Spring naar de content
bron: beeldunie/david van dam

Gijs van Dijk: ‘Ze wilden van me af’

Gijs van Dijk (42) was succesvol Kamerlid voor de PvdA. Tot partijleider Lilianne Ploumen hem op 8 februari 2022 publiekelijk liet vallen na beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag. Hij gaf onder druk zijn zetel op. Hoe heeft het zover kunnen komen? Van Dijk vertelt voor het eerst zijn verhaal. ‘Ik heb relaties verkeerd beëindigd, maar dat heeft niets te maken met mijn functioneren als Kamerlid.’

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Ton F. van Dijk

Het is 26 mei 2020. PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk heeft een belangrijke afspraak met de top van zijn partij. En wel in de kamer van politiek leider Lodewijk Asscher, met uitzicht op het Torentje. Aan de muur hangen portretten van Willem Drees en Joop den Uyl. Van Dijk is nerveus, want Asscher en partijvoorzitter Nelleke Vedelaar willen van hem horen waarom hij vindt dat hij een plaats verdient op de lijst voor de komende verkiezingen van z’n partij. Het Kamerlid neemt het woord en houdt een wervend verhaal over zijn ‘verdiensten’ voor de sociaaldemocratie.

Van Dijk vertelt over die dag: “Lodewijk moet na zo’n twintig minuten opeens lachen en zegt: ‘Nou, ik vind jou een hartstikke leuke gast. En het gaat toch gewoon supergoed?’ Hij gaf het signaal dat hij het heel leuk zou vinden om nog een ronde met mij door te gaan.”

In een intern verslag van het ‘voortgangsgesprek’ staat onder het kopje ‘reflectie’: “Lodewijk benadrukt nog eens dat Gijs het héél goed gedaan heeft. We hebben samen veel opgetrokken en op dossiers waar ik echt veel van weet, daar heb jij je een hele goede partner in getoond en hebben we succes kunnen binnenhalen. Daarnaast ben je gewoon een hele leuke vent, aardig en gezellig,” zo luidt het oordeel van politiek leider Asscher over collega-Kamerlid Gijs van Dijk. Die komt daarmee namens z’n partij op plek acht van de kieslijst voor de verkiezingen in maart 2021.

Abboneer op een lidmaadschap

Flinke korting op een digitaal jaarabonnement

Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)

Kies een abonnement

Toen ik daar op straat lag, dacht ik: ik ga dood, dit is het. Maar het was dus een paniekaanval.

Partijvoorzitter Vedelaar heeft nog een moederlijk advies voor Van Dijk: “Je hebt het heel goed gedaan, al was het vast veel schakelen tussen thuis en werk.” Van Dijk – zo weten Vedelaar en Asscher – zit al jaren in een vechtscheiding en is recent z’n moeder verloren. Dat heeft ‘erin gehakt’ bij het Kamerlid. Vedelaar zegt: “Bij jou speelt wel het risico van te veel op je bord hebben,” en de partijvoorzitter voegt eraan toe: “Daarnaast ben je een sociaal mens, emotioneel ook en je hebt ruimte nodig om dat te kunnen delen.”

Van Dijk is ‘sociaal’ en heeft met de meeste mensen in de fractie naar eigen zeggen ‘goed contact’. Zelf noemt hij in zijn beoordelingsgesprek collega-Kamerlid Henk Nijboer als degene die het dichtst bij hem staat. “De samenwerking met Henk is echt heel fijn, daar leer ik veel van,” zegt Van Dijk tegen Asscher en Vedelaar. 

