Datingapps lijken niet meer weg te denken uit onze zoektocht naar een serieuze relatie of een vrijblijvend seksueel avontuur. Kijk maar naar het eclatante succes van Tinder. Maar is de appificatie van ons liefdesleven wel bevorderlijk voor de erotiek? Wondermiddel. Laatste redding. Oppikplek. Vleeskeuring. Vier jaar na de introductie in 2012 geniet de mobiele datingapp Tinder zowel een fabuleuze als twijfelachtige reputatie. Allereerst de eigen cijfers. Die liegen er niet om: 1,4 miljard swipes per dag, 26 miljoen matches per dag, meer dan 10 miljard matches in totaal en actief in 196 landen. Meer dan 1,2 miljoen Nederlanders hebben de app op hun telefoon staan.   Wie zelf niet op Tinder zit en zich nu afvraagt wat swipes of matches zijn, heeft vast een kennis of collega die erover kan vertellen. Zoals die al wat oudere alleenstaande moeder die nooit meer uitging, maar nu de ene na de andere date heeft. Of dat ondernemende nichtje, dat altijd op foute mannen viel, maar nu eindelijk de ware heeft gevonden. En anders zijn het wel de verhalen in de media die tot de verbeelding spreken en bijdragen aan het idee van Tinder als symptoom van onze veranderende seksuele moraal. In een tijd waarin het aantal alleenstaanden toeneemt en de monogame relatie niet langer vanzelfsprekend lijkt, komt een makkelijk toegankelijke marktplaats voor vlugge seks goed van pas. Tinder is een welkom alternatief voor wie niet in de kroeg komt of zich te oud voelt voor de discotheek. Op iemand afstappen, met het risico afgewezen te worden, hoeft niet meer. De eerste stap is teruggebracht tot een like of een simpele veeg – swipe – met je vinger naar rechts over het scherm van je smart-phone bij een foto van iemand die jij leuk vindt. Wanneer je iemand niet leuk vindt, swipe je naar links. Liket de ander ook jouw foto, dan is er een match en kun je berichten met elkaar uitwisselen. Janelle Ward is universitair docent media en communicatie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en onderzoekt het gebruik van mobiele dating apps. Volgens haar zijn de gebruiksvriendelijkheid en de laagdrempeligheid van Tinder belangrijke redenen voor het grote succes. Je vult in of je op zoek bent naar mannen of vrouwen, bepaalt de leeftijdscategorie en de afstand waarbinnen je iemand wil ontmoeten. Vervolgens zie je een aantal mensen op het scherm van je mobiele telefoon voorbijkomen. Daarbij houdt Tinder rekening met de wensen van iedereen. Wie op zoek is naar iemand van dezelfde sekse kan dat ook aangeven. Tinder heeft onlangs zelfs een optie voor transgenders toegevoegd, onder het motto dat de app voor iedereen toegankelijk moet zijn. De enige voorwaarde is dat je achttien jaar of ouder bent. Ward: “Vroeger gingen mensen naar een bar, keken ze rond en als ze geluk hadden, maakten ze oogcontact met een leuk iemand. Tinder heeft dat spel van aantrekken en verleiden enorm versneld. Als de aantrekkingskracht wederzijds is, krijg je daar een enorme egoboost van. Op Tinder kun je dat vijftig keer per uur meemaken.”Al voordat het eerste contact is gelegd, is er op Tinder een belangrijke barrière geslecht. Beiden weten namelijk al dat er een match is. Ward: “Tinder heeft het element van afwijzing gereduceerd. Als iemand niet reageert, is het mogelijk dat die ander jouw foto niet heeft gezien. Je wordt niet expliciet afgewezen. Die kans bestaat wel als je op iemand in een bar afstapt.”Gevraagd naar het succes van Tinder antwoordde oprichter Sean Rad dat zijn datingapp meer dan datingwebsites erin is geslaagd een afspiegeling van de realiteit te zijn. Voor Tinder hoef je niet eerst allerlei vragenlijsten in te vullen; je reageert gewoon op wat je voorbij ziet komen. Ward onderschrijft dat. “In werkelijkheid beoordelen we anderen continu bij een eerste ontmoeting. Zijn we in die persoon geïnteresseerd of niet? Alleen zullen de meeste mensen om allerlei redenen niet zo snel op een ander afstappen. Tinder geeft ons de technologische