inzichten op het terrein van buitenlandpolitiek’. Eerder zei Ten Broeke nog dat zijn werkzaamheden voor Piscean Advice BV ‘niet conflicteren’ met zijn rol als buitenlandwoordvoerder van de VVD. Hij erkent nu schriftelijk dat hij als VVD-Kamerlid commerciële diensten verleent aan een buitenlandse onderneming over het onderwerp van zijn portefeuille als volksvertegenwoordiger in Nederland.