Als gevolg van het uitstel voldoet de gemeente niet aan de termijnen die de wet voorschrijft om openbare documenten ‘tijdig’ te verstrekken. Onduidelijk is waar de ‘gevoeligheid’ uit bestaat en waarom deze rechtvaardigt dat het College – inclusief burgemeester Halsema, die na eerdere kritiek beloofde zich juist aan de regels te willen houden – zich niet aan de wet houdt. “Openbaarheid is een recht, geen gunst”, zei burgemeester Halsema erover. 

Volgens de wet dient de gemeente Amsterdam openbare documenten binnen zes weken te verstrekken. Het komt relatief vaak voor dat overheden zich niet aan de in de Woo gestelde termijnen houdt. Een doorn in het oog van journalisten en burgers die vragen om openbare informatie, maar die niet – of veel te laat – krijgen. Dit dus in strijd met de wet.

Het komt echter niet vaak voor dat openlijk wordt erkend, dat informatie die volgens de wet openbaar is en verstrekt dient te worden, niet tijdig wordt gegeven omdat deze zo precair is, dat de betreffende overheid, in dit geval de gemeente Amsterdam, het besluit tot openbaarmaking uitstelt vanwege de ‘politieke gevoeligheid’. 

Dat dit in het geval van wethouder Rijxman wel degelijk aan de orde is, wordt schriftelijk bevestigd door de behandelend ambtenaar van het Stedelijk Team Openbaarheid, dat in de hoofdstad is belast met de afhandeling van Wet open overheid.

Openbaarheid is een recht, geen gunst

Burgemeester Femke Halsema

De ambtenaar schrijft in eerste instantie dat er door het College is besloten om de gevraagde openbare informatie niet tijdig te verstrekken: “Hierbij laat ik u weten dat het college van burgemeester en wethouders in de vergadering van 12 juli jl., heeft besloten de behandeling van uw Woo-verzoek aan te houden. Dit betekent dat de eerder gecommuniceerde beslistermijn niet wordt gehaald.”

Het College van B&W waar wethouder Rijxman zélf deel van uit maakt, beslist dus op 12 juli ‘actief’ dat het besluit om de gevraagde informatie openbaar te maken, wordt uitgesteld. Direct gevolg van deze beslissing is, dat wordt gehandeld in strijd met de wet. 

Om die reden vraagt HP/De Tijd telefonisch om opheldering aan de ambtenaar van het Stedelijk Team Openbaarheid. Wat is de reden van het uitstel? De ambtenaar laat dan weten: “Dit heeft te maken met de ‘politieke gevoeligheid’ van de gevraagd documenten.”

Hierbij laat ik u weten dat het college van burgemeester en wethouders in de vergadering van 12 juli jl., heeft besloten de behandeling van uw Woo-verzoek aan te houden. Dit betekent dat de eerder gecommuniceerde beslistermijn niet wordt gehaald

Ambtenaar Team Stedelijke Openbaarheid

Omdat dit geen wettelijke uitzonderingsgrond betreft – die niet tijdig verstrekken van informatie rechtvaardigt – bevestigt HP/De Tijd daarop schriftelijk dat het besluit tot openbaarmaking is aangehouden als gevolg van de ‘politieke gevoeligheid’ van de gevraagde informatie.

“U liet zojuist weten dat het besluit tot openbaarmaking is uitgesteld vanwege de ‘politieke gevoeligheid’ van de gevraagde documenten. Ook heeft u bevestigd dat de wettelijke termijn is verstreken.”

Dit wordt vervolgens door de ambtenaar van het Stedelijke Team Openbaarheid in een reactie – eveneens schriftelijk – bevestigd. Ze schrijft: “De gevoeligheid van de kwestie is geen reden om documenten al dan niet te verstrekken, het is een reden waarom er niet tijdig is beslist.”

Het Team Stedelijke Openbaarheid erkent dus dat er door het College van B&W geen tijdige beslissing is genomen vanwege de ‘gevoeligheid van de kwestie’. De betrokken ambtenaar oppert een gang naar de rechter: “Wel kunt u een beroep wegens niet tijdig beslissen indienen bij de Rechtbank Amsterdam.”

