Geld of moraal: hoe lang houden we handelspartner Rusland nog de hand boven het hoofd?
Het is moeilijk voorstelbaar, maar vorig jaar vierden Nederland en Rusland nog hun vierhonderdjarige vriendschap. Dat Nederland-Ruslandjaar verliep al niet zonder slag of stoot, maar de kans dat onze koning nog eens gezellig een biertje drinkt met president Poetin lijkt geminimaliseerd na de crash van vlucht MH17. Gisteren overlegde de EU over nieuwe sancties tegen Rusland en alle ogen waren daarbij gericht op Nederland, dat een voortrekkersrol toebedeeld had gekregen. Maar een verzwaring van de sancties bleef uit. Hoe nu verder?
Al voordat de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU-landen gisteren bij elkaar kwamen, werd het onwaarschijnlijk geacht dat er hardere maatregelen tegen Rusland zouden worden getroffen. En inderdaad besloten de ministers dat de bestaande sancties (een zwarte lijst van Russische personen en bedrijven waarvan financiële tegoeden in Europa worden bevroren) vooralsnog afdoende zijn. Wel wordt het aantal personen op de zwarte lijst de komende dagen wat uitgebreid.
De zachte hand waarmee het Europese vasteland invloed op Poetin poogt uit te oefenen staat haaks op de harde koers die de VS en Groot-Brittannië graag zouden varen. Veel landen in de EU deinzen terug voor zogeheten ‘niveau 3-sancties’ (die neerkomen op een economische boycot van complete economische sectoren in Rusland) door te voeren uit angst voor economische repercussies. Zo heeft Frankrijk een miljardencontract binnengehaald voor de bouw van twee Russische oorlogsschepen dat het niet graag zou verliezen, en ook Duitsland vreest een daling van de inkomsten uit de export naar Rusland als de sancties worden opgeschaald. Zoals al bleek uit de incidenten in het Nederland-Ruslandjaar: als er geld op het spel staat, wil men nog weleens een oogje dichtknijpen waar het de wandaden van een handelspartner betreft.
Nederland, dat meer burgers dan enig ander land heeft verloren bij de crash van vlucht MH17, zou volgens economisch blog Quartz het voortouw moeten nemen bij het bepalen van een nieuw Ruslandbeleid. Door de hechte handelsbetrekkingen tussen beide landen kan Nederland het reusachtige Rusland veel schade toebrengen door zwaardere economische sancties, zoals het bevriezen van de enorme tegoeden die Russische brievenbusmaatschappijen in Nederland parkeren, waaronder het bedrijf dat de raket heeft geproduceerd die de MH17 waarschijnlijk heeft neergehaald. Keerzijde van de nauwe betrekkingen is dat Nederland zelf ook zware economische averij kan oplopen als Poetin terugslaat met eigen sancties, zoals twee jaar geleden bleek toen Rusland een importverbod instelde op Nederlandse groenten en fruit.
Nederland is daarom vooralsnog voorzichtig met het nemen van doortastende maatregelen. Wel wordt het taalgebruik allengs dreigender nu premier Rutte samen met de Amerikaanse president Obama heeft verklaard op korte termijn verdere maatregelen te nemen tegen Rusland als dat de steun aan de separatisten niet snel staakt.
Voorlopig zet de EU haar weinig doortastende aanpak van Rusland dus door, bang om zelf in de buidel geraakt te worden. Maar wordt het niet hoog tijd om zulke gevolgen wél te riskeren en een duidelijk signaal aan Poetin af te geven? De huidige maatregelen maken duidelijk onvoldoende indruk op Poetin en consorten, en hoewel het altijd een kwestie blijft van de balans zoeken tussen economische belangen en morele overwegingen rijst nu toch echt de vraag hoe ver Rusland gaan kan voordat Europa met de vuist, of zelfs maar met geopende hand op tafel slaat en Poetin in de harde taal van geld duidelijk maakt dat het moment daar is om zijn buitenlandbeleid drastisch aan te passen.
