Spring naar de content
bron: ANP

John Bercow gebruikt precedent uit 1604. Kan zoiets in Nederland?

John Bercow, de voorzitter van het Lagerhuis, verbood maandag de Britse regering om de Brexit-deal voor de derde keer in stemming te brengen. Hij verwees hierbij naar een precedent van 400 jaar geleden. Kunnen soortgelijke precedenten ook voorkomen in de Tweede Kamer? Henk te Velde, hoogleraar Vaderlandse Geschiedenis aan de Universiteit van Leiden, over parlementaire tradities in Nederland.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Leon Kleinveld

In Westminster is een belangrijk besluit genomen op op basis van een precedent. Worden precedenten gebruikt in de Tweede Kamer?

“Op dit gebied verschillen het Verenigd Koninkrijk en Nederland heel erg van elkaar. Groot-Brittannië heeft namelijk geen geschreven grondwet. Ook is er geen geschreven Reglement van Orde, dat heeft zich uiteindelijk wel ontwikkeld met zogenoemde ‘standing orders’. Doordat er geen geschreven regels waren, gold heel lang het gewoonterecht. Dat is iets typisch Brits, het is daar heel gewoon.”

“Nederland daarentegen heeft wel een geschreven grondwet en een geschreven Reglement van Orde. Dit Reglement heeft echter niet voor alle mogelijke situaties een oplossing, dus af en toe hebben wij ook te maken met een precedent. Dan wordt er weleens gebruik gemaakt van het ‘zo-doen-we-dat-nu-eenmaal’-argument. Dat is in Nederland minder gebruikelijk dan aan de andere kant van de Noordzee. Als dat argument hier gebruikt wordt, gaat dat meestal over het gedrag van politici.”

“Het is eigen aan een parlement om enerzijds volgens de regels te opereren en anderzijds een zekere flexibiliteit in acht te nemen, omdat politiek nou eenmaal een flexibele zaak is. Om die twee zaken te combineren wordt er af en toe een beroep gedaan op iets dat niet helemaal vastligt, maar waar wel regels voor zijn.”

“In Nederland zou zo’n verwijzing naar een oeroude regel bijna niet kunnen, omdat het Nederlandse parlement niet eens zo lang bestaat. Ook is het aard van het parlement veranderd in de negentiende en twintigste eeuw. Het is echter niet ondenkbaar dat iemand af en toe teruggrijpt op Thorbecke.”

Er zijn dus geen precedenten bekend in de Nederlandse politiek die op dezelfde manier worden gebruikt?

“Niet op die manier, nee. Het gaat meer over gevallen waarin in iemand als Wilders een collega beledigt ‘dat is niet fatsoenlijk, zo gaan we niet met elkaar om’, zoals Arib dat al meerdere malen heeft gedaan. Dat zou je wel kunnen zien als een beroep doen op zoiets als gewoonteregels. Bij de Brexit gaat het om een technische regel uit een ver verleden waar nu beroep op wordt gedaan.”

“In Nederland heb je dat af en toe nog met wetsteksten, als er beroep wordt gedaan om wetten die in onbruik zijn geraakt. Dat is dan een juridische redenering, maar voor het parlement is dat ongebruikelijk. Dat komt omdat regels die niet meer in het Reglement van Orde staan, domweg niet meer geldig zijn.”

“De Britten zijn van mening dat, hoewel ze nu regels op schrift hebben staan, deze regels zijn ingebed in een soort eeuwenoude traditie en tradities bevatten ook ongeschreven regels. Die redenering ligt bij de Britten wat meer voor de hand. Daarom kun je er dus veel makkelijker een beroep doen op oudere precedenten.”