You only learn it live
Muitende Luxemburgers, falende apparatuur, vergaderingen op de grond – niets bleef de pioniers van RTL Veronique twintig jaar geleden bespaard. Een reconstructie van de eerste dagen. ‘Als het nú niet goed gaat, redden we het niet meer!’
In de oude villa Louvigny, het hoofdkantoor van de Luxemburgse televisiemaatschappij RTL, wordt de rust ruw verstoord door een invasie van luidruchtige Nederlandse televisiemakers. Morgenavond nemen ze hier Openique op, de spetterende show die aanstaande maandag de start zal markeren van Nederlands eerste commerciële omroep: RTL Veronique.
De crew was donderdag uit Nederland vertrokken. Showhosts Catherine Keyl en Wessel van Diepen met het vliegtuig, productiebedrijf Rob de Boer met de bus, en dan nog een trein vol directieleden, presentatoren, technici en persmedewerkers. In die trein was het feest; er werd gezopen en er ontstonden romances – twee pr-medewerkers bedreven seks op de wc.
De euforische stemming is begrijpelijk: RTL Veronique heeft net te horen gekregen dat het echt mag gaan uitzenden, omdat de zender volgens het Commissariaat voor de Media ‘buitenlands’ genoeg is. Het is dankzij Radio Télévision Luxembourg dat Veronique bestaansrecht heeft; de keuze voor het RTL-hoofdkantoor als locatie voor Openique was dus snel gemaakt.
Maar wat is het schrikken als het uitgelaten team deze vrijdagochtend in de ouderwetse villa arriveert. Ze belanden er in een sombere jaren-vijftig-setting. Het ruikt er naar stof. De show moet worden opgenomen in de zaal waar normaal gesproken een Luxemburgs tv-orkest optreedt. De krukjes en lessenaars staan er nog, evenals de oude piano. Die worden allemaal rap afgevoerd.
De Luxemburgse technici zien de voorbereidingen met lede ogen aan. Wat moeten die arrogante Nederlanders op hun terrein? Wat is hun bedoeling, met al die gewichtige televisietermen en dat ordinaire geschreeuw?
De ergernis is wederzijds. Het gaat al mis bij de decoropbouw. De Nederlanders hebben twee voorzieningen nodig: een podium en een Vidiwall. Maar de Luxemburgers hebben nog nooit van een Vidiwall gehoord. “Zo’n scherm! Zo’n groot scherm waar je beelden op kunt vertonen!” roepen de Nederlanders. Ze hebben er zelf eentje meegenomen, maar volgens de Luxemburgers heeft de villa helemaal geen geschikte ingang voor de stekker. Openique dreigt daardoor compleet te mislukken, want de Vidiwall speelt een centrale rol in de show. Op het scherm worden namelijk de nieuwe Veronique-programma’s gepresenteerd; de teksten van Keyl en Van Diepen zijn er direct aan gekoppeld. Maar ach, het zal de Luxemburgers worst wezen.
De irritaties komen verder tot uiting tijdens de gezamenlijke lunch. Daar is vanuit Luxemburg twee uur voor gereserveerd; de Nederlanders vinden dat veel te lang. Aan tafel is het stil, veel Nederlanders laten demonstratief hun eten staan. De toon is definitief gezet.
Regieassistente Henriëtte de Smet heeft wallen onder haar ogen van het gebrek aan slaap. Omdat de zes cameramannen, allemaal Luxemburgers, geen Engels blijken te verstaan, heeft ze vannacht achter dikke woordenboeken Frans en Duits gezeten om de camera-instructies te vertalen. Als het camerateam haar vandaag nog steeds niet begrijpt, valt het complete opnameschema in het water.
Ondertussen vraagt producer Peter Adrichem aan zijn assistente Daphny Muri-loff of ze nog een fotograaf kan optrommelen. Dat blijkt onmogelijk; alle Luxemburgse fotografen zijn al aan het werk op de set van Openique. Als cameraman.
Muriloff schrikt. Het lijkt haar onvoorstelbaar dat fotografen weten hoe ze een camera moeten bedienen. Ze waarschuwt regisseur Guy Helsen. “Ah, nu snap ik waarom ze gisteren zo belabberd waren,” bromt hij.
Tegelijkertijd proberen Keyl en Van Diepen op elkaar ingespeeld te raken tijdens hun laatste repetitie. Tevergeefs. De in-keurige AVRO-mevrouw naast de piepjonge Veronica-hunk; dat ze geen natuurlijke match vormen, is voor iedereen op de set duidelijk.