Niets staat dan ook tussen Van Dijk, oud-bestuurder van de FNV, en een fraaie tweede termijn als Kamerlid in. Zoals hij zelf zegt: ‘samen met Lodewijk’. Dat verandert begin 2021, vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen. Partijleider Lodewijk Asscher, met wie Van Dijk kan ‘lezen en schrijven’, krijgt veel kritiek op zijn rol in de toeslagenaffaire, vooral vanuit zijn eigen partij. Van Dijk zegt daarover nu: “Er bestaat binnen de PvdA een keiharde afrekencultuur. Een normaal gesprek is dan niet meer mogelijk. Er ontstaat een soort interne volkswoede, dan moet er een uitkomst zijn en dan moet er iemand hangen.” Gevolg van alle boosheid in PvdA-gelederen: Lodewijk Asscher maakt op 14 januari 2021 via Facebook bekend dat hij aftreedt als leider van de PvdA. Van Dijk is z’n geliefde fractieleider kwijt. “Ik was daar toen echt emotioneel stuk van,” zegt hij terugkijkend. “We hadden iets moeten doen; we hebben Lodewijk uit onze vingers laten glippen.”

In de PvdA-fractie wordt daarna koortsachtig overleg gevoerd over de vraag wie Asscher moet opvolgen als boegbeeld van de partij. In een ‘biechtstoelprocedure’ mag ieder Kamerlid z’n zegje doen. Van Dijk vertelt: “Bijna alle fractieleden wilden Khadija Arib. Zij had de goeie uitstraling en sprak kiezers aan. Dus ik heb daarover met haar gesproken. Ik denk dat iedereen haar heeft gesproken. Maar Arib heeft uiteindelijk de afweging gemaakt: ik doe het toch niet. Zij wilde weer Kamervoorzitter worden.”

‘Gedoodverfde tweede’ kandidaat – aldus Van Dijk – was Lilianne Ploumen. De oud-minister is al vicevoorzitter van de fractie en de enige die op zo’n korte termijn lijsttrekker kan én wil worden. Aldus geschiedt. Van Dijk merkt al snel dat zij ‘afstandelijk’ leidinggeeft. Anders dan hij ‘van Lodewijk gewend’ is. Hij ziet haar bijvoorbeeld maar één keer per week, op dinsdagochtend tijdens de fractievergadering. 

Daar laat de opvolgster van Asscher vrijwel meteen weten dat zij inzet op ‘linkse samenwerking’. De formatie van Rutte IV is inmiddels in volle gang. En Lilianne Ploumen trekt daarbij namens de PvdA-fractie samen op met Jesse Klaver van GroenLinks. Van Dijk krijgt dan naar eigen zeggen een ‘verontrustend’ telefoontje: Ploumen en Klaver willen één fractie vormen, zo is de boodschap. En weet de fractie dit wel?

Van Dijk over dat telefoongesprek: “Ik zei: wat is dat? En toen kwam de aap uit de mouw: Rutte en Hoekstra hadden al vóór het zomerreces voorgesteld aan Ploumen en Klaver: als jullie nou één fractie worden, dan zijn we bereid met jullie te onderhandelen over kabinetsdeelname. En niet alleen dat, dan krijg je 25 procent van het onderhandelingsdeel. Want zo gaat het, er wordt tijdens de formatie gesproken in termen van percentages. En die 25 procent was zo’n beetje Ruttes ruwe voorstel. Toen heb ik meteen een aantal fractieleden opgebeld, want wij wisten van niks.”

Volgens Van Dijk is de fractie op dat moment niet op de hoogte van de vergaande plannen om PvdA en GroenLinks op fractieniveau in de Kamer samen te voegen. Een ‘ingelaste’ fractievergadering verloopt naar het inzicht van Van Dijk ‘stroef’. En Ploumen krijgt – zo ziet hij – van haar fractiegenoten geen steun voor haar voorstel voor een ‘volledige fractiefusie’.

Van Dijk: “Het was moeilijk. Ik denk dat met name Attje Kuiken, Khadija Arib en ik hebben gezegd: we trekken de partij uit elkaar als we fuseren. We hebben geen rugdekking van de achterban, we hebben geen sluitend verhaal, dan kun je toch niet overhaast met de politieke fracties fuseren? Toen hebben we gezegd: Lilianne, dit gaat te snel, te ver. Ik heb daarna een betrokkene bij de formatie gebeld. Ik vroeg: wat is hier aan de hand? En die zei: ‘Weet je het niet? Het ligt hier gewoon op tafel, dat jullie volledig gaan fuseren.’ Waarop ik zei: ‘Hè, dat kan toch niet?’” 

