Spring naar de content

2018: Een jaar vol schandalen voor Facebook

Traditiegetrouw begint Facebook CEO Mark Zuckerberg ieder jaar met een post op het sociale netwerk, waarin hij zijn goede voornemens toelicht. Zijn eerdere voornemens waren vooral persoonlijke en idealistische doelstellingen en gingen vaak gepaard met een hoog gehalte van ‘vrijheid en blijheid voor iedereen’. Deze sfeer sloot aan bij het gewenste imago van Facebook als organisatie die mensen van over de hele wereld met elkaar in verbinding brengt. In 2011 besloot Zuckerberg om vegetariër te worden, in 2013 wilde hij iedere dag een vreemde ontmoeten en in 2014 beloofde hij dagelijkse thank you notes aan mensen in zijn omgeving te schrijven. In zijn voornemens voor het jaar 2018 sloeg hij echter aan andere toon aan:

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Evi Timp

“The world feels anxious and divided, and Facebook has a lot of work to do… We won’t prevent all mistakes or abuse, but we currently make too many errors enforcing our policies and preventing misuse of our tools. If we’re successful this year then we’ll end 2018 on a much better trajectory.”, aldus Zuckerberg op 4 januari van dit jaar. Hij zag de bui waarschijnlijk al hangen, want 2018 zou een rampjaar worden voor de organisatie, met meerdere privacy-, data- en pr-schandalen. Het grootste schandaal kwam in maart aan het licht, toen bleek dat het Brits-Amerikaanse campagnebureau Cambridge Analytica toegang had gekocht tot de gegevens van zo’n 87 miljoen Facebook gebruikers. Zonder dat deze gebruikers hier toestemming voor hadden gegeven, werden hun gegevens gebruikt om de verkiezingscampagne van Donald Trump in 2016 en het Brexit-referendum te beïnvloeden. Cambridge Analytica ging aan het schandaal ten onder. Zuckerberg vroeg weliswaar geen faillissement aan, maar ook zijn bedrijf zou het nog zwaar te verduren krijgen.

Imagoschade

Na de onthullingen moest Zuckerberg zichzelf verantwoorden tijdens hoorzittingen bij de Amerikaanse Senaat en bij het Europese Hof. Hoewel hij zich staande wist te houden tijdens de verhoren, was de imagoschade niet meer terug te draaien. Er kwam steeds meer kritiek op het feit dat Facebook de data van haar gebruikers verkocht aan derde partijen. Volgens Facebook gebeurde dit alleen om advertenties te verkopen, maar inmiddels blijkt dat Facebook een verontrustende hoeveelheid gegevens van haar gebruikers verzamelt en doorspeelt. Het bracht grote maatschappelijke onvrede jegens het sociale netwerk en haar CEO Zuckerberg. Ook in Nederland nam het aantal Facebookgebruikers af. In april 2018 riep tv-presentator Arjen Lubach zelfs op tot een massale boycot van het sociale netwerk. De eerste kwartaalcijfers na het Cambridge Analytica-schandaal lieten zien dat de aangroeiing van nieuwe gebruikers en de omzet van het bedrijf duidelijk omlaag waren gegaan in vergelijking met voorgaande jaren.

Ondanks dit alles telt Facebook nog zo’n 2,2 miljard gebruikers -bijna een derde van de wereldbevolking- en dat betekent dat hun invloed nog altijd enorm is. De originele doelstelling van het platform was om mensen met elkaar in contact te brengen. Inmiddels wordt het netwerk ook op grote schaal gebruikt voor de verspreiding van online nieuws.

De opkomst van fake news brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee voor Facebook als factchecker van de waarheid. Keer op keer blijkt Facebook echter niet in staat -of niet bereid- om het nepnieuws effectief uit de tijdlijn te filteren. Zo konden Russische inlichtingendiensten in 2016 nepnieuws verspreiden over de Amerikaanse verkiezingen en konden nationale extremisten over de hele wereld de afgelopen jaren gefabriceerde berichten verspreiden voor hun eigen politieke doeleinden. Alhoewel Facebook in publieke verklaringen telkens verkondigt dat ‘de waarheid’ een van de hoogste prioriteiten is voor de organisatie, spreken verschillende onthullingen dit tegen. Facebook lijkt meer waarde te hechten aan het maken van winst, dan aan het verdedigen van ‘de waarheid’.

‘Delay, Deny and Deflect’

De New York Times publiceerde in november dit jaar het artikel Delay, Deny and Deflect over hun onderzoek naar de pr-campagne van Facebook na het Cambridge Analytica-schandaal. De titel van het artikel weerspiegelt de aanpak van de leiders van Facebook: uitstel, ontkenning en afleiding. In oktober 2018 huurde Facebook het pr-bedrijf Definers Public Affairs in om de schade te beperken. Definers ging controversieel aan de slag door hard in de aanval te gaan tegen publiekelijke tegenstanders van Facebook. Zo verspreidde het bedrijf nepnieuws over tegenstanders die zich regelmatig negatief over Facebook hadden uitgelaten. Onder andere de liberale miljardair en filantroop George Soros en Apple topman Tim Cook kwamen onder het pr-vuur te liggen. Zuckerberg zelf zei hier niet van op de hoogte te zijn geweest. De samenwerking met Definers is inmiddels gestopt.

Om het rampjaar voor Facebook op de valreep nog mooier af te sluiten, publiceerde de New York Times eerder deze week nog een onthulling. Facebook heeft grote techbedrijven zoals Microsoft, Amazon, Netflix en Spotify toegang gegeven tot de privéberichten van Facebookgebruikers met een gekoppeld account aan één van deze diensten. Facebook gaf later een reactie waarin zij ontkennen dat dit gebeurde zonder toestemming van desbetreffende gebruikers. Daarnaast zouden deze functies al enkele jaren geleden zijn verwijderd. Het is nog onduidelijk wat de precieze gevolgen zullen zijn van deze recente onthulling. Ondertussen kan Mark Zuckerberg zich zorgen maken om een nieuwe aanklacht tegen zijn bedrijf. Karl Racine, de procureur-generaal in de Amerikaanse hoofdstad Washington heeft Facebook woensdag aangeklaagd vanwege hun datamisbruik: de eerste grote rechtszaak als gevolg van het Cambridge Analytica-schandaal.

Voorheen heeft Mark Zuckerberg zich altijd aan zijn voornemens gehouden. Dit jaar bleek hij daar voor het eerst niet toe in staat. Het jaar eindigde niet zoals hij in januari nog had gehoopt. 2018 komt bijna tot haar einde en dit betekent dat Zuckerberg zijn nieuwe voornemens spoedig zal presenteren. Het is de vraag of hij hierin zal terugblikken op het rampjaar 2018 of dat hij zich enkel focussen op de toekomst en een minder rampzalige koers voor zijn bedrijf.