Als het publiek van Openique om kwart over vijf in de villa arriveert, is de stemming achter de schermen niet best. De Smet merkt dat het camerateam niet op haar Frans én niet op haar Duits reageert. Dat ze feitelijk te maken heeft met fotografen, is haar door niemand verteld. Productieassistente Muriloff vertrouwt er niet op dat de Luxemburgers de Vidiwall straks correct zullen bedienen. Ze besluit het daarom zelf te doen. Openique dreigt uit te lopen op een compleet fiasco.
Keyl en Van Diepen staan pas rond zeven uur achter het decor, bijna een uur later dan gepland. Jong als hij is, oogt Van Diepen ontspannen. Maar Keyl denkt bij zichzelf: Was ik maar dood. Dan rolt de bekende Veronica-stem van Jos Bergen-henegouwen door de zaal. “Dit is de eerste officiële uitzenddag van Veronique!” Voor Keyl en Van Diepen het sein om het podium op te stappen. Het camerateam gaat volledig zijn eigen gang. Zegt De Smet ‘inzoomen’, dan zoomt het team uit. En dan blijkt de belangrijkste cameraman ook nog eens te zijn weggelopen.
Keyl, gestoken in een gespikkelde zwarte galajurk met pofmouwen, heeft daar geen weet van en vertelt haar publiek dat RTL Veronique de hitserie Dallas gaat uitzenden. Ze heeft een verrassing: aan de telefoon heeft ze Patrick Duffy, die Bobby Ewing vertolkt. In haar regiewagen drukt Muriloff op een knop. Godzijdank, het bandje gaat lopen: “Hello Catherine, it’s Patrick Duffy here, calling you all the way from Los Angeles.” Muriloff drukt op ‘pauze’. Grappig om die opgenomen antwoorden tegen een ander te horen uitspreken. Ze had Duffy vorige week zelf aan de telefoon gehad. Een aardige man, die haar instructies braaf opvolgde. Het publiek juicht als Keyl na het ‘interview’ de hoorn op de haak legt.
Achter de schermen klinkt luid geschreeuw. Het is de weggelopen cameraman, die door de intercom allerlei verwensingen naar Helsen brult. Iedereen met een ‘oortje’ moet meegenieten. Het kost regisseur Helsen minuten om de trillende cameraman te kalmeren. Die gaat uiteindelijk weer filmen.
En dan, bij het optreden van Freek de Jonge – de cabaretier heeft een serie oude shows aan Veronique verpatst – gebeurt er iets dat het Nederlandse team nooit zal vergeten. De Luxemburgers moeten om De Jonge lachen! Na alle spraakverwarring blijken ze prima Nederlands te verstaan.
Tijdens de afsluitende toost doet iedereen op het podium zijn uiterste best om vrolijk te kijken. Maar Van Diepen, de champagnefles nog in zijn hand, schudt in een onbewaakt moment zijn hoofd, Keyl staat met haar rug naar het publiek en uit de blik van omroepster Manon Thomas spreekt pure wanhoop.
De champagnespetters op het podium zijn dan ook nog niet opgedroogd of het Nederlandse team vertrekt al naar huis. Gefeest wordt er niet, iedereen wil weg. Sommigen zeggen de Luxemburgers niet eens gedag.
Helsen, De Smet en de schakeltechni-cus wacht dan nog een lange dag vol teleurstellingen. De opnames blijken de volgende dag inderdaad belabberd. Maar uiteindelijk, op maandag om zes uur ‘s ochtends, zullen ze een show hebben geprepareerd die misschien niet spettert maar wél het begin van een nieuw tijdperk inluidt.
Rik Rensen is al om 07.00 uur present in het RTL-gebouw op het Hilversumse industrieterrein Kerkelanden. De hoofdredacteur van het RTL Nieuws is nerveus. Zijn redactie is nog lang niet klaar voor de eerste uitzending, vanavond om 18.00 uur. Hijzelf trouwens ook niet. Rensen komt van NRC Handelsblad en heeft geen enkele tv-ervaring. Uitstel? Geen sprake van, had de Luxemburgse RTL-topman Freddy Thyes gezegd. “You only learn it live.”
Rensens ploeg heeft de afgelopen pe- riode onder absurde omstandigheden moeten werken. Een week geleden hadden ze nog geen studio, en vergaderen moest zittend op de grond. Het was een memorabel moment geweest toen iemand riep: “Verrek, jongens, daar komen de stoelen!” Met paperclips als antenne hadden ze op de door aandeelhouder Philips beschikbaar gestelde tv’s zwakjes Teletekstpagina 101 zichtbaar gemaakt. Een tijd lang was het hun enige nieuwsbron geweest.
