Spring naar de content
bron: Redacted Tonight

Deze houtje-touwtje-show toont het failliet van de Amerikaanse politieke satire

Voor komiek Lee Camp is het Amerikaanse zorgdebat makkelijk in twee kampen te verdelen. “Aan de ene kant steunen ze een systeem dat bedoeld is om de gezondheidsindustrie — slijmerige parasieten die elke dag nadenken om zieke mensen te belazeren of anders te laten creperen — te verrijken,” vertelt hij met een serieus gezicht in zijn latenight-show Redacted Tonight. “Aan de andere kant heb je Trumpcare.”

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Hans Klis

Het publiek lacht.

De latenight-show op de Amerikaanse zender van Russia Today laat al twee seizoenen een ander geluid horen in de late uurtjes van de werkdag. Waar presentatoren als Stephen Colbert, Seth Meyers en Trevor Noah hard inzetten op het belachelijk maken van president Donald Trump, diens laatste tweets en uitglijers op het internationale podium doet de 36-jarige Camp dat een stuk minder. Hij spaart de Twitteraar-in-chief niet, maar valt even graag liberalen, Democraten en de nieuwsmedia aan.

‘Nationale psychose’

De langharige Occupy Wall Street-aanhanger Camp is van een ander allooi. Hij verzet zich tegen het verrotte systeem in Amerika, als ‘The Man’ die de gewone man probeert te onderdrukken. Daarom vindt de komiek dat het hele zorgdebat in Amerika een aanfluiting is. Zowel Obamacare als Trumpcare doen niet wat ze beloven: zorg toegankelijk en betaalbaar maken voor alle Amerikanen. “We zijn slachtoffers van een nationale psychose die ons laat denken dat er echt een debat gevoerd wordt in ons land,” zegt hij in een van zijn meest recente uitzendingen. Daar is ook de partijdige mainstream media medeplichtig aan, vindt Camp.

Brutaal, dwars en houtje-touwtje

Redacted Tonight is een regelrechte kopie van The Daily Show. De opbouw is hetzelfde: een monoloog en correspondenten die aanschuiven of reportages op locatie maken. Het is brutaal, dwars en houtje-touwtje; net zoals in de gloriedagen van Jon Stewart na de herverkiezing van George W. Bush in 2004. En het wordt — net als The Daily Show toen — maar door een handjevol jongeren bekeken. Alleen zijn de puberale grappen een stuk slechter. Alsof de schrijvers tieners zijn die voor het eerst Karl Marx of Noam Chomsky gelezen hebben en hun daardoor geïnspireerde anti-establisment wijsheden zonder enige reflectie opbraken.

Kijk maar naar deze reportage over de rechtszaken tegen anti-Trump demonstranten die betrokken waren bij een opstootje met politie in Washington.

Vlucht

Toch is Redacted Tonight een van de weinige plekken waar de Amerikaanse kijker terecht kan voor een ander soort politieke satire. Een die zich niet compleet richt op het bashen van Trump en bij vlagen eens geen grappen maakt die enkel ten koste gaan van conservatieve Amerikanen.

Volgens hoogleraar media en communicatie Heather LaMarre van de Temple University in Philadelphia is er een duidelijke vlucht van Amerikaanse kijkers naar programma’s die zich niet volledig richten op het belachelijk maken van Trump. “Mensen zijn het een beetje zat,” zegt ze. LaMarre ziet dat kijkers hun toevlucht zoeken bij niet-politieke late night, zoals het Conan O’Brien en het Britse The Graham Norton Show of teruggrijpen naar oude sitcoms en zelfs het oude vertrouwde South Park dat zich veel meer richt op culturele satire. “Vroeger bood politieke satire een ontsnapping aan de dagelijkse sleur. Tegenwoordig worden kijkers ook daar geconfronteerd met de enorme polarisatie van de maatschappij.”

Dat betekent niet dat de traditionele latenight-shows in aantal kijkers verliezen. De reden dat Trump zo alom aanwezig is in de late shows heeft een eenvoudige reden, zegt LaMarre kijkend naar haar vele onderzoeken naar politieke satire in Amerika. Het noemen van zijn naam levert kijkcijfers op.

