Het ‘Nordic model’ is prostitutiewetgeving naar onder andere Zweeds voorbeeld. De wet- en regelgeving is zo geregeld, dat klanten strafbaar zijn terwijl prostituees vrijuit gaan. Ook derde partijen die aan de verkoop van seks verdienen zijn strafbaar. Daarnaast worden prostituees geholpen als zij uit de industrie willen stappen. Het model vereffent naar verluidt de ongelijkheid tussen ‘kwetsbare vrouwen’ en ‘mannen met macht’, van waaruit de misstanden in de prostitutie voortkomen.

Een mooi streven. Toch twijfelen onder andere politieke partij D66, belangenorganisatie Proud en verschillende wetenschappers aan de effectiviteit van het model in de strijd tegen misstanden. Het is bovendien een radicale verandering ten opzichte van de huidige aanpak. Verliezen we straks onze progressieve voortrekkersrol? En wordt iedere man die bij een hoer achter het gordijntje vandaan komt opgepakt?

HP/De Tijd sprak met ex-prostituee, ex-madam en schrijfster Xaviera Hollander en journaliste en schrijfster Renate van der Zee, die zich al tien jaar in de kwestie verdiept.

Xaviera Hollander

Wat vindt u van de petitie van Exxpose?

“Ik vind het niks.”

U vindt het Zweedse model geen goed idee?

“Het Zweedse model is het einde van de prostitutie. De klant is dan niet langer koning, maar wordt gestraft. Wat maakt het dan nog leuk voor beide partijen? Als een man graag naar een hoer wil om zijn ‘jollies’ ergens te krijgen, dan moet hij dat toch kunnen doen? Doe het veilig, dan is er geen probleem. Met het Zweedse model moet alles ondergronds of via internet. Maar mannen willen fysiek een vrouw uitzoeken, dat moet kunnen.”

Denkt u niet dat een radicale aanpak als deze nodig is om de misstanden in de prostitutie aan te pakken?

“Dat het op de Wallen anders moet, erken ik. Maar dat kan op een hele andere, veel positievere manier, met straffen kom je nergens.”

“Wel moeten we de dames beter in bescherming nemen. Ik verwonder me als ik op de Wallen loop. Honderden dronken toeristen die dope scoren en foto’s maken. Maar er is niemand die voor een nummertje naar binnen gaat. Er is weinig respect voor die meiden.”

“Misschien helpt het om iedere toerist tien euro te laten betalen om over de Wallen te mogen lopen. En dan een tientje korting geven als ze bij een hoer naar binnen gaan. Maar dat is best lastig. Daar moet natuurlijk kassapersoneel bij. En een slagboom. Ook de Wallentours zijn een mooie manier om mensen voor te lichten. Maar ook die worden alweer aan banden gelegd, jammer.”

“Of wellicht moeten we maar eens terug naar chique bordelen. Zoals Yab Yum, maar dan zonder de drugs en de criminaliteit. Zo zijn er nog veel meer leuke en verstandige dingen te bedenken. Hoerenballen, burlesk, mooie seksclubs, boekingsorganisaties, informatiepunten met ex-hoeren, noem maar op. Het smet van het beroep, zonder in betutteling te vervallen, dat is het belangrijkste.”

En de aanpak van de gedwongen prostitutie?

“Ik geloof echt niet dat 50, 60, 70 procent van die meiden gedwongen wordt, volgens mij is dat rijkelijk overdreven. Loverboys bestaan natuurlijk wel, met name de buitenlandse meisjes vallen daaraan ten prooi. Er zit dan vaak ook nog maffia tussen, moeilijk te traceren. Daarom pleit ik dus voor informatiepunten voor de meiden. Zorg ervoor dat de meiden in bescherming worden genomen. Maar straf niet de man die voor een wip gaat.”

Renate van der Zee

Wat vindt u van de petitie van Exxpose?

“Ik vind het een mooi initiatief van verstandige mensen die goed in de materie zitten. Het is écht tijd voor hervorming in de Nederlandse prostitutie. We moeten af van het idee dat we in Nederland op dit gebied zo vooruitstrevend zijn. We lopen juist mijlenver achter.”

“Vrouwen uit lagelonenlanden worden hier naartoe gesmokkeld. Ze worden vervolgens als koopwaar in vitrines gezet om aan de vraag van toeristen te kunnen voldoen. Dat is niet progressief. Dat is achterhaald en erg pijnlijk. Gelukkig zien steeds meer mensen dat. De petitie zet die notie weer op de agenda, tot aan de Tweede Kamer. Een goede zaak.”

Bent u ook enthousiast over de oplossing die Exxpose aandraagt, het Zweedse model?

“Daar valt veel voor te zeggen. De verantwoordelijkheid en het risico ligt dan bij de sekskopers. Het moet ervoor zorgen dat de vraag naar prostitutie afneemt. In Zweden heb ik met veel partijen gesproken, waaronder de politie. Het systeem werkt, zeggen zij. Dat het ervoor zorgt dat de misstanden ondergronds verergeren is volgens hen ook niet het geval. Prostituees moeten namelijk zichtbaar blijven voor hun klanten. Zichtbaar voor klanten is ook zichtbaar voor de politie.”

Toch was er al veel kritiek op de petitie, met name op dat Zweedse model. Hoe kijkt u daarnaar?

“De discussie rondom dat model is extreem gepolitiseerd. Aan de ene kant staan de exploitanten van de seksindustrie, niet gebaat bij het Zweedse model. Daartegenover staan de critici van diezelfde industrie, die de hervormingen een kans willen geven. Beide kanten zwaaien met hun eigen cijfers en rapporten. Zo kom je geen stap verder.”

“Het vervelende is dat ook media kant kiezen. RTL Nieuws doet dat, NOS evenzeer. Zij staren zich blind op een aantal gegoogelde rapporten en zetten de initiatiefnemers van de petitie weg als christelijke moraalridders, zonder écht onderzoek te doen. Jammer. Ik spreek met mensen uit de industrie, waaronder slachtoffers van mensenhandel. Ook spreek ik met handhavers en onderzoekers. Uit die gesprekken blijkt dat met het Zweedse model de vraag naar betaalde seks afneemt en geweld niet toeneemt. Zeer de moeite waard dus.”