Spring naar de content
bron: ANP

Ophef om Diemense biocentrale: 5 vragen over biomassa

Een Trouw-artikel van maandag 15 april leidde tot ophef op sociale media. De nieuwe biomassacentrale die in Diemen wordt gebouwd, is voor een hoop partijen ongewenst. De centrale zou veel vervuilender zijn dan door de overheid wordt gesuggereerd. Toch komt de centrale er, met behulp van overheidssubsidie. Subsidieert de Nederlandse regering vuile energie? HP/De Tijd geeft antwoord op vier prangende vragen.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Jeroen Konings

Wat is biomassa?

Biomassa is een verzamelnaam voor al het materiaal dat voorkomt uit ‘recent gegroeide planten en organismen’. Van gft-afval tot landbouwproducten, van algen tot – jawel – hout: het is allemaal biomassa. Wat ‘recent’ in dezen inhoudt is echter niet helemaal duidelijk.

Fossiele brandstoffen (o.a. gas, olie, kolen) horen niet bij biomassa, want die zijn al miljoenen jaren geleden uit planten ontstaan. De aanduiding ‘recent’ houdt kennelijk ergens tussen tientallen en miljoenen jaren op.

Nederland heeft met de EU afgesproken dat het in 2020 14 procent van de energie duurzaam opwekt. Biomassa speelt hierin de belangrijkste rol. Iets meer dan 60 procent van onze duurzame energie komt voort uit biomassa.

Waarom is er discussie?

Met de Diemense zaak laait de jaren oude biomassadiscussie opnieuw op. Die discussie kent een aantal dimensies. Voor Diemen en omstreken tellen met name de lokale bezwaren: de nieuwe biomassacentrale van Nuon vinden zij een slecht idee omdat men bang is dat de centrale voor vervuilende uitstoot zal zorgen. Diemen ligt tussen de A1, A9 en A10 ingesloten en heeft daarom met veel fijnstof te maken. Toch hebben de gemeente en de provincie Noord-Holland geen keus; ze moeten met het plan instemmen.

Abboneer op een lidmaadschap

Flinke korting op een digitaal jaarabonnement

Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)

Word abonnee

Naast de beoogde uitstoot is er echter meer reden tot debat. Biomassa is in theorie namelijk duurzaam. Het is op papier CO2-neutraal en hernieuwbaar. In werkelijkheid twijfelen veel partijen alleen aan die duurzaamheid, onder andere een groep van bijna achthonderd wetenschappers. Zij uitten hun kritiek op de biomassacentrales in een brief aan het Europees Parlement.

Daarnaast zorgt het opwekken van energie uit biomassa voor meer ongewenste neveneffecten. Zo concurreert de biomassa-industrie met de landbouw voor grond. Hoe meer land voor biomassagrondstoffen, hoe minder land voor de voedselproductie. Bovendien tast energieopwekking uit houten biomassa de biodiversiteit én mondiale bebossingsgraad aan vanwege de grootschalige boskap die daarvoor nodig is.

Hoe groen is energie uit biomassa?

Door biomassa te verbranden wordt energie opgewekt. Hoe groen of schoon die energie is, ligt aan welke biomassa wordt verbrand. In de centrale in Diemen gaat men hout gebruiken om energie op te wekken, zoals dat in het grootste deel van de Nederlandse biomassacentrales het geval is.

Over hout is internationaal afgesproken dat er voor iedere verbrandde boom een nieuwe boom wordt geplant. Zo houdt men de opwekking van energie uit hout CO2-neutraal. Een boom wordt immers vervangen door een nieuwe boom, that’s it, zo denkt men. Helaas ligt dat genuanceerder.

Het verbranden van een boom brengt extra CO2 in de atmosfeer. Een net geplante boom kan dit in potentie compenseren. Maar een nieuwe boom heeft tientallen tot honderden jaren nodig om evenveel CO2 op te nemen als zijn gekapte en verbrande voorganger. Op de korte termijn gaat een land er qua CO2-balans dus op achteruit.

Daarnaast is er de vervuilende houtimport die nodig is om de biomassacentrales draaiende te houden én is hout minder energie-efficiënt dan kolen of aardgas zijn. Er moet meer hout verbrand worden om evenveel energie te produceren. Daarin is het schadelijker voor het milieu én de longen, want het verbranden van hout levert dus ook die fijnstof op waar de Diemenaren zo bang voor zijn. De centrales zeggen de vervuiling tegen te gaan met speciale filters, maar ook over de effectiviteit daarvan is niet iedereen het eens.

Hoeveel investeert de overheid en waarom?

De Nederlandse overheid blijft ondanks discussie biomassaprojecten subsidiëren omdat die een cruciale rol spelen in het behalen van internationale klimaatdoelstellingen. Kolencentrales worden daarom met subsidiëring en vrijstelling van emissierechten verleid tot het overstappen op biomassa. Minister Wiebes van Economische Zaken heeft hiervoor 8 miljard euro subsidie gereserveerd. De overstap wordt zodoende ook steeds vaker gemaakt.

Energieleveranciers genieten van een financieel ruggensteuntje en de overheid nadert haar doelstellingen. Maar helpt het allemaal ook tegen klimaatverandering – hetgeen waarvoor dit alles in het leven is geroepen? Dat valt dus op zijn minst te betwisten. De meest pessimistische experts zien de biomassacentrales zelfs als een grote stap in tegengestelde richting.

Eind 2016 riep een meerderheid in de Tweede Kamer al eens op tot het stoppen met het subsidiëren van energieopwekking uit biomassa. Minister Kamp van Economische Zaken ging er toch mee door. Hij verkondigde dat de subsidie al vast stond en dat hij zonder de biomassa de klimaatdoelstelling van 2020 niet zou halen. Minister Wiebes lijkt dat beleid voorlopig voort te zetten.