‘Ik heb een aantal vrouwen in mijn privéleven teleurgesteld, omdat ik snel uitstraalde: ja, ik denk dat het wel wat kan worden’

Hij vervolgt: “Er werd gezegd: vanaf de formatietafel is in die periode meerdere keren aan Ploumen gevraagd: heb jij het wel rond met de fractie? Ja, ja, was het antwoord. Het is onbestaanbaar. Want zo doe je dat gewoon niet. En toen belde Ploumen opnieuw tijdens de formatiebesprekingen, uit een klein kamertje vlak naast waar de anderen zaten. Ze zei weer: ‘Ik heb meer ruimte nodig.’ Ik: ‘Waarom heb je meer ruimte nodig?’ Ze herhaalde: ‘Ik heb eenvoudig meer onderhandelingsruimte nodig.’ Ik zei: ‘Nee, die krijg je niet. We gaan niet als één fractie nu al bij elkaar zitten. Dat trekken we niet. We hebben daar de tijd voor nodig.’ Ja, ik moet toegeven: ik was heel dominant in die discussie. Ploumen heeft dat toen met tegenzin geaccepteerd, het raakte haar leiderschap.

“Ik denk dat dit het moment was waarop onze relatie écht scheuren kreeg. Ik heb toen hard aan de rem getrokken. Het was al niet heel persoonlijk, maar het werd toen echt afstandelijk. Wij hadden vanaf dat moment überhaupt geen contact meer buiten het moment dat je bij elkaar zit als fractie, op dinsdagochtend. Met Henk Nijboer had ik wél altijd goed contact, net als met Khadija, met Attje. Maar met Lilianne verliep het bijzonder moeizaam.”

Dan slaat op een zondagmiddag in november het noodlot toe in het leven van Gijs van Dijk. Het Kamerlid bevindt zich op Texel, waar hij woont. Hij is samen met zijn partner Anjel, vanaf de zomer van 2020 zijn levensgezel. Van Dijk voert een telefoongesprek, maar meteen na afloop voelt hij zich ‘verward’.

Van Dijk: “Ik zei tegen Anjel: ‘Ik weet niet meer wat ik net zei aan de telefoon, het ging gewoon over werk. Dat is toch gek?’ Het was helemaal leeg in m’n hoofd, blanco. Ik zei: ‘Ik moet even naar buiten, want ik begrijp er helemaal niks van.’ Het was al bijna donker, eind november, een uurtje of vijf. We gingen een rondje lopen. Ken je die lange gangen met al die tl-lichten? Die zag ik gewoon in m’n hoofd – tuk, tuk, tuk – achter elkaar allemaal uitgaan. Er was opeens helemaal niks. Toen zijn we naar vrienden gelopen, die 300 meter verderop woonden. Daar wilde ik niet naar binnen. Ik ben het toen helemaal kwijtgeraakt. Ik stond schreeuwend op straat. Echt een verwarde man. En bij verwarde mensen komt dan eerst de politie.

“En toen is er uiteindelijk een ambulance gekomen. Daar ben ik in gelegd. En daar ben ik helemaal gaan shaken. Echt heel gek. Ze dachten natuurlijk aan een hartaanval. Toen eerst naar de huisartsenpost. Daar ben ik weer even bij zinnen gekomen. Ik ben daar op de grond gaan liggen. Toen zei die arts: nee, dit gaat niet goed, jullie moeten naar het ziekenhuis. En hoe gaat dat op een eiland? Dan ga je met de ambulance naar de veerboot. Die vaart met extra hoge snelheid naar de wal. De grap was dat ik altijd blij was als ikzelf naar de overkant moest en er een ambulance aan boord kwam: dan ging de overtocht lekker snel. Maar nu lag ik dus zelf in die ambulance.

Onder druk besluit Gijs van Dijk af te treden. Hij heeft dan nog steeds geen idee waar hij van wordt beschuldigd.

