Wie de Omtzigt-papers gelekt heeft, doet er eigenlijk niet meer toe. Of juist wel, maar dan toch vooral voor de parlementaire geschiedschrijving. Maar dus niet voor de fundamentele uitkomst van het gevecht dat nu al veel te lang gaande is binnen het CDA. De ‘end game’ is nu in gang gezet en een dramatische uitkomst onvermijdelijk. 

Omtzigt wordt al bijna zijn gehele politieke carrière gedoogd binnen zijn partij. Eerder al niet op de lijst gezet of op een theoretisch onverkiesbare plaats gemanoeuvreerd. En recent in zijn eigen ogen pijnlijk gepasseerd voor het partijleiderschap.

Los van alle emoties is dat laatste een hard punt: Omtzigt en De Jonge stelden zich kandidaat voor het partijleiderschap. De uitkomst van de ledenraadpleging was ongeveer gelijke steun voor beide kandidaten met enkele honderden stemmen meer voor Hugo de Jonge. 

Toen de laatste dus opstapte (volgens Omtzigt onder druk van het partijbestuur en niet vanwege zijn rol als crisisminister), lag het in de rede dat de andere kandidaat met mandaat van de leden hem zou opvolgen: Omtzigt dus. Dit zou hem ook door partijvoorzitter Rutger Ploum zijn toegezegd.

Maar het democratische denken binnen het CDA lijkt daarbij ernstig gehinderd door het beeld dat de partijtop van Omtzigt heeft. Een emotionele man, die keer op keer dwarsligt bij de wens om de politieke status quo te continueren.

En dus vroeg men de kandidaat die niet meedeed aan de interne leiderschapsverkiezing omdat hij ‘geen politicus is maar een bestuurder’ ten koste van de man die wél meedeed.

En dus vroeg men de kandidaat die niet meedeed aan de interne leiderschapsverkiezing

Een vanuit democratisch perspectief onbegrijpelijke keuze van het partijbestuur met vergaande gevolgen, zoals we nu allemaal hebben kunnen lezen.

Omtzigt zegt onder druk te zijn gezet om Hoekstra te steunen. Hij reisde af naar het huis van Hoekstra en werd geconfronteerd met de media die hem stonden op te wachten in het kader van een door de partij gewenste steunverklaring aan de nieuwe leider.

Wat opviel was dat Omtzigt onder zijn colbert een koltrui droeg. Mensen die hem kennen weten dat dit detail verraadt dat het kritische Kamerlid erin was geluisd. Omtzigt zou voor een publiekelijke steunverklaring aan Hoekstra voor de camera’s van Nieuwsuur toch altijd een stropdas hebben voorgebonden, zo wordt gesteld.

Wat opviel was dat Omtzigt onder zijn colbert een koltrui droeg. Mensen die hem kennen weten dat dit detail verraadt dat het kritische Kamerlid erin was geluisd

Het 76 pagina’s tellende stuk van Omtzigt voor de commissie van oud-CDA-minister Liesbeth Spies, die de verkiezingsnederlaag van de partij én de rol van de leiderschapsstrijd tussen Hoekstra en Omtzigt moet onderzoeken, is intussen niet het resultaat van een labiele geest, zoals de CDA top ons wil doen geloven, maar van de inhoudelijk onderbouwde visie van Omtzigt op hoe hij vindt dat zijn partij politiek moet bedrijven.

Sterker nog: wie het stuk goed leest kan niet anders dan concluderen dat Pieters j’accuse opvallend geserreerd is opgeschreven. 

Wie het stuk goed leest kan niet anders dan concluderen dat de Pieters j’accuse opvallend geserreerd is opgeschreven

Hoe nu verder? De partijtop heeft weinig mogelijkheden om zich vrij te pleiten van de eigen bijdrage aan de puinhoop die het relaas van Omtzigt beschrijft.

Politiek zijn er eigenlijk maar twee uitwegen. Of Omtzigt heeft (bijvoorbeeld) in de kwestie van de ‘partijsponsors in ruil voor geld’ overhaaste conclusies getrokken en Wopke Hoekstra komt vandaag of morgen met bewijzen van het tegendeel.

Dat zou een behoorlijke verzwakking van het inhoudelijke verhaal van Omtzigt kunnen betekenen en het zwaartepunt in de machtsstrijd kunnen verschuiven. 

Kleine kans overigens, want Omtzigt zou Omtzigt niet zijn en ook hier beschikken over een onderbouwd dossier. 

De andere ‘verdedigingslijn’ is het Kamerlid uit Enschede keihard aanpakken op diens emotionele gesteldheid en het volk overtuigen dat er met deze ‘psychiatrische patiënt’ niet valt te praten.

De andere ‘verdedigingslijn’ is het Kamerlid uit Enschede keihard aanpakken op diens emotionele gesteldheid en het volk overtuigen dat er met deze ‘psychiatrische patiënt’ niet valt te praten.

Op termijn eveneens een doodlopende weg, juist omdat zijn inhoudelijke relaas ook na tweede en derde lezing bewijst dat hij zijn faculteiten – ondanks alle emoties, die er zeker zijn – nog steeds prima op orde heeft. Omtzigt is emotioneel, maar niet gek.

Het partijcongres dat naar goed CDA gebruik zeker op deze affaire volgt, zal vervolgens vernietigend oordelen over de persoonlijke aanval op Omtzigt en het CDA zal doormidden breken. Reden waarom het CDA overigens nu al niet meer in staat is volwaardig deel te nemen aan een nieuw kabinet. 

Ten slotte Omtzigt zelf. Hoewel complotdenkers ons graag willen laten geloven dat hij het stuk zelf heeft gelekt met als doel het grijpen van de totale macht, is dit scenario meer dan onwaarschijnlijk. 

Hoewel complotdenkers ons graag willen laten geloven dat hij het stuk zelf heeft gelekt met als doel het grijpen van de totale macht, is dit scenario meer dan onwaarschijnlijk. 

Omtzigt zit letterlijk ‘kapot’ thuis en is midden in een zware burn-out niet in staat alle politieke steun voor zijn harde werk en inhoudelijke visie voor het land te kapitaliseren. Hij wil vermoedelijk maar één ding: rust. 

Die rust zal hij alleen vinden als hij het CDA verlaat. Iedere andere optie betekent een verlenging van de lijdensweg voor het Kamerlid én zijn partij, zonder dat het ook maar iets aan de situatie verandert.