Spring naar de content

Waarom we propaganda voor boeken wél toestaan

Om aandacht zit het papieren boek in Nederland niet verlegen – het digitale overigens ook niet. Zaterdag begint de jaarlijkse Boekenweek, eerder deze maand werden de best verzorgde boeken verkozen in het Stedelijk Museum Amsterdam, en dan volgen er nog de Poëzieweek, Kinderboekenweek en de campagne Nederland Leest. En wist u dat 2016 is uitgeroepen tot Jaar van het Boek? Je reinste propaganda.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Door Postma
screenshot YouTube
Screenshot: YouTube

Jan Cremer nam de presentatie van zijn eerste boek (Ik, Jan Cremer) in 1964 in eigen hand en liet al bij voorbaat ‘’n onverbiddelijke bestseller’ op de kaft drukken. Een self-fulfilling prophecy, en uitstekende manier om zijn eigen werk onder de aandacht te brengen. Maar dat verkooptrucje kan niet tot in den treure worden herhaald.

Propaganda
Sinds 1930 vinden er in Nederland activiteiten plaats ter ‘collectieve’ promotie van het boek. Het begon met de Dag van het Boek en al snel volgde de Boekenweek. De stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) promoot in Nederland boeken en literaire genres in het algemeen met als doel het lezen en boekenbezit te stimuleren. De stichting benadrukt dat het om ‘boeken in het algemeen’ gaat en de promotie van specifieke titels tot de taak van de uitgever behoort.

Omdat het CPNB haar promotieactiviteiten uitvoert in het belang de Nederlandse samenleving waarin de positie van het boek versterkt wordt, noemen we deze promotie niet zo snel reclame, maar eerder propaganda. Hoewel zowel reclame als propaganda als doel heeft iets aan de man te brengen, zorgt propaganda er vooral voor dat de samenleving een bepaalde richting opgestuurd worden, wat in dit geval lezen is.

Dat lezen bijdraagt aan de ontwikkeling van mensen is een algemeen erkende opvatting geworden. De overheid geeft daartoe jaarlijks bijna drie miljoen euro uit om kinderen meer te laten lezen en ziet toe op een vaste boekenprijs. Ook subsidieert de overheid de Kinderboekenweek die sinds 1954 door het CPNB georganiseerd wordt.

Commercieel
De propaganda voor boeken lijkt effectief, want er wordt alleen maar meer georganiseerd door het CPNB en andere letterenstichtingen. Tijdens de vierde editie van de Poëzieweek (28-1 tot 3-2) is de omzet van Nederlandstalige poëzie met 34 procent gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Hoewel de site van de Poëzieweek het nieuwsbericht begint door de omzetcijfers te noemen – wat toch behoorlijk commercieel van aard is – lijken we dat niet zo erg te vinden, en de Poëzieweek niet als reclame te beschouwen.

Ook media dragen hun steentje meer dan bij als het gaat om boekpromotie. Dat een krant niet zo snel wekelijks een bijlage zou wijden aan welke chocoladerepen het lekkerst zijn, nemen we maar even aan. Een wekelijkse boekenbijlage is echter heel normaal terwijl recensies in zekere zin ook reclame maken voor boeken.

En wat dacht u van het Boek van de Maand, gekozen door het boekenpanel in De Wereld Draait Door? Niet voor niks gaat de verkoop van de verkozen titel sky high na de benoeming.