NRC-columniste vergelijkt Trump (en Wilders) met Hitler, en leert
In 1935 stelde rijkskanselier Hitler in Duitsland de Neurenberger wetten in, die Duitse Joden hun rechten ontnamen en ze tot tweederangsburgers maakten. Daaraan ging een en ander vooraf. In NRC Handelsblad trekt columnist Floor Rusman vandaag een les uit de twintiger en dertiger jaren – zonder Trump en Wilders de nieuwe Hitler te willen noemen, natuurlijk.
‘Het schijnt dat Donald Trump te ver is gegaan,’ opent Floor Rusman haar column. De Republikeinse presidentskandidaat schoffeerde vorige week de ouders van de in Irak overleden militaire Humayun Khan. ‘Hij overschrijdt kennelijk een rode lijn.’
Dinsdag plaatste Geert Wilders een tweet naar aanleiding van het nieuws dat Frankrijk twintig moskeeën heeft gesloten.
Close them all.
https://t.co/vQCMvzU4Ma— Geert Wilders (@geertwilderspvv) 2 augustus 2016
Rusman schrijft: ‘Een saaie tweet. Van die gedachte schrok ik. Sinds wanneer is het saai om de vrijheid van godsdienst te willen afschaffen?’
Voor het historisch besef dook Rusman het krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek in, en las naar eigen zeggen honderden dagbladartikelen over Adolf Hitler uit de jaren twintig en dertig. ‘Niet omdat ik Trump een nieuwe Hitler noem – Trump is een presidentskandidaat die vergaande uitspraken doet, Hitler pleegde in 1923 al een staatsgreep – maar om te zien hoe zoiets werkt: jarenlang rode lijnen overschrijden.’
In 1923 worden Joodse zakenlieden uit Beieren gestuurd; een gebaar van de staatscommissaris-generaal aan Adolf Hitler en zijn nazi-partij. In het Algemeen Handelsblad wordt Hitler omschreven als ‘de goeiige gewoonheid en guitigheid zelf’. Wanneer hij zeven jaar later de grote verkiezingsoverwinning heeft behaald schrijft De Telegraaf: ‘Het is niet te verwachten dat Hitler een onbeperkte machtspositie zal verwerven.’
De les die Rusman trekt uit de berichtgeving van toen? ‘Voor Hitler was er geen rode lijn, omdat hij eigenhandig de grens van het extreme verlegde. Elk jaar dat je vooruit klikt in het krantenarchief zijn de excessen van het vorige jaar ‘het nieuwe normaal’ geworden.’
