‘Ik ben een gewone jongen’
In de roerige herfst van 2007 vergaarde hij landelijke bekendheid als voorzitter van het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS). Sywert van Lienden (1990) treedt deze week aan als politiek columnist bij HP/De Tijd. ‘Als je Wilders écht bij de ballen wilt pakken, moet je hem aanvallen op zijn sociaal-economische verhaal.’
Waarom wil een achttienjarige jongen politiek columnist worden?
“Al jaren heb ik een grote mond over politiek, ontwikkelingen in de samenleving en hoe Nederland bestuurd wordt. Van het politieke spel geniet ik en het verwondert mij steeds meer. Maar ik wil er ook meer van weten en het onderzoeken. Hoe kun je dat beter doen dan door stukjes te gaan tikken? En HP/De Tijd heeft míj gevraagd. Dat scheelt ook.”
Als LAKS-voorzitter maakte u enorm lange werkdagen, organiseerde u demonstraties met 25.000 scholieren, waren camera’s voortdurend op u gericht. Is dat gezond voor iemand die nog zo jong is?
“Toen ik als voorzitter bij het LAKS aantrad, was dat een relatief amateuristische bedoening. Ik wist direct dat die organisatie professioneler en volwassener moest worden. Onze tegenstanders waren ambtenaren die betaald, 36 uur per week, op een goed geoutilleerd ministerie aan het werk waren. Wij moesten dus dubbel zo hard werken. Zo niet harder. Ik heb vaak met m’n bestuursmaatjes, letterlijk en figuurlijk, de nacht doorgebracht onder het bureau.
“Het is natuurlijk een unieke organisatie. Als groepje jongeren ben je opeens verantwoordelijk voor de belangen van een heel grote groep scholieren. Het LAKS is voor, door en van jongeren. Je hebt een eigen kantoor, waar geen volwassene iets te zeggen heeft. Je hebt de beschikking over een flink budget. De hele structuur werd gerund door scholieren. Het heeft mij natuurlijk meer dan een jaar van mijn school gekost. Maar het was fascinerend, we hadden invloed. Ambtenaren, de staatssecretaris en de minister – ze luisterden. Ik heb geen spijt van die periode.”
Tijdens de scholierenstaking was u voortdurend in het nieuws en verscheen u bijna dagelijks op televisie. Hoe kwam dat?
“Ik hou eigenlijk niet van media-aandacht; het is me vaak te persoonlijk en te weinig abstract. Maar als je belangenbehartiger bent zoals ik toen was, zijn de media een middel om je boodschap te verkondigen. Ik zat bij Knevel & Van den Brink aan tafel met Catherine Keyl en Marijke Helwegen. Maar daar schuif je natuurlijk bij aan; zo’n avondprogramma wordt namelijk erg goed bekeken en de kans is groot dat je boodschap wordt opgepikt. Ik had een duidelijke strategie. Eén dag klaar staan voor de media, de volgende dag niet, de dag daarna weer wel en dat dan herhalen. Daardoor kwamen ze steeds weer bij ons terug omdat de andere partijen daardoor tijd hadden om te reageren. Het werkte. Op een gegeven moment zat ik tijdens het Achtuurjournaal bij Gerard Arninkhof aan de desk mijn verhaal te doen. Dat is natuurlijk absurd. Het ligt ook aan de media dat ze zo happen. Een belangenbehartiger hoort natuurlijk niet aan tafel in het nationale onafhankelijke staatsjournaal.”
Na uw periode bij het LAKS bent u aan de slag gegaan bij een onderwijsadviesbureau en een communicatiekantoor. Daar heeft u nu genoeg van?
“Dat was eerlijk gezegd niet een ontzettend succes; ik voelde mij daar niet bepaald thuis. Ik merkte dat je in het bedrijfsleven wel écht wat moet kunnen om succesvol te zijn. En ik ben natuurlijk geen communicatiedeskundige, ook al heb ik op het gebied van onderwijs wel enige kennis. Deze ervaring leverde echter ook voordelen op. Zo ben ik meer down to earth geworden. Bij het LAKS was ik natuurlijk de man van de grote lijnen, was ik in charge. Maar bij deze klussen moest ik mij met specifiekere zaken bezighouden. Daar moest ik weer bewijzen dat je toegevoegde waarde kunt leveren, wat niet altijd lukte. Dat was wel even goed, denk ik.