mogelijkheid om dat wel te doen.” Wat is er aan de hand? Veranderen datingapps als Tinder ons in moderne Don Juans en Doña Juanitas die zonder enige schroom recht op hun doel afgaan? Is er een nieuwe seksuele revolutie gaande? En leven zowel mannen als vrouwen door dating-apps als Tinder een promiscuer leven dan voorheen? Acht jaar geleden schreef minister Plasterk in zijn Emancipatienota dat het maar eens afgelopen moest zijn met de seksualisering van de samenleving. “Jongeren moeten af van het beeld van meisjes en vrouwen als lustobject,” aldus Plasterk, destijds minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en verantwoordelijk voor emancipatiezaken. De groeiende populariteit van Tinder laat zien dat zoiets gemakkelijker is gezegd dan gedaan. Net zoals mobiele apps als Uber en Airbnb voor beroering op de taxi- en woningmarkt zorgen, laat ook de vrije markt voor liefde en seks zich niet van bovenaf beteugelen. Zelf presenteert Tinder zich bij monde van oprichter Sean Rad nog altijd liever als sociale ontmoetingsplek dan als datingapp, al is voor menig gebruiker ook die laatste toepassing wat ruim gedefinieerd. “Iedereen weet dat je je grote liefde niet vindt via Tinder, waar alles om seks draait,” aldus ‘onrustige Janne (24)’ in de rubriek ‘Lust & Liefde’ in Volkskrant Magazine. Zelf had ze niet al te hoge verwachtingen, maar tot haar eigen verbazing bleek haar ‘kalme houthakker’ de ware te zijn. Hij had gereageerd op haar uitnodiging om samen te gaan kamperen, al vond ze het toch wel een beetje raar van zichzelf om midden in de winter met een onbekende een donker bos in te duiken zonder dat ze daarover iemand anders had ingelicht. Seks wilde ze niet – ‘want seks op een Tinderdate is gewoon te voor de hand liggend’ – dus sliepen ze apart in hun eigen tent. Maar toen ze de nacht daarop vanwege de kou een tent deelden, kwam het er natuurlijk toch van. Verhalen zoals van Janne versterken het overtrokken imago van Tinder als vrijplaats voor snelle en vrijblijvende seks, betoogde cultureel antropoloog Jitse Schuurmans al eerder in een opiniestuk in diezelfde Volkskrant. Nadat hij aan de Universiteit van Amsterdam is afgestudeerd op versiertechnieken, promoveert hij op de cultuur van het daten en de mogelijke invloed daarop van sociale media. Zijn boodschap is dat het met al dat geseks eigenlijk best meevalt. Het merendeel van de mensen dat in Nederland op Tinder actief is, houdt het volgens zijn eigen bevindingen voornamelijk bij kijken en swipen. Voor velen is een match al doel op zich. “Met Tinder bepaal je je seksuele marktwaarde, niets meer,” aldus Schuurmans. Dat lijkt niet geheel in overeenstemming met de verhalen van Tindergebruikers die in de media aan het woord komen. Beeldbepalend was een spraakmakend verhaal in Vanity Fair, getiteld ‘Tinder and the Dawn of the Dating Apocalypse’. Daarin schepten de geïnterviewde mannen op hoe ze dankzij Tinder vrouwen nog gemakkelijker het bed in kregen. Janelle Ward: “Uit dat artikel kwam het beeld naar voren van mannen die zich als schoften gedragen en vrouwen die daaronder lijden. Ik denk niet dat dat noodzakelijkerwijs het geval is.”Ward deed onderzoek naar de redenen waarom mannen en vrouwen gaan tinderen: “Het stereotype luidt dat mannen zoveel mogelijk willen scoren en vrouwen op zoek zijn naar een serieuze relatie. Maar tijdens de persoonlijke interviews die ik met de deelnemers hield, was er geen man die daar openlijk voor uitkwam. Wellicht vonden ze het niet sociaal wenselijk om dat aan mij te vertellen.” In eerste instantie vertelden de meeste respondenten haar dat ze voor de lol op Tinder zaten. Ze zagen het als een spelletje, als tijdverdrijf. Ward: “Maar bij doorvragen blijkt het vinden van een partner wel degelijk het achterliggende doel. Dat geldt voor vrouwen én mannen. Blijkbaar voelen ze zich door zo’n vrijblijvende houding minder kwetsbaar dan wanneer ze toegeven echt naar iemand op zoek te zijn.” Ondanks alle