Waarom te veel water drinken dodelijk is
Vloeibaar water is de basis van het leven. Water maakt ongeveer 66 procent uit van ons lichaam, het loopt door ons bloed, zit in onze cellen en spoelt door de plaatsen er tussenin. Water ontsnapt ook voortdurend uit ons lichaam via zweet, ontlasting en uitgeademde lucht. Het is essentieel om dit verloren water terug aan te vullen, maar rehydratie kan ook uit de hand lopen. Er bestaat zoiets als een overdosis water.
In 2007 overleed de 28-jarige Amerikaanse Jennifer Strange door watervergiftiging nadat ze voor een radiowedstrijd in amper drie uur tijd zes liter water naar binnen kapte, zonder naar het toilet te gaan. Na de wedstrijd werd Jennifer onwel. Ze ging naar huis met barstende hoofdpijn en stierf daar aan wat de lijkschouwer achteraf als watervergiftiging zou omschrijven.
Er bestaan meer van deze tragische voorbeelden, vooral bij druggebruikers, die hun verhoogde dorstgevoel willen compenseren en afstandslopers die na hun inspanning te veel water drinken. Een studie in de New England Journal of Medicine uit 2006 toonde aan dat zowat één op zes van de marathonlopers na een wedstrijd lijdt aan hyponatremie, verdund bloed door het drinken van te veel water.
Hyponatremie betekent letterlijk ‘onvoldoende zout in het bloed’. Het fenomeen treedt op wanneer de concentratie natrium in het bloed daalt onder de 135 millimol per liter, of ongeveer 3 gram per liter. De normale concentratie ligt ergens tussen 135 en 145 millimol per liter. Extreme hyponatremie kan leiden tot watervergiftiging.
In ons lichaam controleren de nieren hoeveel water, zouten en andere stoffen het lichaam verlaten door het bloed door miljoenen kleine buisjes te stuwen. Wanneer iemand te veel water in een korte tijd drinkt, kunnen de nieren dat water niet snel genoeg verwerken waardoor het bloed verwatert. Het overtollige water in het bloed wordt aangetrokken door zout en andere oplosbare stoffen buiten de bloedstroom waardoor lichaamscellen gaan zwellen als waterballonnen.
De meeste cellen hebben ruimte om uit te rekken omdat ze flexibel weefsel zoals vet en spieren vormen. Dat is niet zo voor hersencellen, die dicht tegen elkaar opgesloten zitten in de schedel, waar ze ruimte moeten delen met bloed en hersenvocht. In de schedel is daardoor bijna geen ruimte voor cellen om te zwellen. Doen ze dat toch, dan uit zich dat in beroerte, bewustzijnsverlies, coma en uiteindelijk zelfs de dood.
De meeste gevallen van een overdosis water zijn niet het gevolg van – wat je zou verwachten – te veel water drinken. Meestal gaat het om een combinatie van veel drinken en een verhoogde afscheiding van vasopressine. Het zogenaamde antidiuretisch hormoon wordt vooral in periodes van fysieke stress – tijdens het lopen van een marathon, bijvoorbeeld – geproduceerd door de hypothalamus om de nieren ertoe aan te zetten water in het lichaam te houden. Soms zorgt het hormoon ervoor dat het lichaam water bijhoudt, zelfs wanneer iemand heel veel water drinkt.
Een gezonde nier kan 800 tot 1.000 milliliter water per uur verwerken, wat betekent dat iemand 800 tot 1.000 milliliter water per uur kan drinken zonder dat zijn lichaam hierdoor in wateroverschot raakt. Maar als diezelfde persoon een marathon loopt, veroorzaakt de fysieke stress de vrijgave van vasopressine waardoor de capaciteit van de lever daalt tot wel 100 milliliter per uur. Onder deze omstandigheden veroorzaakt het drinken van 800 tot 1.000 milliliter water per uur een opstapeling van water in het lichaam, zelfs als er via zweet veel water verloren gaat.
Dokter Joseph Verbalis van Georgetown University Medical Center adviseert daarom om ‘enkel te drinken wat je verliest door te zweten’. Als je per uur 500 milliliter zweet verliest, is dat ongeveer wat je moet drinken. Maar hoe meet je hoeveel je zweet? “Zolang je gezond bent en je dorstbarometer niet is aangetast door bijvoorbeeld medicatie of drugs, lijkt drinken afstemmen op je dorst mij de beste indicator.”
