Kritiek leveren op Paul de Leeuw kan gevaarlijk zijn. De presentator, komiek, cabaretier, programmamaker, acteur en zanger is een instituut. Een OBN’er (Ontzettend Bekende Nederlander). Met veel fans; hij heeft alleen al op Twitter ruim 168K volgers. En een kamerbreed ego. Die combinatie is brisant.

Daar weet Angela de Jong alles van. De AD-recensente neemt regelmatig programma’s van De Leeuw onder de loep. Dat wordt haar door hem – zachtjes uitgedrukt – bepaald niet in dank afgenomen.

Hak op de tak

Nadat ze eerder Wie steelt mijn show? had gekraakt, richtte De Jong medio vorig jaar haar vizier op het programma Lekker Laat: “Er valt geen lijn in de onderwerpen en gesprekken te ontdekken, er zitten gasten van wie totaal onduidelijk is wáárom ze er zitten, het gaat van de hak op de tak.”

“De hapklare brokken tv-mevrouw geeft advies. Beetje m’n vroegere biologielerares. Was streng, at alleen rijstwafels en had opgezwollen enkels.”

De Leeuw verweet haar daarop een gebrek aan kennis. Volgens hem had het publiek Lekker Laat juist omarmd. Voor De Jong reden De Leeuw, die ook in het AD schrijft, er fijntjes op te wijzen dat Pauw en Jinek op datzelfde tijdstip moeiteloos dubbel zoveel kijkers scoren. De Leeuw vervolgens via Twitter, op de persoon: “De hapklare brokken tv-mevrouw geeft advies. Beetje m’n vroegere biologielerares. Was streng, at alleen rijstwafels en had opgezwollen enkels.”

De tekst loopt hieronder door. 

Nu ben ik geen Angela de Jong. Zij won vorig jaar als eerste vrouw de quiz De Slimste Mens. Dat gaat mij, gezegend met het IQ van een bosje wortels, nooit lukken. Never nooit. Dus kies ik, hoe laf ook, voor  positieve kritiek.

Mavistenhumor

De Leeuw stopt na deze zomer bij BNNVARA, maakten de omroep en de presentator eind vorige week bekend. Daar doet hij goed aan. Zeker, sinds hij in 1990 begon met programma’s voor de VARA heeft hij mooie televisie gemaakt voor deze omroep, die in 2014 fuseerde met BNN: De Schreeuw van de Leeuw, Laat de Leeuw, Mooi! Weer de Leeuw, De Kwis.

Nu ben ik zelf niet zo’n fan – de eerste sketches van Bob en Annie de Rooij in De Schreeuw begin jaren negentig: ja. Maar die mavistenhumor, die (gratuite) afzeiktelevisie: het is aan mij niet besteed.

De tekst loopt hieronder door. 

Tragisch dieptepunt: Herberg de Leeuw, een programma dat De Leeuw in 2001 en 2002 maakte voor de NCRV. Een samenwerking die vroegtijdig werd beëindigd, mede door twee dubieuze incidenten. In een persiflage op Call-TV, een belspelletje dat vanaf 7 oktober 1995 dagelijks op Veronica werd uitgezonden, liet hij een portret van hoogleraar Bob Smalhout overgaan in een beeltenis van Adolf Hitler. Smakeloos. Smalhout is Joods; hij verloor in de Tweede Wereldoorlog een groot deel van zijn familie.

Minstens zo goedkoop waren de wekelijkse imitaties van Anneke Grönloh aan het eind van het programma. De Leeuw persifleerde de zangeres als een afgetakelde, cocaïne snuivende has-been die zwaar aan de drank was.

Engagement

Enfin. Over smaak valt te twisten. En daarover gaat het niet in deze column. De Leeuw is een vakman, een bijzonder talent. Creatief, rap van de tongriem gesneden, empathisch, zijn humor spreekt miljoenen kijkers aan en hij is onmiskenbaar geëngageerd. Wie herinnert zich niet de aflevering van De Schreeuw in 1992 met René Klijn waarin aids voor het eerst een gezicht kreeg? Een uitzending die hem op het televisiefestival in Montreux terecht de Bronzen Roos opleverde. Of die rond zijn verstandelijk gehandicapte nichtje Margrietje, bekroond met de J.B. Broekzprijs.

Maar hoe geëngageerd ook: het blijft amusement, een genre dat niet bij de publieke omroep thuishoort. Volgens de nieuwe Mediawet van 2016 moet de publieke omroep zorgen voor programma’s op het gebied van informatie, cultuur en educatie. Amusement is geen ‘kerntaak’ meer.

Ergo: voor De Leeuw is commerciële televisie de ideale habitat.

Hoe geëngageerd ook: het blijft amusement, een genre dat niet bij de publieke omroep thuishoort

Bij de commerciëlen kan hij los gaan. Ook financieel. Het is geen geheim dat De Leeuw behoort tot de best verdienende mediapersonen in Nederland. Quote schatte zijn salaris in 2008 op 650.000 euro.

Beatrix-norm

Groot was zijn verontwaardiging toen toenmalig minister Plasterk datzelfde jaar opperde dat presentatoren bij de publieke omroep niet meer mochten verdienen dan twee ton – iets boven de Balkenendenorm. “Ik heb een specifiek talent en u kunt mijn salaris niet bepalen. Ik werk hard, maak maatschappelijk relevante programma’s en ik ben heel goed. (-) Wij gaan alleen maar voor de Beatrix-norm. En wij, koningen van ons vak, hoeven niet bang te zijn voor de Hollandse bemoeizucht en zuinigheid,” beet hij de minister toe tijdens het jaarlijkse Omroepcongres.

Dat laatste is waar. Een beetje televisiemaker staat anno 2018 niet meer bij een publieke omroep op de loonlijst, maar laat zich, net als De Leeuw, via zijn BV door zo’n omroep inhuren. Een constructie die verbloemt wat er uiteindelijk aan de strijkstok blijft hangen. De omroep en de presentator annex televisiemaker kunnen hun gang gaan, vrij van ‘Hollandse bemoeizucht en zuinigheid’.

Bij de commerciëlen heeft PvdA-stemmer (!) De Leeuw zo’n U-bocht niet langer nodig.

Deze zomer is De Leeuw bij BNNVARA nog te zien als presentator van Ranking the Stars. Hij doet er goed aan daarna ook alle andere banden met de publieke omroep te verbreken.

De tv-icoon is naar eigen zeggen momenteel in gesprek met ‘een aantal partijen die spannend zijn’ en hem weer ‘een nieuw soort van energie geven’. Mocht daar een AVROTROS, KRO-NCRV of MAX bijzitten: heren omroepbazen: Laat (gaan) die Leeuw!