Op 21 november van dit jaar werd in de Tweede Kamer een motie aangenomen, waarin het kabinet wordt opgeroepen om vaart te zetten achter de verhoging van subsidie aan de Landelijke Inspectie Dierenbescherming (LID). 

De motie werd gesteund door regeringspartijen D66 en CDA, alsmede de Partij voor de Dieren. Indiener en initiatiefnemer van de motie was GroenLinks Kamerlid Niels van den Berge. 

Met de motie zelf is niets mis. Het gaat om een reguliere motie, met steun van verschillende partijen, gebaseerd op bestaand kabinetsbeleid, die moet leiden tot meer subsidie voor de Landelijke Inspectie Dierenbescherming in Den Haag.

Die laatste zit behoorlijk om geld verlegen, want het aantal inspecteurs dat nodig is om het dierenleed in ons land te bestrijden is groot. En dat kost geld. Veel geld. 

De dierenbescherming is daarbij afhankelijk van kleine en grote donateurs, maar toch vooral van de overheid, die de inspecteurs rijkelijk subsidieert voor hun goede werk.

Het hoofd van de Landelijke Inspectie, Marc Jacobs, zit dan ook – getuige de motie – met grote smart te wachten op de extra subsidie, die wel was toegezegd door het kabinet, maar waarover geen overeenstemming bestaat tussen de twee verantwoordelijke ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en Justitie en Veiligheid.

Pikant aan deze zaak is dat Marc Jacobs van het LID niet alleen belanghebbende is bij de motie, maar ook de levenspartner van een directe collega van Niels van den Berge. Jacobs is getrouwd met GroenLinks Kamerlid Isabelle Diks.

Samengevat: Een Kamerlid van GroenLinks roept het kabinet op om meer geld te geven aan de organisatie van de partner van een ánder Kamerlid van GroenLinks. Kan dat zomaar? Of is er sprake van een onwenselijke verstrengeling van belangen?

Een Kamerlid van GroenLinks roept het kabinet op meer geld te geven aan de organisatie van de partner van een ánder Kamerlid van GroenLinks.

Het antwoord op die vraag lijkt af te hangen van de precieze wijze waarop de motie tot stand gekomen is, en of de (schijn van) belangenverstrengeling door GroenLinks is benoemd en meegewogen in de besluitvorming over de motie.

Immers in de nieuwe integriteitsregels van de Tweede Kamer, die door voorzitter Arib ter goedkeuring aan de Kamer zijn gestuurd, staat heel duidelijk dat Kamerleden extra behoedzaam dienen te zijn als het gaat om zaken waarbij onjuiste beeldvorming kan ontstaan en maximaal transparant dienen te zijn over eventuele verborgen belangen.

In de recent opgestelde Gedragscode voor Leden van Tweede Kamer der Staten Generaal lezen we:
“Als een willekeurige toeschouwer zonder veel omwegen zou kunnen denken dat een bepaalde private omstandigheid van een lid van invloed is op diens stellingname in een publiek vraagstuk, kan het raadzaam zijn omstandigheid in het register te doen opnemen. Dan kan immers nooit gesteld worden dat die omstandigheid verborgen is gehouden.”

Daarbij gaat het volgens de gedragsnormen niet om de vraag of er écht iets onoirbaars is gebeurd, maar ook om de schijn van belangenverstrengeling:

“Het gaat er niet om of die omstandigheid daadwerkelijk van invloed is geweest. Dat, noch het tegendeel, is immers te bewijzen. Het is verstandig de bandbreedte van wat een buitenstaander «redelijkerwijs» als van invloed op parlementaire gedragingen kan beschouwen, ruimer te nemen als het gaat om beleidsterreinen waarop men woordvoerder is van de fractie.”

Het gaat er niet om of die omstandigheid daadwerkelijk van invloed is geweest. Dat, noch het tegendeel, is immers te bewijzen.

Gedragscode Tweede Kamer

Een Kamerlid dat subsidie ‘regelt’ voor een club die wordt geleid door de partner van een directe collega in de fractie is zo’n ongewenst beeld, waarop bovenstaand uitgangspunt van toepassing zou kunnen zijn.

Een verantwoordelijk Kamerlid doet er wellicht goed aan extra voorzichtig te zijn en maximale transparantie te betrachten over de mogelijke belangenverstrengeling, die bewust of onbewust, zijn beoordelingsvermogen zou kunnen beïnvloeden. 

Met andere woorden: een motie mag nooit gezien kunnen worden als een ‘vriendendienst’.

Heeft GroenLinks Kamerlid Niels van Berge aan die eisen voldaan? Uit antwoorden op vragen van HP/De Tijd over deze kwestie komt een aantal relevante feiten naar voren.

Zo erkent Van den Berge dat hij in het kader van zijn motie persoonlijk met Marc Jacobs van de Dierenbescherming  heeft gesproken.

Ook zegt Kamerlid Van den Berge dat hij op de hoogte was van het feit dat Jacobs de partner is van zijn directe collega, Isabelle Diks.

Kamerlid Van den Berge zegt dat hij op de hoogte was van het feit dat Jacobs de partner is van zijn directe collega, Isabelle Diks.

Deze feiten lijken te bevestigen, dat hier inderdaad sprake is van mogelijk tegengestelde belangen én dat Kamerlid Van den Berge dat kon weten toen hij besloot de subsidiemotie op te stellen.

Dergelijke gevoelige moties worden – zo bevestigt een ingewijde – doorgaans in de gehele fractie besproken. 

Kortom: Heeft Kamerlid Niels van den Berge op ‘eigen houtje’ geopereerd in de beslotenheid van zijn GroenLinks-werkkamer?

Of heeft hij de motie in alle openheid met zijn fractiegenoten besproken, inclusief de gevoeligheid van de liefdesrelatie tussen belanghebbende Marc Jacobs en collega-Kamerlid Isabelle Diks?

Dat laatste is niet het geval. De motie is, zo blijkt, niet besproken met de andere leden van de GroenLinks-fractie. Een ingewijde noemt dit tegenover HP/De Tijd gezien de gevoeligheid van de relatie tussen Kamerlid Diks en Jacobs als direct belanghebbende bij de motie ‘heel vreemd’.

De motie is niet besproken in de fractievergadering omdat de motie op geen enkele manier afwijkt van wat GroenLinks al langer bepleit en niets nieuws vraagt.

GroenLinks Kamerlid Niels van den Berge

Wanneer Van den Berge hiermee wordt geconfronteerd, luidt zijn antwoord: 

“De motie is niet besproken in de fractievergadering omdat de motie op geen enkele manier afwijkt van wat GroenLinks al langer bepleit en niets nieuws vraagt. De motie vraagt om een versnelling van een reeds gedane toezegging door het kabinet om dierenverwaarlozing tegen te gaan. De motie is ook Kamerbreed aangenomen. Over de positie van GroenLinks in dezen kan geen twijfel bestaan.”

Op specifieke vragen over de relatie tussen Marc Jacobs als belanghebbende bij de motie en collega-Kamerlid Isabelle Diks en de schijn van belangenverstrengeling die zo ontstaat, gaat Van den Berge – ondanks een nadrukkelijk verzoek – niet in.