De slimme lekken bij de overheid zijn zelfs de eigen onderzoeksdivisies te snel af
Men heeft op het ministerie van Defensie goed naar de lessen van Deep Throat, het lek tijdens het beroemde Watergateschandaal, gekeken. Namelijk: hoe hard het ministerie wel niet jaagt op haar lekkende personeel, zo klein is het resultaat van deze lekonderzoeken te noemen.
Sinds 2014 bespiedt en jaagt Defensie op haar eigen personeel, meldt RTL Nieuws. Speciale teams zouden ambtenaren moeten opsporen die informatie naar de pers lekken.
Begrijpelijk, want nieuwskoppen als Militairen roepen pang, pang bij schiettraining, Nederland en andere landen bereiden nieuwe missie in Afghanistan voor en Defensie wil miljard erbij zijn geen fijn pr-materiaal. Zeker niet, wanneer blijkt dat de nieuwsverhalen vol zitten met gelekte nota’s en informatie.
Integraal beveiligingssysteem
Daarom wordt drie jaar geleden de ‘Commissie van Onderzoek’ in het leven geroepen die de lekken moet opsporen en dichten. De commissie mag, blijkt uit wob-verzoeken van RTL Nieuws, ver gaan in haar jacht binnen het ministerie en haar strijdkrachten. Commissieleden hebben toegang tot alle Defensielocaties, kunnen ict-systemen doorzoeken, persoonlijke e-mails lezen, telefoongegevens opvragen en medewerkers verhoren.
De tekst gaat hieronder verder.
Het geeft een extra inkijkje in een intern integraal beveiligingssysteem. Naar eigen zeggen omdat de Defensieorganisatie gekenmerkt wordt door ‘de aanwezigheid van een groot aantal beveiligingsmaatregelen, integriteits- en gedragsregels, een hoge mate van vertrouwen en onderlinge afhankelijkheid, getraindheid en professionaliteit’. Er geldt een algemene geheimhoudingsplicht. Een ambtenaar mag geen informatie die de belangen van Defensie of haar bondgenoten en commerciële belangen schaden aan derden delen.
Gelegitimeerde inbreuk
Naar aanleiding van nieuwsverhalen met gelekt informatie kan een huishoudelijk onderzoek worden gestart. Verzonden e-mails worden doorzocht en ook worden uitgaande telefoongesprekken van het personeel nagelopen op contacten met journalisten. Negen primeurs van de Volkskrant, de NOS, de Telegraaf, RTL Nieuws en persbureau ANP worden gecontroleerd, maar in geen van de gevallen wordt het lek gevonden.
Een werkgever mag zijn werknemer onder drie voorwaarden onderwerpen aan onderzoek door bijvoorbeeld zijn of haar mailbox te controleren. Dit kan zijn bij het vermoeden dat de ambtenaar fraudeert of bedrijfsgeheimen lekt. Maar ook wanneer de werknemer toestemming geeft of wanneer de inbreuk op de privacy door de werkgever in verhouding moet staan met het belang van de werkgever.
Lek Commissie Stiekem
Laten we hier het zijpad van een van de beruchtste doch snel vergeten lekken van de afgelopen decennia op gaan. In februari 2014 blijkt dat er uit de zogenoemde Commissie Stiekem – ook wel bekend als De Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten – is gelekt. De affaire zet Ronald Plasterk in zijn hemd. Hij meldt in het najaar van 2013 namelijk dat de Amerikaanse dienst 1,8 miljoen belgegevens uit Nederland had verzameld. Dat blijkt, nadat een van de fractievoorzitters uit Commissie Stiekem informatie naar het NRC lekt, juist door onze geheime diensten te zijn gedaan.
Het OM spreekt van één of twee lekken, maar geeft de vervolgingstaak terug omdat het gaat om ‘een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer’. Begin 2016 komt het hoge woord naar buiten: de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer heeft het lek niet gevonden.
Daarmee heeft de overheid geen goede trackrecord als het op lekkende ambtenaren aankomt en blijkt dat – hoe rigide de maatregelen zijn om haar personeel in het gareel te houden ook zijn – er altijd een manier gevonden wordt om de pr-machine te omzeilen. We hebben te maken met slimme lekken, mensen. Laten we daar gebruik van blijven maken.