Gelukkig wordt de redactie sinds enkele dagen gevoed door het ANP. Hoewel… Rensen schrikt zich rot: het ANP vertrouwt de bankgarantie niet, en stuurt RTL Nieuws geen telexen meer. Verdomme, uitgerekend vandaag! Rensen slaat verwoed aan het bellen, en krijgt de nieuwsstroom gelukkig weer op gang. Dat was kantje boord, beseft hij.
Om 09.00 uur roept de hoofdredacteur zijn mensen bijeen. “Wat hebben we?” vraagt hij aan onder anderen eindredacteur Jean Mentens, de nieuwslezers Jeroen Pauw en Loretta Schrijver, en verslaggever Max Westerman. Parlementair verslaggever Michiel van der Waard heeft iets over schonere vuilverbrandingsovens. Weinig spectaculair, maar het is tenminste eigen nieuws, én er zit een interview bij met een heuse minister: VVD’er Ed Nijpels van Milieu. Als ‘buitenlandse’ zender moet RTL straks overigens heel nadrukkelijk zeggen: de Néderlandse minister Nijpels.
Iedereen is als de dood dat er een Oranje overlijdt, want RTL Nieuws heeft nog nul archiefbeelden. NOS Journaal-baas Gerard van der Wulp, wiens halve redactie is weggekocht door TV10 en RTL, weigert de zijne te delen. “Je denkt toch niet dat ik een concurrent in het zadel ga helpen?” had hij gesneerd.
Jaap van Meekren, aangetrokken als weekendnieuwslezer en coach van Pauw en Schrijver, heeft de geloofsbrieven van het RTL Nieuws opgesteld. Pauw zal ze om 18.00 uur voorlezen. “Laat horen,” zegt Rensen tegen Van Meekren. De veteraan zegt dingen in de trant van ‘het RTL Nieuws zal de kijker geen mening opdringen’. Als hij klaar is, kijkt hij over zijn bril naar zijn collega’s. Die knikken instemmend. Mooi, weer twee minuten zendtijd gevuld.
Beneden in de studio lopen regisseurs, cameramensen en technici gestrest rond. Regisseur Lex Bollen is een vrolijke frans die heel goed Jaap van Meekren kan nadoen en, om de redactie op haar gemak te houden, al dagenlang Jaap van Meekren nadoet. Maar nu heeft Bollen grote problemen. Met het licht, met het decor, met alles. “Dit gaan we nooit redden zo,” roept hij gefrustreerd. “Je zórgt maar dat je het redt, anders zoek ik een ander,” snauwt Rensen. Tijd om te lunchen is er niet. Iemand haalt broodjes, maar velen vergeten te eten.
Pauw en Schrijver oefenen hun two-shots: het tussen twee zinnen door draaien naar een andere camera. De regie heeft te elfder ure besloten dat het toch mooier is als hun blikken elkaar kruisen. De nieuwslezers, die alleen radio-ervaring hebben, hadden het helemaal niet erg gevonden als dat besluit een paar dagen eerder was gevallen. In een van de montagekamers klinkt een luide vloek; opnieuw is een editset hopeloos vastgelopen.
Pauw zal het eerste bulletin in zijn eentje presenteren. Het om 18.00 uur live doen vindt Rensen te gevaarlijk, dus spreekt Pauw reeds om 17.00 uur de legendarische woorden: “Goedenavond dames en heren.” Maar meteen daarna gaat alles mis. De autocue hapert, het geluid valt weg, Van der Waards filmpje wordt te laat gestart. “Jongens, als het nú niet goed gaat, halen we het niet meer,” roept Bollen wanhopig. Er zit nog maar één ding op: het nieuws in twee delen opknippen. Het eerste deel wordt al uitgezonden terwijl het tweede nog wordt opgenomen.
Het ongelooflijke gebeurt: alles gaat goed. Althans, op tv is niet te zien wat er achter de schermen allemaal verkeerd gaat.
Als de studioploeg nog natrillend het redactielokaal betreedt, klinkt luid applaus. Er is taart, en champagne. Maar niet meer dan één glaasje, want om 22.00 uur is het hoofdbulletin, met – voor Nederlandse begrippen op dat moment zeer revolutionair – Pauw en Schrijver samen. Live dit keer; er is geen tijd om het vooraf op te nemen. De kwaliteit van het gebodene is niet best, want schools en braaf, maar gelukkig ook niet tenenkrommend slecht.
Na het hoofdbulletin stappen Ruud Hendriks, Lex Harding en Freddy Thyes de redactie op – Hendriks en Harding opgetogen, de Luxemburger minzaam glimlachend. “You see?” zegt hij tegen Rensen, “You only learn it live.”
Voor deze reconstructie is gesproken met. Lex Harding, Ruud Hendriks, Catherine Keyl, Daphny Muriloff, Jeroen Pauw, Rik Rensen, Henriëtte de Smet en Michiel van der Waard.
