Ramsey Nasr: ‘Venetië staat symbool voor ondergang westerse cultuur’
Sinds 2013 behoort hij tot het vaste ensemble van Internationaal Theater Amsterdam (ITA). Daarnaast is hij schrijver, dichter en regisseur. Hij bewerkte Thomas Manns novelle De dood in Venetië voor toneelregisseur Ivo van Hove.
Waarom is die novelle uit 1912 nog relevant?
“De dood in Venetië gaat over een passionele verliefdheid, over een schrijver die zich overgeeft aan het verbodene. Het is een van Thomas Manns meest autobiografische boeken. Uit alles blijkt dat Mann verlangens koesterde voor een jongen die hij aan het strand had gezien. Hij laat zijn alter ego die verliefdheid beleven – en eraan ten onder gaan. Waarom liet Mann zijn alter ego sterven? Dat fascineert me.”
Waarom moeten de voorstelling zien?
“Het komt niet vaak voor dat een toneelgezelschap zoals ITA samenwerkt met een orkest zoals dat van het Koninklijk Concertgebouw. Het is een voorstelling waarbij muziek en tekst een evenwaardige rol hebben. Toen Ivo me vroeg de novelle te bewerken, heb ik dus meteen ja gezegd.”
Wie is de Thomas Mann van dit moment?
“Ik weet niet of er een nieuwe Mann bestaat in ons literaire landschap. Die tijden zijn voorbij, denk ik. Mann had een totaal ander idee van wat literatuur is en van wat schrijvers en kunstenaars moeten zijn. Hij geloofde dat kunst de mens kon opvoeden. Wij zouden dat nu hoogdravend of ouderwets noemen, zoals zijn schrijfstijl een dikke eeuw later ook beschouwd wordt als archaïsch en bloemrijk. Ik houd daar juist van. De literatuur uit die tijd gaat steeds verder van ons af staan en dat komt door ons, niet door de schrijvers. Onder invloed van columns en de moderne tijd – met het belachelijke idee dat alles direct nut moet hebben of instant moet bevredigen – worden zinnen steeds korter en bondiger.”
Ook Cees Nooteboom en Ilja Leonard Pfeijffer gebruikten Venetië als decor in hun romans. Vanwaar die aantrekkingskracht van de dogestad?
“Venetië staat symbool voor de ondergang van de westerse cultuur. Het is een wegzinkende stad: elk jaar verzakt ze, en stijgt de waterspiegel. Terwijl de stad de grootste, meest glorieuze kunst is die we hebben in onze westerse beschaving. Kunst, gecombineerd met enorm toerisme en massale, moderne globalisering. De hele wereld die naar die zinkende stad afreist, dat is nogal een metafoor. Dood in Venetië heeft overigens een ander thema. Het stuk gaat minder over de stad dan over die extreme, verboden verliefdheid.” (LvdZ)
Dood in Venetië is vanaf 4 april 2019 te zien in Koninklijk Theater Carré. Nasrs theatertekst wordt die maand uitgegeven door De Bezige Bij onder de titel Mijn dood in Venetië.