De gevoeligheid van de kwestie is geen reden om documenten al dan niet te verstrekken, het is een reden waarom er niet tijdig is beslist

Ambtenaar Stedelijk Team Openbaarheid

In een officiële reactie spreekt een woordvoerder van het College van B&W van de gemeente Amsterdam de eigen ambtenaar tegen. Het niet tijdig verstrekken van de informatie zou vooral te maken met het ‘zomerreces’.

“Het gaat niet zo zeer om politieke gevoeligheid, maar de zorgvuldigheid staat voorop. Er moeten veel mensen naar kijken, dat kost tijd, en dat is voor het zomerreces niet meer gelukt. Het college stuurt het, na afronding van het verzoek zo spoedig mogelijk na het zomerreces uw kant op.”

Omdat óók een zomervakantie geen wettelijke grond vormt, om niet tijdig te hoeven beslissen, stelde HP/De Tijd tenslotte een aantal aanvullende vragen aan locoburgemeester Rutger Groot Wassink. Eén van de vragen: waarom bent u van mening dat u zich niet aan de wet hoeft te houden? Lees hieronder het antwoord van de locoburgemeester van de hoofdstad.

Bent u op de hoogte van de wettelijke termijnen zoals de wet die voorschrijft?

“Ja, daar is de gemeente van op de hoogte.”

U geeft aan dat het ‘veel tijd’ kost en dat er sprake is van ‘zomerreces’. Kunt u aangeven op grond van welk artikel in de wet u deze gronden kunt gebruiken voor uitstel van openbaarmaking, zoals de wet voorschrijft?

“Een dergelijk artikel ontbreekt in de Woo. Bijgaand de brief die naar de gemeenteraad is gestuurd over de Woo juli jl. Hierin wordt ingegaan op de maatregelen die ingezet zijn om de achterstanden weg te werken en het proces te verbeteren. Een van de maatregelen was het inzetten van twee Woo-weken om zoveel mogelijk langlopende Woo-verzoeken af te handelen. Zowel in de week van 9-13 mei 2022 als in de week van 20-24 juni 2022 hebben vierennegentig medewerkers gezamenlijk in totaal zevenvijftig Woo-verzoeken afgehandeld. Ook is er gewerkt aan het actief openbaar maken van een specifiek dossier (erfpacht).

“In het najaar 2022 bespreekt het college met de gemeenteraad een plan waar in staat beschreven hoe we de komende jaren het afhandelen van Woo-verzoeken blijven verbeteren, hoe we invulling geven aan actieve openbaarheid en hoe we de informatiehuishouding van de gemeente daarvoor op orde stellen.”

Waarom bent u van mening dat u zich in deze niet aan wettelijke termijnen hoeft te houden?

“De gemeente streeft ernaar om de wettelijke termijnen van de Wob/ Woo-verzoeken te halen. Gezien de korte tijd voor het zomerreces heeft nog niet iedereen die betrokken is bij het Woo-verzoek kunnen kijken naar de stukken.

“De gemeente Amsterdam krijgt veel Wob/ Woo-verzoeken. We hebben gezien de hoeveelheid van deze verzoeken niet altijd de capaciteit om het binnen de gestelde termijnen af te handelen.

“Zoals in juli aan de gemeenteraad is gecommuniceerd (zie bijlage) zijn er verschillende maatregelen genomen en werken we aan verdere verbetering van het proces.”

Hoe verhoudt een en ander zich tot tal van wettelijke regels waaraan burgers zich dienen te houden inclusief gestelde termijnen, waar de gemeente als lokale overheid (mede) verantwoording draagt voor handhaving en naleving?

“De gemeente streeft er naar alle termijnen inzake Wob/Woo-verzoeken tijdig te behandelen. Wij vinden ook dat de termijn gehaald moeten worden, dat lukt helaas niet altijd. We zijn hard aan het werk om het proces te verbeteren.”

Heeft het College volgens u een voorbeeldfunctie als het gaat om de naleving van wetten en regels?

“De gemeente heeft een voorbeeldfunctie en doet dan ook haar uiterste best de termijnen van Wob/Woo-verzoeken te halen.”

Hoe verhoudt uw handelen in deze zaak zich tot deze voorbeeldfunctie?

“De gemeente streeft er naar alle termijnen inzake Wob/Woo-verzoeken tijdig te behandelen.”

Steun de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd

Lees hier de antwoorden van locoburgemeester Rutger Groot Wassink op de vragen van HP/De Tijd en lees hier de brief van burgemeester Femke Halsema aan de gemeenteraad.