succesverhalen die in eigen kring over Tinder de ronde doen, blijft het voor veel mensen lastig om er in het openbaar vrijuit over te praten. Hoever de ontboezemingen van Janne in ‘Lust & Liefde’ of van de mannen in het Vanity Fair-artikel ook gaan, ze worden steevast verteld door mensen met een gefingeerde naam. Ook Evelien (57), sinds een jaar actief op Tinder, wil over haar ervaringen vertellen, maar dan wel onder een andere naam. Niet omdat ze zich schaamt, maar ze wil niet dat haar twee volwassen zoons ermee worden geconfronteerd. Sinds een paar jaar is ze op zoek naar een monogame liefdesrelatie. Daarvoor had ze zich ook al ingeschreven bij datingsites voor hoger opgeleiden zoals Match4me en e-Matching. Tot iemand zei dat ze Tinder moest proberen. Haar omgeving vond dat een belachelijk idee, zegt Evelien, want Tinder heeft het imago van een ontmoetingsplaats voor snelle sekscontacten. Meer passend bij jongeren. In het begin vond ze het best vleiend: je zet de app aan en binnen de kortste keren had ze twintig likes. Maar gaandeweg kwam ze erachter dat de kwaliteit van het contact stukken minder is dan op datingsites. Heel plat en tamelijk ordinair. Zo van: wat ben jij een lekker wijf. En dat dan geuit door mannen tussen de 55 en 65, haar eigen leeftijdscategorie. Veel mannen willen alleen maar seks, zegt Evelien. “Die zijn daar eerlijk in. Maar er zijn ook mannen die zich eerst serieus voordoen, terwijl ze net zo goed op alleen snelle seks uit zijn. Die sturen een foto van hun geslachtsdeel. Of een filmpje waarin ze klaarkomen. Bij e-Matching heb ik dat nog nooit meegemaakt.” Ze is met tinderen gestopt. Want acht van de tien matches liepen uit op niks, vaak kwam het niet eens tot een gesprek. Een enkele keer leidde het tot een ontmoeting. Die liep altijd uit op een teleurstelling. Evelien is ervan overtuigd dat apps als Tinder leiden tot een verarming van het contact. Soms waren er mannen die dolgraag een relatie wilden, maar die continu op zoek bleven naar nieuwe contacten met vrouwen. Die bleken aan Tinder verslaafd. Eén keer was ze bij zo’n man thuis – een arts – die steeds even de kamer uitliep. Toen ze hem betrapte, bleek dat hij met acht andere vrouwen aan het chatten was. Ze belandde bij een psycholoog en vroeg hem: “Bestaat echte liefde nog wel?” Want als ze die mannen beter leerde kennen, bleek dat ze niet in staat waren om met het echte leven om te gaan. Hun leven bestaat uit chatten en internetporno kijken. Evelien: “Ze zijn zo in de ban van virtuele seks, dat ze niet meer opgewonden kunnen raken als ze echt met een vrouw zijn. Die man had veel moeite gedaan om mij in bed te krijgen, maar toen we daar lagen, was het een dood vogeltje dat na vijf minuten in slaap viel.” Uiteraard heeft niet iedereen dezelfde ervaringen als Evelien en zijn er evengoed mensen die wel kunnen vertellen dat ze vonden wat ze zochten. Ook als het uiteindelijke resultaat toch die serieuze relatie betreft. Want ja, gelukkige Tinderkoppels bestaan en de media weten ze inmiddels steeds vaker te vinden. Niet zelden komen in zo’n successtory journalisten voor, zoals Dennis van Luling uit Amsterdam. Die sloeg voor een verhaal over Tinder zelf aan het tinderen, bleef hangen en vond zijn match in Ankie uit Groningen, een vrouw van wie hij dacht dat ze ‘way out of his league’ was, maar die nu voor vier dagen in de week bij hem is ingetrokken. En voor haar verhaal over stellen die een jaar na hun match op Tinder een kind kregen, voerde Margot C. Pol ook zichzelf en de vader van hun eigen Tinderbaby op. De Belgische krant Het Laatste Nieuws portretteerde een aantal stralende Belgische Tinderkoppels die vertellen over hoe zij elkaar vonden, met adviezen over hoe dat succes straks voor de lezer te behalen is. Ook Elisabeth Timmermans zag in haar eigen vriendkring steeds vaker stelletjes door Tinder ontstaan. Namens de Universiteit Leuven doet zij onderzoek naar wat mensen ertoe beweegt om te gaan tinderen. Op basis