“Op een ziekenhuisbed, op de eerste hulp, werd ik wakker. En toen hoorde ik: meneer, u heeft gewoon een waanzinnige paniekaanval gehad. Dat is echt een soort omkering in mijn leven geweest. Toen ik daar op straat lag, dacht ik: ik ga dood, dit is het. Maar het was dus een paniekaanval. Dan komt er een psychiater die het uitlegt: ‘Ik begrijp dat u dacht dat u doodging, maar dat is niet zo.’

“Mijn grote geluk is dat m’n zoon mij nooit in die staat heeft gezien. Die is letterlijk bijna langsgefietst. Maar hij heeft er allemaal niks van meegekregen. En ja, dan kom je in een versneld proces; er moet dan iets gebeuren. Dus ik heb die maandag per app aan Lilianne laten weten: er is iets ernstigs gebeurd, ik moet er even tussenuit en ik kom erop terug. En toen zat ik dinsdag al bij de psycholoog.

“En die zei: ‘Dit is een enorme waarschuwing. Groter dan dit wordt het niet. Je hebt de keus om er nu iets aan te doen en aan jezelf te gaan werken.’ Ik ben er toen achter gekomen dat ik in het autistisch spectrum zit, Asperger. In mijn familie komt dat ook voor; het is erfelijk. Je kunt er prima mee functioneren, maar het is wel goed om nu te weten. En ik heb ADD, ben heel impulsief. Ik ben toen heel zwaar met hem aan de slag gegaan. En dat loopt nog steeds. Mijn motor is een probleem: ik heb geen natuurlijke stop. Het gaat maar door. Dat is enorm heftig. Dan krijg je mensen zoals ik, die fantastisch werk doen, maar wel met tien scheidingen en acht kinderen.” Lacht voorzichtig: “Nou ja, zo erg is dan met mij nog niet.

“Ik heb dat ook in relaties met vrouwen. Ik zeg heel snel: ja, ik wil het, terwijl ik er zelf niet goed over heb nagedacht. Ik schep dan verwachtingen die ik niet waarmaak. En dat is nadrukkelijk niet de schuld van m’n autisme of een concentratiestoornis; ik ben zelf verantwoordelijk, begrijp me goed. Alleen, ik begrijp sinds kort beter hoe het werkt. Ik heb een aantal vrouwen – allemaal in mijn privéleven – teleurgesteld, omdat ik vrij snel uitstraalde: ja, ik denk dat het wel wat kan worden. Maar de volgende dag was ik alweer bezig met een wetsvoorstel, snap je, dus ik was niet in sync. Het was een chaos.

“Toen heeft die psycholoog tegen mij zei gezegd: Gijs, ik hoor jou nu een paar sessies. En ik merk dat je in je werk eigenlijk alleen maar ja hebt gezegd. Dus je kent geen nee. Maar je hebt een enorme knal gehad. En je moet nu naar een andere werk-privébalans. Dus toen heb ik Lilianne Ploumen gebeld en gezegd: ik kom in januari terug. Maar ik ga wel iets afstoten. En wat mij betreft is dat de parlementaire enquête over Groningen, puur omdat ik meer tijd thuis wil zijn. Maar Lilianne bleef volhouden: of je laat je zestien weken vervangen, of je gaat de enquête doen. Ik zei: nee, ik ga het niet doen. Dat was voor mij nieuw, hè, nee zeggen.”

Van Dijk houdt voet bij stuk en keert de derde week van januari 2022 terug in de fractie, zonder zitting te nemen in de zware en tijdrovende enquêtecommissie. Bij terugkomst wordt hem – zo vertelt hij – vrijwel meteen ‘gevraagd’ zijn woordvoerderschap armoedebeleid op te geven. Lilianne Ploumen wil deze portefeuille zelf gaan doen, om als leider van de PvdA wat meer ‘kleur op de wangen’ te krijgen. Van Dijk toont naar eigen zeggen ‘begrip’ voor het verzoek van zijn fractieleider en gaat akkoord. Zonder dat hij het weet bevindt hij zich dan aan de vooravond van een groot politiek drama. Het is inmiddels 8 februari 2022. Van Dijk en zijn partner Anjel hebben beiden corona en zitten thuis. 