“Ik merkte wel dat ik Den Haag en het Binnenhof erg miste. Ik had zo’n toegangspasje en kon daar altijd naar binnen. Dan mocht ik graag door de wandelgangen dolen en hier en daar mijn licht opsteken. Maar ja, na verloop van tijd gaan mensen vragen wat je daar eigenlijk nog steeds loopt te doen. Niet zoveel dus. Daarom ben ik erg blij met mijn column. Een goed excuus om weer veel naar Den Haag te gaan.”
En misschien is het eens tijd om uw school af te maken.
“Dat zeggen die jongens van GeenStijl ook de hele tijd. Als ik mijn vwo-diploma heb behaald, scan ik het voor ze in en dan mogen ze het op hun website zetten. Luister, ik heb een hele tijd hard gewerkt als voorzitter van het LAKS. Dat heeft veel tijd gekost en was bepaald niet bevorderlijk voor mijn schoolprestaties. Ik doe nu staatsexamen vwo; dat heb ik als het goed is in de eerste week van september afgerond. Als ik dat diploma heb, loop ik ook gewoon weer nominaal met mijn oude klasje; ik heb dus geen tijd verloren.”
Volgende week begint het parlementaire jaar weer. Doet u eens een paar voorspellingen.
“Dat is altijd link, want daar word ik natuurlijk op afgerekend. Maar vooruit, als columnist heb je meer ruimte. Er zou weleens heel veel kunnen veranderen bij het CDA. De fractievoorzitter zijn ze zat. Ik verwacht dat het niet al te lang meer zal duren of Pieter van Geel stapt op. Er wordt over hem gemord in de Eerste Kamer; de achterban is ook wel klaar met hem. Van Geel is volstrekt onzichtbaar en de belofte die hij ooit was, is totaal verbleekt. Daarnaast houd ik er rekening mee dat premier Balkenende zou kunnen opstappen om president van Europa te worden. Wanneer het Verdrag van Lissabon uiteindelijk door alle lidstaten is geratificeerd, en dat is ergens in oktober dit jaar, wordt dat een actuele kwestie. Dat zou kunnen betekenen dat hij nog voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 weg is.”
Wie wordt er dan premier?
“Het lijkt mij logisch dat Maxime Verhagen tot de Kamerverkiezingen het stokje overneemt, en dat het CDA Camiel Eurlings in de strijd gooit als lijsttrekker en minister van Buitenlandse Zaken. Maar nogmaals, het is een hypothese. Wanneer ING dit jaar problemen krijgt met zijn Amerikaanse hypotheekportefeuille, komt Wouter Bos in de problemen omdat hij daar tachtig procent op garandeert. Dit kwartaal heeft ING al veel verlies ingecalculeerd; wie weet wat nog komt. Dan stapt Bos misschien wel op.”
Een vriend van u schreef laatst op Twitter: “Hoe kom jij toch zo wijs, manneke? Toen ik zo oud was, keek ik de Hulk, luisterde Abba en begon een beetje met aftrekken.”
“Dat van Abba moet hij weten. Maar het één sluit het ander niet uit. Ik heb vriendinnetjes, ga naar de kroeg en ben een gewone jongen. Ik zit nu ook een biertje met u te drinken. Maar ik heb wel bepaalde interesses. En ik vind dat je best als jongere oud mag lullen. Alexander Pechtold zei eens dat je niet voor je 25ste over politiek moet praten. Daar ben ik het dus mee oneens. Aan de andere kant: ik heb vannacht tien uur lang met een van uw collega’s over politiek zitten praten. Dat is misschien ook niet al te gezond.”
U noemt Pechtold. D66, daar bent u lid van, toch?
“Slapend. Ik ben nog nooit op een officiële bijeenkomst geweest, maar heb mijn contacten in de partij en ondersteun het gedachtegoed.”
Ze doen het goed in de peilingen en zoeken mensen.
“Daar wens ik ze vooral veel succes en wijsheid bij toe. Ik weet niet of ik goed in de politiek zou passen. Misschien ben ik daar te kritisch en lastig voor. Daarnaast staat dat gejuich bij D66 van we gaan de regering in mij niet zo aan. De natuurlijke grootte van D66 is vijf tot tien zetels. Zie wat de laatste keer regeringsverantwoordelijkheid heeft opgeleverd: drie zetels. En dat is terecht. D66 is een goede denktank, geen machtspartij. Nederland heeft behoefte aan D66, de bevolking niet zo.
