Waarom een schizofreen niet meerdere persoonlijkheden heeft
Er zijn ontzettend veel psychische aandoeningen. En voor elk van deze aandoeningen is bijna wel een vooroordeel of misverstand te vinden. HP/De Tijd zet enkele van die vooroordelen op een rij.
Iemand met schizofrenie heeft meerdere persoonlijkheden
Dit is een groot misverstand dat vaak in het dagelijks taalgebruik doordringt. Het woord schizofrenie betekent letterlijk ‘gespleten geest’, en daar komt het wijdverspreide misverstand waarschijnlijk vandaan.
Schizofrenie heeft echter vrij weinig met een meervoudige persoonlijkheid te maken. Het is een verzamelnaam voor diverse zeldzame chronische stoornissen, waar 0,8% van de Nederlandse bevolking aan lijdt. De ziekte uit zich vaak voor het eerst tussen het vijftiende en dertigste levensjaar en gaat doorgaans gepaard met psychotische episodes, waarbij de persoon in kwestie elke greep op de werkelijkheid verliest en last krijgt van ernstige hallucinaties. De ziekte gaat vaak ook samen met waandenkbeelden: het idee hebben een afgezant van God te zijn, is een veel voorkomend voorbeeld. Ook komt het horen van stemmen veel voor onder mensen met een schizofrene stoornis. Doordat ze vaak antwoorden op deze stemmen, kan het lijken alsof ze inderdaad meerdere persoonlijkheden hebben.
Maar het bezit van een meervoudige persoonlijkheid is een geheel andere aandoening, in de handboeken dissociatieve identiteitsstoornis geheten. Behalve het misverstand over de gespleten persoonlijkheid bestaan er nog veel andere misvattingen over schizofrenie. Hier leest u meer over wat de ziekte inhoudt.
Iedereen is weleens depressief
Iedereen voelt zich weleens vreselijk en heeft wel eens een ‘depri-dagje’. Maar depressief zijn is echt wat anders dan even niet lekker in je vel zitten. Lang niet iedereen heeft dan ook last van echte depressies. Slechts 15 tot 17 procent van alle Nederlanders heeft ooit in zijn leven een depressie gehad.
De verwarring is waarschijnlijk ontstaan doordat een depressie moeilijk te duiden is. Men spreekt van een depressie wanneer iemand gedurende minimaal twee weken ten minste vijf verschillende symptomen heeft, waaronder in elk geval lusteloosheid en een sombere stemming. Het gaat dus om een langdurige periode waarin iemand somber is en vaak niet in staat om een normaal leven te leiden. Een depressie kan ontstaan door een heftige gebeurtenis, zoals het overlijden van een dierbare of door het eindigen van een relatie. Maar een depressie kan ook ontstaan door indirecte oorzaken. Erfelijke en omgevingsfactoren spelen samen een grote rol. Het kan dus ook dat iemand met depressieve klachten niets ernstigs heeft meegemaakt, maar om door andere oorzaak een tekort aan serotonine heeft.
Op depressies rust nog altijd een stigma, waardoor degene in kwestie vaak zelf ook het idee heeft dat hij zich aanstelt. Uit een onderzoek dat is gepubliceerd in het Britse wetenschappelijke tijdschrift The Lancet kwam naar voren dat driekwart van de deelnemers liever zijn depressie verzwijgt dan hulp te zoeken, uit angst voor vooroordelen. Terwijl mensen die niet depressief zijn vaak snel zeggen dat ze depressief zijn, of een depri-dag hebben, komen veel mensen die écht depressief zijn juist niet voor hun ziekte uit.
Mensen met een bipolaire stoornis hebben gewoon ‘last van stemmingswisselingen’
En die hebben we allemaal wel eens, toch? Bij mensen met bipolaire klachten zit dat echter anders. Een bipolaire stoornis, ook wel een manisch-depressieve stoornis genoemd, komt naar schatting bij 2% van de bevolking voor. Het klopt wel dat mensen met een bipolaire stoornis last hebben van stemmingswisselingen, maar deze duren dermate lang dat men spreekt over episodes. Het gaat hier niet om ’s morgens blij opstaan en ’s middags chagrijnig zijn omdat je op de fiets door een regenbui bent overvallen. Bij iemand met bipolaire klachten zijn de stemmingswisselingen extreem en vormen ze vaak geen reactie op gebeurtenissen in het dagelijks leven. Bij een bipolaire stoornis wisselen episodes van verschillende stemmingen en symptoomvrije periodes elkaar af. Stemmingsepisodes kunnen manisch, hypomanisch, depressief of gemengd zijn.
En de manie verschilt nogal van een gewoon goed humeur. Wanneer iemand met een bipolaire stoornis in een manische episode terechtkomt, raakt hij vaak de greep op de werkelijkheid kwijt. Hij kan waanbeelden of hallucinaties ervaren, die zich kunnen uiten in extreme psychoses. Een manie wordt gekenmerkt door een onrustig gevoel, minder slaap en een extreem verhoogd positief zelfbeeld. In de manische episodes kan iemand extreem onverantwoord gedrag vertonen, waardoor hij of zij zichzelf en anderen in gevaar kan brengen. Een manie is dus niet hetzelfde als een goede dag hebben of blij zijn omdat je bijvoorbeeld de loterij hebt gewonnen.
Mensen met psychoses zijn hun leven lang ziek
Vaak is een psychose verbonden aan een chronische of langdurige psychische aandoening, zoals schizofrenie. Maar het komt ook vaak genoeg voor dat iemand maar één psychose meemaakt in zijn leven. Dit wil niet zeggen dat het niet ernstig is, maar wel dat het goed mogelijk is dat iemand na zijn genezingsproces weer volledig inzetbaar is op de arbeidsmarkt. Op dit moment worden mensen die een psychose hebben gehad nog vaak afgeschreven voor een studie of een baan, terwijl dat niet nodig is. Vaak kunnen mensen met een psychische klachten prima functioneren in de maatschappij, of hebben ze hulp nodig om te kunnen genezen. Als u uw been breekt, is dat ook geen onderdeel van identiteit. Dat hoeft ook niet bij alle psychische klachten het geval te zijn.
