Opmerkelijk: ouderen trekken weg uit de grote steden
Steeds meer oudere huiseigenaren verlaten de grote steden. Het aantal 55-plussers dat de afgelopen tien jaar in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht of Den Haag – de G4- zijn koopwoning heeft verruild voor een huis buiten de stad, is met bijna 10 procent gestegen. Dat blijkt uit onderzoek dat het Kadaster heeft verricht op verzoek van HP/De Tijd.
De exodus van ouderen is opmerkelijk. Uit eerdere studies bleek steevast dat oudere stadsbewoners niet zo gemakkelijk verkasten.
Waarom meer 55-plussers de grote steden verlaten, is onduidelijk. “Mogelijk willen zij de overwaarde op hun huis verzilveren,” denkt Hans Wisman, adviseur bij het Kadaster. “Maar het zou ook kunnen dat de verdere urbanisatie hen tegenstaat,” aldus Wisman, die daarmee doelt op “de magneetwerking van de stad op onder anderen toeristen en jongeren.” In welke van de vier steden de uittocht het grootst is, heeft het Kadaster niet onderzocht.
Kadaster: “Mogelijk willen ouderen de overwaarde op hun huis verzilveren, maar het zou ook kunnen dat de verdere urbanisatie hen tegenstaat.”
Amsterdamse makelaars zijn niet verbaasd over de uitkomst. Volgens Sven Heinen, voorzitter van de Makelaarsvereniging Amsterdam, zijn in de hoofdstad vooral veel ‘zeventigplussers die al wat slechter ter been’ zijn op zoek naar ‘een levensloopbestendig appartement’. Die zijn in Amsterdam dun gezaaid en vaak aan de krappe kant, weet hij.
Jongeren blijven de stad trouw
In de leeftijdscategorie 35 tot 55 jaar groeide het aantal mensen met een eigen woning dat sinds 2008 een van de G4 heeft verlaten iets minder snel, met 5 procent. Jongeren daarentegen blijven de grote steden trouw: beneden de 35 jaar daalde het percentage huizenbezitters dat elders een nieuw huis aanschafte van 29 naar 25.
Deze uitkomsten sluiten deels aan bij de bevindingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Veel gezinnen met kleine kinderen keren de grote steden de rug toe, signaleerde CBS eind vorig jaar. Van de stellen woonachtig in de vier grote steden die in 2012 hun eerste kind kregen, verkaste zo’n 25 tot 40 procent binnen vier jaar naar een andere gemeente. Buiten de vier grote steden was dit slechts 14 procent.
Amsterdam spande de kroon; van de gezinnen in de hoofdstad was 40 procent binnen vier jaar na de komst van de eerstgeborene verhuisd. Meer dan de helft van deze groep behoorde tot de 20 procent met de hoogste inkomens. Uit Utrecht vertrok 34 procent van de jonge families, uit Rotterdam 28 procent en uit Den Haag 27 procent.
Uitzonderlijke stijging
De trek van gezinnen met jonge kinderen uit de grote steden is van alle tijden, meent Peter Boelhouwer, hoogleraar woningmarkt aan de TU Delft. Maar de stijging van de laatste jaren is wel uitzonderlijk. Boelhouwer spreekt van een inhaalslag. “Tijdens de crisis maakten veel mensen pas op de plaats. Dat zie je vaak in economisch onzekere tijden. Iedereen blijft zitten waar hij zit. Nu het weer beter gaat, halen ze de schade in.”
Belangrijk argument voor dertigplussers om de stad de verlaten is de druk op de woningmarkt. Tussen 2013 en medio 2018 stegen de huizenprijzen in de vier grote steden met gemiddeld 45 procent, twee keer zoveel als daarbuiten. Uitschieter: Amsterdam met 68 procent.
Die exorbitante stijgingen zijn een direct gevolg van het dalende aanbod. Tegelijkertijd spelen de hogere prijzen vertrekkende inwoners in de kaart. Omdat hun huizen zoveel duurder zijn geworden, kunnen zij bij verkoop met de overwaarde elders hun slag slaan.
Sociaal geograaf Barend Wind: “Als de middeninkomens verdwijnen, verdwijnt de ziel uit de stad. De kans op segregatie en polarisatie neemt toe. Daar moet je voor uitkijken.”
De substantiële overwaardes krikken de koopkracht van stadsverlaters in de periferie behoorlijk op. Amsterdammers bijvoorbeeld kunnen gemiddeld 51.000 euro meer betalen dan niet Amsterdammers, meldde de Rabobank eerder dit jaar. Daarvan maken ze dan ook grif gebruik. In plaatsen als Amstelveen, Haarlem, Hilversum en Utrecht betalen ze gemiddeld tussen de 50.000 euro tot 65.000 euro boven de vraagprijs. In Het Gooi loopt dit op tot een ton.
Gezinnen stabiele factor
De uitstroom van ouderen heeft ook gevolgen voor de samenstelling van de bevolking in de grote steden, denken deskundigen. De jonge gezinnen en ouderen die vertrekken behoren hoofdzakelijk tot de middeninkomens – huishoudens met een inkomen van tussen de 35.000 en 70.000 euro. Die groep is de afgelopen jaren gekrompen, aldus stadsgeograaf Cody Hochtstenbach. Dat kan volgens hem leiden tot segregatie en verschraling, vooral op sociaal en economisch gebied, in vorm van minder scholen, buurtcentra en dure of juist goedkope winkels. “Gezinnen met kinderen vormen toch vaak de stabiele factor.”
Sociaal geograaf Barend Wind deelt die conclusie: “Als de middeninkomens verdwijnen, verdwijnt de ziel uit de stad,” zegt hij. “De kans op segregatie en polarisatie neemt toe. Daar moet je voor uitkijken.”
Meer weten over de exodus uit de grote steden? Koop de nieuwe HP/De Tijd of lees dit artikel uit het oktober-nummer op Blendle.