Kijkcijfertroon

“We kunnen allemaal lachen om een man die niet om zichzelf kan lachen,” legt LaMarre uit. “En met het verrassende einde van de verkiezingen, dat Trump won, was er genoeg stof voor politieke satire”. Het is de reden waarom onder andere Colbert en Meyers kijkcijferkanonnen blijven ondanks de Trump-moeheid. Die eerste kwakkelde na het overnemen van The Late Show van de legendarische David Letterman. Als zichzelf en niet als persiflage van een aartsconservatieve talking head zagen kijkers hem niet zitten. Al snel keerde Colbert terug naar zijn roots. “Hij trekt een specifieke groep kijkers aan,” legt LaMarre uit. “Het zijn niet per se de Letterman-kijkers, maar eerder mensen die van zijn show op Comedy Central meeverhuisd zijn”.

Latenight-host en rivaal Jimmy Fallon donderde van zijn kijkcijfertroon af toen hij Trump aanviel onvoldoende. Critici vielen over elkaar heen om hem terecht te wijzen nadat Fallon vriendschappelijk het haar van de presidentiele kandidaat door de war wreef.

Ander politiek satire

Volgens LaMarre is politieke satire in Amerika de afgelopen twee jaar drastisch veranderd. Die is een stuk bijtender en gemener geworden in het Trump-tijdperk. Ze wijst naar het presidentschap van George W. Bush. “Dat was speels. Komieken maakten van hem een personage dat paste bij het stereotype van iemand uit Texas. Was hij een cowboy? Dom? Kijkers snapte dat dit een karikatuur is dat past bij Amerika. Elke staat heeft dit soort stereotypen.” Bush kon er zelf wel om lachen.

Onheilspellend

De politieke satire die momenteel latenight-shows beheerst, is onheilspellend. “De komieken vinden echt dat ze ons moeten waarschuwen voor de erge dingen die er gebeuren in het land,” legt LaMarre uit. “Dat maakt de satire niet meer grappig ‘haha’, maar ‘o mijn god, wat gebeurt er?’” Het feit dat Trump, in tegenstelling tot traditionele politici, de komieken aanvalt voedt dat gevoel onder hen alleen maar.

Conservatieve kijkers, die best kunnen lachen om de laatste fratsen van de persoon Trump, voelen zich veelal zelf ook aangevallen door de komieken. “We kennen allemaal hun stijltje,” schrijft de conservatieve commentator David French in National Review over de ‘zelfgenoegzame’ latenight-komieken. “Ze maken royaal gebruik van selectieve fragmenten van Fox News, een stormvloed aan spot en een Wikipedia-kennis van de zaken. En de boodschap is altijd hetzelfde: kijk eens hoe corrupt, slecht en dom jullie zijn.”

Bij het zien van Colbert en consorten hebben de niet-liberale kijkers het gevoel dat hun waarden en normen belachelijk worden gemaakt, vertelt LaMarre. “Dit maakt de kloof tussen links en rechts alleen maar groter in de VS. De satire geeft de aanhangers van Hillary Clinton het gevoel dat ze in hun recht staan zich te verzetten tegen Trump. De conservatieve kijker zet zijn hakken in het zand.”

Conservatieve latenight

Hoewel op rechts veel minder glansrollen zijn weggelegd voor conservatieve latenight, kunnen teleurgestelde kijkers altijd terecht bij praatradio. Zoals The Chicks on The Right of Republikeinse radiokoning Rush Limbaugh. “Dat er zo weinig entertainers zijn aan de rechterkant van de politieke satire,” legt LaMarre uit, “is omdat conservatieven ze altijd verheffen tot volkshelden”.

Met het verdwijnen van het door seksuele intimidatie bezoedelde boegbeeld Bill O’ Reilly, die regelmatig entertainers opvoerde, heeft Fox News alleen nog een wekelijkse latenight-show: The Greg Gutfeld Show. Hier draait het om het uitlachen van links, door min of meer dezelfde talking points van het rechtse netwerk te herhalen. Het zal de kloof in gepolariseerd Amerika niet dichten.

Redacted Tonight zou daar wel in kunnen slagen. Al is het alleen maar door verwarring aan beide kanten van het politieke spectrum te zaaien. Het verzet van presentator Camp tegen het systeem en de zogenaamde mainstream media of het wegwuiven van grote nieuwsverhalen — zoals het zorgdebat of het Ruslandschandaal in het Witte Huis — als non-onderwerpen, voedt complotdenken en scepsis onder de murw geslagen Amerikaanse kijker.

Dat is misschien niet zo’n slechte verdienste voor een latenight-show op een zender die door Amerikaanse veiligheidsdiensten wordt beschouwd als een officieel propagandakanaal voor Rusland. Maar misschien zijn de grappen van Camp en zijn correspondenten daarvoor nog net niet goed genoeg.