Spring naar de content
bron: ANP/Siese Veenstra

‘Tragedie Groningen’ had voorkomen kunnen worden

Groningen ligt na weer een aardbeving in puin en die ellende had voorkomen kunnen worden, betoogt hoogleraar André Faaij.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Sebas Bouquet

Dat is een pijnlijke conclusie aangezien we ‘Groningen’ in zijn ogen eerder serieus hadden moeten nemen. Zo is het feit dat Frankrijk bijvoorbeeld minder Gronings gas nodig heeft dan gedacht slechts een voorbeeld van falend beleid. Komt dit door onwetendheid in Den Haag of is er bewust kennis achterhouden?

Groningen
Beeld:

Afgelopen woensdag vond er een nieuw gasdebat plaats in de Tweede Kamer. Erg spannend was het niet. Er komt géén enquête, eerst moeten de claims van de Groningers worden afgehandeld. We praten al jaren over de kwestie.

Daar zijn we goed in. Lekker polderen. En dat is in dit geval precies het probleem, betoogt André Faaij, hoogleraar Energie Systeem Analyse aan de Rijksuniversiteit Groningen en wetenschappelijk directeur van de Energy Academy Europe, onderdeel van de New Energy Coalition. We moeten in zijn ogen nu meters maken.

Meters maken

Het moge duidelijk zijn dat wij actie moeten ondernemen. Groningen stort letterlijk in en Nederland zit na verloop van tijd zonder gas. Zonder Gronings gas. Daar waar wij én het buitenland verslaafd aan zijn. Een economische dreun volgt hoe dan ook, getuige dit simpele rekensommetje. Tot voor kort verdienden per jaar wij 13 tot 15 miljard euro aan Gronings gas, vertelt Faaij. Dat betekent dat we op termijn 13 tot 15 miljard euro op de Nederlandse begroting gaan missen. Sterker: als dezelfde hoeveelheid gas moet worden ingevoerd, dan staan we jaarlijks op nog eens een vergelijkbaar bedrag in de min.

Nog een economisch argument. Op geld gaat immers iederéén lekker. Twee jaar geleden waarschuwde de Nederlandsche Bank al voor het stagnerende duurzame energiebeleid. Enerzijds laten we daarmee de kans op banen op nieuwe duurzame bedrijvigheid liggen. Anderzijds worden we steeds meer afhankelijk van duurdere importen. Zelfs los van de aardbevingen moeten we op economische gronden snel in actie komen.

Groningen
Beeld:

Kennis

De kennis is er, zegt Faaij, om heel anders te handelen. “Het is tragisch dat het steeds op hetzelfde neerkomt. Afschuiven op onwetendheid is te vriendelijk.” Faaij somt talloze mogelijkheden op. Zo is het mogelijk om de technische mix van gas anders te kiezen. “Natuurlijk is daar kennis over. Het is niet handig dat daar niet veel eerder op geacteerd is.”

Concreet: in 2013 besloot men na de aardbevingen doodleuk de gasproductie op te voeren. “Een gewetenloos besluit,” stelt de hoogleraar. Faaij zei in die tijd al dat het niveau van de gasproductie gehalveerd moest worden. En daar bestaat ook nog eens een strategisch argument voor dat niets met de aardbevingen te maken heeft. Zo zou men veel langer kunnen gebruikmaken van het Groningse gas als ondersteuner van een steeds duurzamer energievoorziening.

Er zijn nog veel meer voorbeelden van aanwezige kennis waar te weinig mee wordt gedaan. Technieken die reeds gemeengoed zijn. Zonnepanelen, warmtepompen. Dingen waar iedereen zelf aan kan bijdragen. Faaij heeft ze zelf ook. Aanschafkosten: tienduizend tot twaalfduizend euro. Het gasverbruik van een woning wordt gehalveerd en na zes jaar zijn de kosten eruit.

De markten van deze technieken groeien snel en de kosten dalen eveneens snel. En wat doen wij, Nederland? Op kleine schaal een beetje rommelen. Of, zoals Faaij zegt: “De energiesector moet onder druk worden gezet. Niet vrijblijvend ‘testje hier, testje daar’. Het gasverbruik van huishoudens kan gehalveerd worden. Meters maken. Grote volumes inzetten.”

Groningen
Beeld:

Buitenlandse contracten

Een tegenargument? Jawel. Den Haag zou zich kunnen verschuilen achter buitenlandse contracten; een juridisch ding. Gasgebruik direct stoppen is onmogelijk, dus moeten we heronderhandelen, aldus Faaij.

In Noord-Frankrijk, België, Duitsland en in de rest van Europa werd vorig jaar immers gezamenlijk 28 miljard kubieke meter Gronings gas gebruikt. “Wij kunnen het niet meer bolwerken. Bovendien is iederéén hierbij gebaat. Als het buitenland flexibel met de contracten wil omgaan, dan levert dat een hoop op,” aldus Faaij.

Inmiddels weten we dat het buitenland dat ook daadwerkelijk zou kunnen – én willen. De Fransen, bijvoorbeeld, zo blijkt uit onderzoek van de NOS, krijgen meer Gronings gas dan nodig is. Er blijken volop mogelijkheden te zijn. Is het laksheid van de overheid? Hebben we Groningen dan écht laten stikken?

Feit is in ieder geval dat Nederland (samen met Noorwegen) een vreemde vogel is in Europa, zoals Faaij het omschrijft. “De rest van Europa is extreem  afhankelijk van olie (meer dan 90 procent) en gasimport (meer dan 80 procent van de stijgende vraag). 400 miljard euro per jaar gaat naar landen als Saoedi-Arabië, Iran, Rusland en Libië. Ieder jaar weer is dat een enorme klap op de Europese handelsbalans.”

We hadden deze zaken voor kunnen zijn

Wat er nu moet gebeuren? Faaij herhaalt de woorden meer dan eens: meters maken. Meters maken om die volgende bak ellende voor te zijn. Tien jaar geleden hadden we daaraan al moeten beginnen, betoogt Faaij.

We hadden buurlanden als Duitsland en Denemarken moeten volgen. Duitsland, ja, dat ook nog Gronings gas gebruikt, maar wél meters maakt. Faaij: “Er zijn een hoop mogelijkheden. Opschalen, waardoor technieken goedkoper worden en goede bedrijven nog beter. Verplichten? Absoluut. In Duitsland kan de energieneutrale woning al tien jaar worden geleverd. En die is niet eens merkbaar duurder. Het is echt tragisch dat we deze zaken voor hadden kunnen zijn.”

Onderwerpen