Vorige week gaf KRO-NCRV een persbericht uit waarin mediadirecteur Peter Kuipers verklaart dat X-voorheen-Twitter ‘is verworden tot een maatschappij-ontwrichtend platform met anonieme toetsenbordridders die vanachter hun laptop de meest weerzinwekkende bagger tikken’, en dat KRO-NCRV zijn account dus heeft opgeheven. Aanleiding waren hatelijke, racistische tweets over Omroep Zwart-oprichter en Kick Out Zwarte Piet-activist Akwasi, toen hij meedeed aan De Slimste Mens.

Stel je voor dat een hoogleraar sociale geografie een brief naar de krant stuurde waarin hij verklaart nooit meer een voet in Meppel te zetten omdat Meppel ‘een gekkenhuis is.’ Natuurlijk kan Meppel door sommige mensen onder sommige omstandigheden ‘een gekkenhuis’ genoemd worden, of juist een ‘paradijs’, of, iets realistischer misschien, een ‘gat dichtgeplakt met oude kranten’, maar een sociaal geograaf die met een dergelijke stelling de publiciteit zoekt, maakt zichzelf belachelijk.

Inmiddels heeft KRO-NCRV enige navolging gekregen van prominente twitteraars die demonstratief hun account opheffen vanwege ‘lafaards, racisten en neo-fascisten die vanachter hun…’ et cetera. Weerman Gerrit Hiemstra bijvoorbeeld, die op de weermannenacademie vast geleerd heeft dat aan een lokaal regenbuitje vooral geen al te weidse conclusies verbonden moeten worden. ‘Het regende vanmiddag op de hele wereld, ik mocht dat zelf ondervinden toen ik in Meppel boodschappen deed.’

Tja. Het caféwezen kun je ook een ‘maatschappij-ontwrichtend platform’ noemen ‘waar mensen hun goeie geld verspillen, hun lichaam vergiftigen en de meest stupide dingen zeggen.’ Ook van het caféwezen kun je jezelf luidruchtig distantiëren.

Als de drie grootste televisiezenders van Amerika besluiten dat iemand president moet worden, wie het ook is, dan wordt die president. Sociale media als Facebook, Instagram en Twitter mogen meer ‘kijkers’ hebben en meer geld verdienen, tot zoiets zijn zij totaal niet in staat, domweg omdat zij niet geregisseerd worden.

Peter Kuipers heeft geen idee waar hij het over heeft. KRO-NCRV had om te beginnen maar een paar duizend volgers, kennelijk was de content die zij postten niet erg boeiend, dus dat een handjevol volgers van een keurige, mainstream omroepvereniging zouden kunnen bijdragen aan ‘maatschappij-ontwrichting’ is totale onzin. Over de inhoud van een krant of een tv-zender kun je met enige zekerheid uitspraken doen – ik noem maar iets: ‘De KRO wordt vanouds gewaardeerd vanwege zijn goede detectiveseries’ – maar bij een sociaal medium is dat onmogelijk. Een krant, tijdschrift of tv-zender is een kenbaar product: dit is het, dit zit erin. Een sociaal medium is dat niet, simpelweg omdat er geen centraal beleid is. Dat is nu net het idéé van de sociale media.

Centraal geleide media kunnen ‘maatschappij-ontwrichtend’ zijn, dat zag je in 2016 tijdens de eerste Trump-campagne, toen de Amerikaanse tv-zenders hem buitenproportionele aandacht gaven omdat hij zoveel geld in het laatje bracht, terwijl zij wisten of vermoedden dat hij slecht voor het land was. ‘He may not be good for the country, but he’s damn good for CBS’, zei de toenmalige directeur van die omroep. Als de drie grootste televisiezenders van Amerika besluiten dat iemand president moet worden, wie het ook is, dan wordt die president. Sociale media als Facebook, Instagram en Twitter mogen meer ‘kijkers’ hebben en meer geld verdienen, tot zoiets zijn zij totaal niet in staat, domweg omdat zij niet geregisseerd worden.

Je kunt hooguit een kenschets geven van het soort mensen dat de diverse platforms aantrekken. Dan krijg je frasen als: LinkedIn is voor de netwerkende carrièremakers, Facebook is voor mensen van middelbare leeftijd om hun liefhebberijen te delen, TikTok is voor jonge mensen die korte, snelle videootjes willen delen, Instagram is voor influencing en zelfpromotie. En Twitter? Twitter is het platform voor mensen met de behoefte een mening te vormen, of, als ze hem al hebben, te ventileren. Mensen die mee willen doen aan het gesprek van de dag. Zij zijn hoger opgeleid en beter betaald dan gemiddeld, en voor tweederde man. Tien procent van de gebruikers produceren negentig procent van de content. In Amerika stemmen zij overwegend Democratisch en volgens een onderzoek van Pew vinden zij vaker dan gemiddeld dat immigratie goed is voor een samenleving. Ook zijn zij van mening dat er te veel ras- en genderdiscriminatie is. Ja, er lopen rechts-radicale types rond, natuurlijk, net als in de samenleving, maar gemiddeld gezien is Twitter dus een progressief medium.

Gemiddeld gezien is X een progressief medium.

Er wordt vaak nogal zorgelijk gesproken over ‘echokamers’ en ‘bubbles’ op internet, die verdeeldheid en frictie zouden bevorderen, alsof het niet een oereigenschap van de mens is om geestverwanten en soortgenoten op te zoeken. De parochie, de sportclub, de fanfare, het zijn allemaal ‘bubbels’. Waarom zou dat ineens eng zijn?

Tussen die bubbels zijn grote verschillen en vaak geen enkele communicatie. Mensen als Kuipers en Hiemstra, die ineens denken dat X een ‘riool van haat is’ en huiverend hun account opzeggen, hebben gewoon bubble shock. Zij zitten gezellig in hun koffiehuis, gelijkgestemden onder elkaar en ineens vliegt de deur open en er komt een stelletje schreeuwende rouwdouwers binnen, de meeste met een bivakmuts op tot behoud van hun anonimiteit. Zij hebben vernomen dat er een anti-Zwarte Piet-activist in het koffiehuis zit en die zullen zij eens even de volle laag geven. De volgende ochtend hangt er een bordje op de deur: ‘Dit café is gesloten. De eigenaar neemt geen verantwoordelijkheid voor haattaal.’

Een onzinnige reactie, waar niemand ook maar iets mee opschiet. Hoewel, culturen gebaseerd op de erfzonde, zoals de onze, zijn een onverzadigbare markt voor deugpronk, moreel exhibitionisme en andere vormen van virtue signalling. Gewetenstheater, zoals ik het graag noem. En aan díe vraag komt het natuurlijk wel perfect tegemoet.

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.