Links (zeker de PvdA) moet zich voornemen dat de tijd van zelfkastijding en ‘sorry zeggen’ voorbij is – jongeren voorop
Het ideologische vuur van links gaat er nooit komen als links zich keer op keer blijft beperken tot de roep dat ‘een nieuw verhaal’ nodig is en blijft vervallen in een oneindig mea culpa voor de fouten die het in het verleden zijn gemaakt, schrijft Daniël Boomsma in reactie op een column van Ilja Leonard Pfeijffer.
In zijn column van afgelopen woensdag schreef Ilja Leonard Pfeijffer dat ‘er heel erg veel erg goede argumenten zijn aan te voeren ten faveure van een fusie van GroenLinks en de PvdA’. En inderdaad, de inhoudelijke redenen die partijvorming rechtvaardigen zijn legio. Zo zijn de politieke agenda’s van beide partijen de afgelopen jaren naar elkaar toegegroeid en lijkt het ‘spanningsveld tussen groene ambities en bestaanszekerheid’ naar ‘een soort verzoening’ toe bewegen, in de fraaie woorden van historicus Mathieu Segers.
Pfeijffer ziet dat ook, maar voert aan dat beiden partijen een ‘ander principieel uitgangspunt’ hanteren dat een fusie in de weg staat. GroenLinks zou een anti-systeem-partij zijn, terwijl de Partij van de Arbeid slechts de noden van mensen zou willen adresseren binnen het bestaande systeem. ‘Dat principiële verschil zal blijven opspelen’, schrijft Pfeijffer, of leiden tot een verwaterd politiek compromis.
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonneeOf dat inhoudelijk verschil echt standhoudt en niet veeleer gestoeld is op een denkbeeldige ideologische botsing en een vooroordeel dat beiden partijen over elkaar hebben is zeer de vraag. Maar wat zich vooral wreekt in die stellingname is dat het een statische, fundamenteel conservatieve opvatting van politieke ideeën veronderstelt. Alsof het onbeweeglijke standbeelden zijn, in steen gehouwen tradities die je kunt verwerpen of omarmen. Maar elke progressieve beweging die ooit heeft bestaan – en waar ook de PvdA en GroenLinks het resultaat van zijn – veronderstelt een heel andere opvatting van politieke ideeën: één die weliswaar uitgaat van wat in het verleden tot stand is gebracht maar niet kan zonder vernieuwing daarvan. Alle progressieve, linkse bewegingen hebben gebouwd op de hoop dat er iets nieuws tot stand valt te brengen dat kan uitgroeien tot meer dan een geurloze mengelmoes op basis van oude recepten. En die vernieuwingsbeweging vindt nú plaats. Wat het ideologische resultaat zal zijn dat daaruit voortvloeit, wordt bepaald door de mensen die er nú richting aan geven.
Links vormt nog te weinig een alternatief voor, en teveel een correctie op de politiek van rechts
Zeker, partijvorming op links zal begeleid moeten worden door nieuw ideologisch vuur en daar ligt de grote opdracht. Links vormt nog te weinig een alternatief voor, en teveel een correctie op de politiek van anderen. Dat wil zeggen: de politiek van rechts. En dat zorgt voor verlamming. Deels door een gebrek aan bewustzijn over het feit dat het gehele politieke spectrum dus ook de linkerkant besmet is geraakt met de blikvernauwing die een verzakelijkt neoliberalisme haar heeft opgelegd. En die denken in termen van democratische en sociale alternatieven heeft uitgehold.
Tegelijkertijd gaat dat ideologische vuur er nooit komen als links zich keer op keer, zoals ook Pfeijffer doet, blijft beperken tot de roep dat ‘een nieuw verhaal’ nodig is en blijft vervallen in een oneindig mea culpa voor de fouten die het in het verleden zijn gemaakt – iets dat rechts nooit doet, misschien omdat het volwassener omgaat met politieke macht. Pfeijffer stoft zelfs de inmiddels platgereden kritiek af op de keuze voor de ‘derde weg’ van de PvdA twee decennia geleden, alsof het weer 2003 is en de sociaal-democraten nog niet schuldbewust genoeg zijn geweest. Links (zeker de PvdA) zou zich eens moeten voornemen dat die tijd van zelfkastijding en ‘sorry zeggen’ voorbij is – jongeren voorop. En daarmee alleen al zou een enorme denkruimte ontstaan.
Dat Pfeijffer (tussen de regels door) wél concludeert dat er een nieuwe partij er moet komen is gunstig. Het nieuwe links verhaal ligt inderdaad ‘voor het oprapen’ Maar de grootste sta-in-de-weg voor PvdA en GroenLinks om de handen ineen te slaan is niet een gebrek aan inhoud. Het is een gebrek aan zelfvertrouwen en geloof in het feit dat dit hele vrijageproces op zichzelf ook het doel van ideologische herijking dient. En dat laatste maakt dat de fusieperikelen helemaal geen bijzaak zijn, maar de accelerator voor dat ‘nieuwe verhaal’ waar Pfeijffer zo naar snakt.
Daniël Boomsma