“Toch heeft de partij wel geschiedenis geschreven. Het eerste Paarse kabinet was natuurlijk formidabel. Dat was de change die Obama nu voor de Verenigde Staten is. Of wil zijn. Is het je trouwens opgevallen dat er nog nooit een goed rehabiliterend boek is geschreven over de Paarse periode? Het gaat altijd over Lubbers en Fortuyn. Over de hele periode die daartussen zit, lees je nooit wat.”
Sinds deze week bent u columnist voor HP/De Tijd. Op Twitter noemde u stadsdeelvoorzitter Fatima Elatik, naar aanleiding van haar vergelijking van Wilders met Hitler, een ‘dom kansenwijf’. Is dat de toon die u gaat aanslaan?
“Nee. Ik ken haar niet persoonlijk, dus dat had ik niet moeten doen. Het is ‘s avonds laat, je bent wat hyper van een Red Bull te veel en dan gebeurt zoiets. Ik denk wel dat Elatik eerst eens wat scherper naar zichzelf moet kijken voordat ze Wilders aanvalt. Laat haar nou eerst maar eens de zaken op orde krijgen in haar deelraad. Maar het bizarre is dat ik ten dele in haar uitspraak kan meekomen.”
Leg uit.
“Ik weet dat ik mij nu op glad ijs begeef – een zogenaamde Godwin* moet je nooit plegen in de politiek. Maar het is vreemd dat je Marijnissen een maoïst mag noemen, Kants economische verhaal mag vergelijken met het stalinisme, maar dat je nationalistisch en populistisch rechts nooit mag aanvallen op zijn vroegere uitwassen. Hoewel elke vergelijking natuurlijk mank gaat, gezien de uiteindelijk vernietigende kracht en destructie die het nazisme teweeg bracht, is er best wat te zeggen over Wilders. Vergelijk bijvoorbeeld eens zijn speeches in de Verenigde Staten, die daar altijd vele malen rabiater zijn dan die in de Kamer, met bepaalde hoofdstukken van Mein Kampf. Zelfde intonatie, zelfde woordkeuze, zelfde valse tegenstellingen. Overigens heb ik best bewondering voor het strategische en tactische vernuft van Wilders.
“Als je Wilders écht bij de ballen wilt pakken, moet je hem aanvallen op zijn sociaal-economische verhaal. Dat deugt van geen kant. Hij houdt een SP-verhaal. Ontslagrecht, minimumloon, AOW. Met name die AOW is interessant. Geert wil geen fiscalisering, geen verhoging van de pensioensgerechtigde leeftijd, belastingvrij loon voor werkende 65-plussers, en als kers op de taart een miljard euro extra richting niet-werkenden. Terwijl je met een uitkering van hem wel moet werken. Hij negeert al het bestaande beleid, alle klassiek-liberale economische theorie en toekomstige problematiek met de overheidsfinanciën. Hij probeert de FNV-achterban te pakken, stemmen te jatten van PvdA én SP. Hij is liberaal en conservatief tegelijkertijd.”
Maar nu eerst uw diploma halen.
“Vorige week moest ik een examen Engels doen. Dan moet je naar een hal ergens in Amsterdam Sloterdijk. Rijdt de trein opeens niet; later bleek de oorzaak die dronken machinist die zijn trein in een weiland stil had gezet. Wanneer je zo’n examen mist, mag je het niet overdoen en heb je een probleem. Dus ik in de taxi vanuit Amersfoort met een noodgang naar Amsterdam. Die rekening krijgt de NS overigens nog. Kom ik daar uiteindelijk binnen met mijn woordenboek Engels onder de arm, zie ik alleen maar rekenmachines liggen op die tafeltjes. Wat blijkt? Foutje! Had ik pas ‘s middags het examen Engels. Gelukkig heb ik het kunnen maken. Ik zou me graag nog eens bemoeien met de staatsexamens. Niks is soepel gegaan in mijn examenperiode door slechte service en informatie. Dat steekt mij als LAKS’er. Wie weet schrijf ik er nog wel een boek over.”
* Godwin – aforisme over internet van
Mike Godwin, die stelt dat, naarmate online-discussies langer worden, de waarschijnlijkheid van een vergelijking met de nazi’s of Hitler één nadert.