Van Dijk vertelt: “Het is dinsdag. Ik zie dat Ploumen heeft gebeld. Ze heeft ook een appje gestuurd: ‘Gijs, je moet me even terugbellen.’ Dus ik bel om twee uur terug. Lilianne zegt: ‘Gijs, het is heel ernstig. Ik heb met meerdere vrouwen gesproken, die ernstige beschuldigingen uiten over jou. En we hebben besloten om jou het woordvoerderschap te ontnemen. En we vragen je dringend om zelf terug te treden.’” Zuchtend: “Dat laatste is politieke taal voor ‘nu wegwezen’.”

Hij vervolgt zijn verhaal: “Het leek weer op die lange gang waar de lichten stuk voor stuk uitdoofden. Maar dan op een andere manier. Het was natuurlijk de tijd van #MeToo en The Voice. Ik vraag: ‘Lilianne, waar gaat dit over?’ Ze antwoordt: ‘Ja, dat kan ik niet zeggen. Maar we gaan sowieso een onderzoek doen.’ Ik vraag weer: ‘Waar gaat dit over? Ik kan toch niet zomaar terugtreden?’ Ze zegt: ‘Ik kan er niks over zeggen. En ik wil er ook niks over zeggen. Behalve dat het nieuws snel naar buiten komt.’ Dus ik hang op. Het heeft een paar minuten geduurd, dit gesprek. Ik ben verbijsterd. En toen had ik natuurlijk gewoon Lodewijk moeten bellen: ‘Wat moet ik doen?’ Dan was er wel iets op gang gekomen. Maar dat heb ik dus niet gedaan. Stom.”

Van Dijk vertelt: “Ik bel even later nog een keer naar Lilianne. Dan ga ik weer de tunnel in. ‘Waar gaat het dan over? Wat zeggen die vrouwen dan? Wie zijn het?’ Ze antwoordt: ‘Ik ga het niet zeggen, maar de NOS komt zo met een bericht naar buiten.’ En waarover dan, vraag ik. ‘Dat kan ik niet zeggen,’ zegt ze weer.”

‘Mijn conclusie is: ze wilden van me af. Ik denk dat dit gebruikt is.’

Gijs van Dijk besluit onder druk van partijleider Ploumen en de aangekondigde publicatie bij de NOS die dag af te treden. “Ik was die middag maar twintig procent van m’n normale ik, was nog niet hersteld. Aftreden is de grootste fout die ik ooit heb gemaakt,” zegt hij daarover. In een ‘overhaaste’ persverklaring diezelfde dag schrijft het gevallen Kamerlid dat hij niet altijd ‘eerlijk’ is geweest. Hij heeft dan nog steeds ‘geen idee’, zo zegt hij, waar hij precies van wordt beschuldigd. 

Die avond opent het NOS Journaal met het nieuws dat Van Dijk is opgestapt als Kamerlid vanwege ‘grensoverschrijdend’ gedrag. Groot is de verbazing van Van Dijk wanneer hij ziet wie hem daarvan beschuldigt. Het is oud-partijlid Cornelia Klaster. Van Dijk zou haar stevig – en op onaangename wijze – hebben omhelsd. Het belangrijkste nieuwsprogramma van het land pakt er groot mee uit. 

De ‘kwestie-Klaster’ speelt dan al geruime tijd. De PvdA liet zelfs onderzoek instellen naar haar klachten over het gedrag van Van Dijk, die niet bepaald nieuw zijn. In het ‘Rapport van bevindingen individuele klachten’ van onderzoeksbureau CAOP staat over de vrouw die Van Dijk in het Journaal mag beschuldigen: “Onderzoeker constateert dat mevrouw Klaster gefixeerd was/is op de heer Van Dijk en de banden met hem steeds wilde aanhalen. Zij lijkt haar affectie voor hem op hem te projecteren. (–) Ze heeft haar eigen waarheid en deze waarheid laat niet toe hier enige nuance in aan te brengen. (–) De visie van klaagster rechtvaardigt in haar beleving dat ze uitlatingen op sociale media mag doen over hem die naar het oordeel van onderzoeker een zeer kwalijk karakter hebben.” De klacht van Cornelia Klaster blijkt al ruim voor de uitzending van de NOS ‘ongegrond’ verklaard en Klaster wordt zelfs als lid van de PvdA geroyeerd. 

