Bolsonaro

Bij de afgelopen presidentsverkiezingen in Brazilië, een land dat voor vele jaren een militaire dictatuur was maar sinds 1984 weer verkiezingen houdt, kwam de controversiële Jair Bolsonaro aan de macht. Voor zover je kan spreken van democratische verkiezingen in een sfeer van geweld en angst, is hij wel degelijk democratisch verkozen. Echter, voor de verkiezingen in 2018 zei hij: “Ik kan niet spreken voor de Armed Forces commanders, maar aan de support die ik voor mij zie op straat, zal ik de verkiezingsuitslag niet accepteren als ik niet win.” Ook sprak hij al ver voor de verkiezingen over verkiezingsfraude van de oppositiepartij, net als Trump. Uiteindelijk won Bolsonaro de verkiezingen (en sommige mensen zouden zeggen: daarmee verloor de democratie), maar wie weet hoe het anders was afgelopen. Diverse media speculeerden destijds al over een mogelijke militaire coupe. Wellicht dat Trump daar zijn inspiratie voor een juridische coup heeft opgedaan.

Jammeh

Een staatshoofd dat de verkiezingen wel tegen zijn zin in verloor, was president en dictator Yahya Jammeh van Gambia in 2016. Hij was daarvoor 22 jaar aan de macht maar verloor de verkiezingen tegen oppositieleider Adama Barroow. Vergelijkbaar met Trump zei hij over de verkiezingen dat hij de uitslag niet accepteerde en dat hij wilde dat ze opnieuw zouden plaatsvinden. Hij sprak onder andere van ‘onregelmatigheden tijdens het kiesproces’ en de wens dat elke Gambiaan ‘onder het gezag van een onafhankelijke kiescommissie’ zou moeten kunnen stemmen, iets wat dus juist al gebeurd was. Onder internationale druk heeft Jammeh de uitslag uiteindelijk toch moeten accepteren en trad hij af. Die internationale druk komt er bij de Amerikaanse verkiezingen ook steeds meer aan. Waar Europese politici zich eerst nog redelijk stilhielden (in tegenstelling tot de media), hebben nu zowel de Duitse als Franse minister van Buitenlandse Zaken zich uitgesproken. Heiko Maas (Duitsland) zei in een verklaring dat het van levensbelang is dat politici vertrouwen uitstralen in het verkiezingsproces en de verkiezingsuitslag en Jean-Yves Le Drian (Frankrijk) zei dat hij hoopt en denkt dat ‘het gezonde verstand’ zal overwinnen.

Trump is natuurlijk geen dictator, maar hij vertoont wel opvallend autoritair gedrag

Erdogan

De claim die Trump maakt over verkiezingsfraude lijkt nog het meest op de claim die de Turkse president Erdogan in 2019 maakte. Toen de partij van Erdogan de burgemeestersverkiezingen van Istanbul nipt verloor, trok de Turkse president deze resultaten bijna direct in twijfel. Er zou sprake zijn van diefstal van stembiljetten en dus verkiezingsfraude. Deze verkiezingen zijn uiteindelijk ook ongeldig verklaard en werden opnieuw gehouden, maar dezelfde uitslag kwam eruit, waarop ze wel geaccepteerd moest worden. De burgemeester van Istanbul is tot op heden van de oppositiepartij van de overheid. Eenzelfde geval zou kunnen voorkomen wanneer Trump verliest en zijn juridische strijd aangaat.

Dictators en verkiezingen

Uit onderzoek blijkt dat maar 12% van dictators hun plek zonder slag of stoot opgeeft wanneer ze verliezen. Verkiezingen worden vaak in twijfel getrokken, opnieuw gedaan of simpelweg ongeldig verklaard. Feit is natuurlijk dat de meeste ‘echte’ dictaturen überhaupt geen verkiezingen of slechts showverkiezingen houden.

Trump is natuurlijk geen dictator, maar hij vertoont wel opvallend autoritair gedrag. Met zijn eis voor een hertelling en zijn voortijdige winstverklaring past hij perfect in het rijtje van bovenstaande, ondemocratische figuren. Er is alleen een verschil in het instituut waarin deze mannen regeren. Amerika kenmerkt zichzelf als het ultieme voorbeeld van een liberale democratie, en dat klopt in de zin dat er naast Trump (die regeert als een despoot) nog een heel institutioneel raamwerk bestaat dat de democratie moet en kan beschermen. Het blijft echter vreemd dat zo’n ultieme democratie een despoot vrijwillig verkiest.