Wat Facebook en de zwartrokken in het Vaticaan gemeen hebben
De Ierse schrijver John Naughton vergelijkt Facebook met de katholieke kerk van vijfhonderd jaar geleden. De katholieke kerk was de grootste kerk in 1517, zoals Facebook vandaag de grootste ‘church of technology’ is. Facebook heeft twee miljard actieve leden wereldwijd. Daar kunnen de zwartrokken in het Vaticaan (met hun truttige achterban van een miljard) een puntje aan zuigen.
De twee miljard volgers van paus Zuckerberg I brengen iedere dag gemiddeld vijftig minuten door in zijn digitale heiligdom. Daarnaast bezit Mark Zuckerberg WhatsApp (één miljard gebruikers per dag) en Instagram (driehonderd miljoen gebruikers per dag).
Een wereldmacht, kun je wel stellen.
Begin jaren negentig, herinnert Naughton in de Britse zondagskrant The Observer, werd met dedain neergekeken op dat malle internet. Het zou wel weer overwaaien. Nu betalen we ermee, lezen we er de krant, kopen we er spijkerbroeken en tuinsets, boeken we er stedentrips, bestellen we er een taxi en zoeken we er seks & liefde (in willekeurige volgorde).
En internet is voor velen synoniem aan Facebook. Internet nam functies over van Facebook; vraag een willekeurige Indonesiër of Nigeriaan wat het verschil is tussen het internet (de weg) en Facebook (de autofabrikant), dan kent hij dat waarschijnlijk niet.
Op Facebook geven wij dagelijks ‘onze bewegingen, onze gedachten, onze verlangens, onze angsten, onze geheimen’ prijs. Wie zijn onze vrienden, wat is onze financiële status. Welbeschouwd is die iPhone een biechthokje. Bovendien, schrijft Naughton: ‘we voelen ons er modern, verbonden, machtig, beschaafd en geïnformeerd door’.
Wie niet meedoet valt regelrecht buiten het moderne leven.
95 stellingen
Het is, vindt Naughton, tijd voor een digitale reformatie. En dus timmerde hij vandaag (dinsdag 31 oktober, red.) 95 stellingen op de kerkdeur, precies vijfhonderd jaar nadat een volstrekt onbekende Saksische monnik de zijne op de slotkerk in Wittenberg spijkerde.
Op 31 oktober 1517 schreef Maarten Luther 95 stellingen, waarin hij het machtsmisbruik en de aflatenhandel van de roomse kerk bekritiseerde. Een muggenbeet in een olifantenhuid, dacht hij, maar zijn pamflet was het zaadje van de Reformatie, die christenen wereldwijd opdeelde in katholieken en protestanten.
Dankzij de drukpers werd Luthers pamflet een zestiende-eeuwse ‘viral’. Binnen een paar jaar bereikte Luther vele Europese welgestelden, die dat corrupte zooitje in Rome (het religiekartel) uitkotsten.
Maarten Luther zette de technologie van zijn tijd naar zijn hand, zoals Donald Trump in verkiezingstijd deed met Twitter.
John Naughton schreef in navolging van Luther 95 stellingen, waaronder: erken dat deze technologie politiek is, en ontken dat Facebook, zoals Zuckerberg beweert, een ‘community’ is. “Het is een social netwerk, wat iets heel anders is.”
Zo’n reformatie moet ertoe leiden dat we massaal afstappen van Facebook en overgaan op alternatieven. Daar is voedingsbodem voor. Privacywaakhonden zien Facebook maar wat graag voor de rechter verschijnen. De eerste poging, van een commissie in België, strandde echter vorig jaar en zal heel wat anderen hebben ontmoedigd.
Ook de consument wijkt voor de almacht van paus Zuckerberg. Toen Facebook in 2014 WhatsApp overkocht, kreeg het ‘veilige’ alternatief Telegram er in een dag 500.000 gebruikers bij. (Nota bene: Telegram is ook populair onder jihadterroristen en IS-strijders, omdat zelfs overheidsdiensten niet kunnen meekijken met deze versleutelde correspondentie.)
Cuius regio eius religio, ‘wiens gebied, diens gebed’, was de mantra na de Reformatie. Seculier gezag kreeg in de meeste Europese landen voorrang op het religieuze.
Alleen een rechter kan de lange arm van Mark Zuckerberg afhakken. Nou ja, en u en ik kunnen ons Facebook-account verwijderen en hopen dat er meer schapen over de dam volgen. Een beter internet begint bij jezelf.
Een gewonnen rechtszaak of een ludiek pamfletje uit Engeland zijn muggenbeten in de olifantenhuid van Facebook. Maar let wel: er wordt gesuggereerd dat Zuckerberg zich in 2020 verkiesbaar stelt als president.
Dus, wil de nieuwe Maarten Luther naar voren treden?
