De EU wil lidstaten gaan verplichten meer vluchtelingen op te nemen
Het vluchtelingenbeleid van de Europese Unie loopt al een tijdlang spaak op de onwil van verschillende lidstaten om vluchtelingen op te nemen, terwijl landen als Griekenland en Italië de druk haast niet meer aan zeggen te kunnen. Middels een asielquotum moet daar verandering in komen, en naar goed Europees gebruik was ook daar flink wat gesteggel over. Maar dat quotum lijkt er toch te gaan komen.
Althans zo oordeelde het Europese Hof over het vraagstuk. Landen als Slowakije, Hongarije en Polen weigeren vluchtelingen op te nemen, zelfs uit de erkende landen waar de vluchtelingen van in aanmerking komen voor asiel. Griekenland en Italië vangen nu het leeuwendeel van deze mensen op, in dat laatste land alleen al kwamen dit jaar zo’n 7.200 vluchtelingen aan. De instroom is sinds de deal met Turkije wel aanzienlijk verminderd, maar de situatie in de Zuid-Europese vluchtelingenkampen is nog steeds schrijnend.
Europese wet ‘verkracht’
Met de uitspraak zou het nu dus mogelijk zijn om de druk op lidstaten die dwarsliggen op te voeren. EU-commissaris Dimitris Avramopoulos (migratie) noemde het nemen van strafmaatregelen tegen notoire asielweigeraars ‘niet uitgesloten’ maar hoopt desalniettemin op eenheid en solidariteit tussen de lidstaten. Maar uit de eerste reacties op de uitspraak van het Hof blijkt al hoe de kaarten er werkelijk bijliggen. De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken, Pétér Szijjártó, noemde de wet ‘onverantwoordelijk, schandalig en ‘een verkrachting van de Europese wet’. Ook de Poolse premier Szydlo verklaarde bij voorbaat al dat het land zich niets aan zal trekken van deze uitspraak.
Sancties
De vraag is in hoeverre de Europese Unie bereid is sancties op te leggen tegen Polen, Slowakije en Hongarije. Onlangs liet Brussel haar spierballen zien tegen wat zij zag als ‘de ondergang van de Poolse rechtsstaat’, en was het bereid hier ver in te gaan. De ‘nucleaire maatregel’ (het opschorten van alle stemrechten van de lidstaat tot nader order) was nog nooit ingevoerd, maar de optie lag er en men was klaar om hem van kracht te laten worden. Een paar dagen na het dreigement van Frans Timmermans haalden de Polen plotsklaps bakzeil: de president van het land blokkeerde het controversiële wetsvoorstel op het laatste moment. Met deze actie is het in werking stellen van Artikel 7, zoals ‘de nucleaire optie’ officieel heet, nog niet geheel van de baan. De Europese Commissie blijft Polen waarschuwen om een onafhankelijke rechtsgang in het land vooral niet verder af te laten brokkelen.
Soevereiniteitskwestie
Voor de landen in het centrale en oostelijke gedeelte van de Europese Unie is het weigeren van asielzoekers echter een soevereiniteitskwestie, die de nationalistische regeringen die daar momenteel aan de macht zijn -ten dele- legitimiteit en steun van de bevolking verschaffen. Voor de Europese Unie met Frans Timmermans aan het roer was het een verhitte zomer vol hoofdbrekers, waar er nu weer een flink aantal bijkomen. Want dreigen met sancties is één, het effectief impliceren ervan is een tweede. Tot nu toe lijkt zelfs de zwaarste optie -die voor Polen dus nog steeds op tafel ligt- weinig indruk te maken. De komende tijd zal uit moeten wijzen of Brussel daadwerkelijk iets uit kan richten tegen de dwarse regeringen in Warschau, Boedapest en Bratislava.