van een viertal onderzoeken onder ruim drieduizend Tindergebruikers in Amerika en in België kwam ze tot dertien verschillende motieven. Ook het merendeel van haar respondenten antwoordde dat nieuwsgierigheid en tijdverdrijf de belangrijkste redenen zijn. “Het seksuele motief kwam pas op de elfde plaats,” zegt Timmermans. Ruim de helft van de Tindergebruikers uit haar steekproef had al eens een real life ontmoeting gehad met iemand die ze via Tinder leerden kennen. Bij een derde daarvan was het ook tot seks gekomen. Haar onderzoeksresultaten presenteerde ze onlangs op -liefdeintijdenvantinder.be, en inmiddels heeft ze haar onderzoek al uitgebreid tot een internationale studie, waarvoor ze haar vragenlijst in twaalf talen heeft vertaald (tinyurl.com/tinderquiz). De studie naar de invloed van datingapps op ons gedrag staat nog in de kinderschoenen, zegt Timmermans: “Al geloof ik niet dat we door Tinder overall meer seks hebben. Als je op Tinder gaat, is het niet zomaar gezegd dat je seks met iedereen kunt hebben. Bij Tinder speelt uiterlijk toch een belangrijke rol. Als je je anders voordoet dan je bent, kan dat bij een ontmoeting tot teleurstellingen leiden. Dat betreft ook de verwachtingen die mensen van elkaar hebben. Als die te ver uiteenlopen, leidt dat tot desillusies.” De uiteenlopende keuzemogelijkheden kunnen soms tot misverstanden leiden. Niet alle mannen die invullen dat ze geïnteresseerd zijn in mannen, blijken op zoek naar een seksueel avontuur. Er zijn ook mensen op Tinder actief zonder seksuele bedoelingen. In dat geval gebruiken ze de app als een handig hulpmiddel om leuke mensen te ontmoeten. Timmermans: “Ik denk wel dat het voor mensen die al op zoek zijn naar onenightstands of casual seksuele relaties, zoals een friends with benefits-relatie, makkelijker is om dat via Tinder uit te spreken. Het schermpje van je mobiele telefoon dat tussen jou en de werkelijkheid zit, maakt mensen toch wat brutaler.” Hoe brutaal en ongegeneerd mensen zich presenteren, laat de Canadese komiek en vlogger FLuffee zien op zijn YouTube kanaal FLuffeeTalks, met meer dan een miljoen abonnees. In een reeks filmpjes met de titel ‘You’re bad at Tinder!’ toont hij Tinderprofielen waarin mensen hun seksuele wensen kenbaar maken door middel van zeer expliciet en obsceen taalgebruik. Soms worden personen in kwestie geblurd, maar vaak worden ze herkenbaar in beeld gebracht. Verandert Tinder ons gedrag of gebruiken we Tinder om bestaand gedrag gemakkelijker te maken? Techniekfilosoof Martijntje Smits wijst erop dat iedere nieuwe communicatietechnologie de belofte van efficiency met zich meedraagt. Smits: “Dat is voor Tinder niet anders. Het is een substituut voor iets wat we al kennen. Ooit kwam iemand op het idee dat we moesten daten via een advertentiebureau, met brieven onder nummer, daarna kwamen de datingsites. Tinder is gewoon een volgende stap. Omdat je het op je smartphone hebt, heb je het altijd bij de hand en kun je het razendsnel doen.”We gaan er altijd maar van uit dat nieuwe technieken beter zijn dan de oude, zegt Smits, maar ondertussen verandert de praktijk. “Denk aan e-mail, waardoor we veel efficiënter zouden gaan communiceren; naar de brievenbus lopen hoefde niet meer. Maar nu is e-mail een soort monster geworden, waardoor we niet meer aan ons eigenlijke werk toekomen.” Technologie speelt altijd een rol in het bepalen van sociale normen, zegt Smits. “Tinder zal dus hoe dan ook de praktijk van het vinden van een partner veranderen, en de ideeën daarbij. Hoe precies kunnen we waarschijnlijk pas over een paar jaar zeggen. Wat voor nu alvast opvalt: een partner zoeken door dagelijks te scrollen wordt haast een alledaagsere handeling dan boodschappen doen of het nieuws beluisteren. Het versterkt het idee dat je liefde kunt consumeren zoals andere producten. Dat lijkt me een trivialisering van het eens verheven idee van de liefde als een unieke daad en de geliefde als een unieke persoon.”/