Maar Klaster weet ook daarna van geen ophouden. En ze blijft haar beschuldigingen herhalen, nu dus ook op televisie bij het best bekeken nieuwsprogramma van Nederland. Op vrijdag 4 februari 2022, vier dagen vóór de uitzending van de NOS, schrijft Martijn Brandenburg, directeur van het partijbureau van de PvdA, in een e-mail: “Dit is een moment om Klaster te stoppen. Als we nu geen stappen ondernemen, dan is het alternatief dat we accepteren dat Klaster doorgaat.”

Van Dijk: “De PvdA wist die ochtend al, van de NOS, dat ze Cornelia Klaster zouden gaan brengen. Er is volgens mij een boekenkast vol over Klaster geschreven. Een normale PvdA-leider had gezegd: ‘Dit kan niet. Dat is al uitgebreid onderzocht.’ Men zou mij bij twijfel opnieuw om uitleg hebben kunnen vragen. Maar dat is allemaal niet gebeurd. Waarom niet? Ik was na mijn eerste periode uitstekend beoordeeld. Niemand heeft mij iets verteld, of mij de kans gegeven iets uit te leggen. Lilianne liep meteen naar de toegesnelde media en zei: ‘Het is allemaal heel ernstig.’ Maar ze ging nog verder, ze riep andere ‘slachtoffers’ op zich ook te melden.”

“Mijn conclusie is: ze wilden van me af. Ik denk dat dit gebruikt is. Het was een optelsom voor het fractiebestuur onder aanvoering van Ploumen. Ik had haar leiderschap in twijfel getrokken, toen ik in de zomer hardhandig – maar op inhoudelijke gronden – die formatiepoging had geblokkeerd, én omdat ik die enquête naar het gas in Groningen niet deed. Toen heeft ze gedacht: nou, dan haal ik de trekker over. Want opeens zag ik Ploumen naar de camera’s rennen, zonder dat er een vorm van normaal overleg aan voorafging. En opeens zag ik Cornelia Klaster, die enkele dagen eerder van de PvdA nog moest worden ‘gestopt’ – desnoods met een rechtszaak – bij de NOS op de televisie. Hoe kan dat in hemelsnaam?

Ik had Ploumens leiderschap in twijfel getrokken. Toen heeft ze gedacht: nou, dan haal ik de trekker over.

“Lodewijk Asscher belde me daarna vrijwel meteen op. Ik weet niet of hij het precies zo heeft gezegd. Maar hij zei het wel met zoveel woorden: dit is een politieke afrekening, ze laten bewust de trein over je heen rijden, en ze gaan er nog een keer overheen als het nodig is. Dat moet je niet laten gebeuren, want het klopt niet wat ze zeggen, ik heb jou vier jaar lang meegemaakt als prima Kamerlid. Hij adviseerde mij meteen een advocaat te nemen.” 

De volgende dag wordt door het partijbestuur van de PvdA in een ‘ledenmail’ aangekondigd dat er een onderzoek komt naar onder meer een klacht over ‘seksueel grensoverschrijdend’ gedrag van Gijs van Dijk. Zijn politieke loopbaan is daarmee geknakt. Het onderzoek in opdracht van partijvoorzitter Esther-Mirjam Sent heeft – zo blijkt niet veel later – betrekking op ‘grensoverschrijdend gedrag van Gijs van Dijk in relatie tot andere personen’. Bureau Bezemer & Schubad, dat het onderzoek verricht, concentreert zich op drie meldingen van vermeend wangedrag door Gijs van Dijk. Het inmiddels voormalige Kamerlid zelf heeft dan nog steeds ‘geen idee’ waar de klachten precies over gaan, zo vertelt hij.

Van de bevindingen van de onderzoekers wordt tegen de zin van Van Dijk alleen een samenvatting openbaar gemaakt. Het geheime rapport zelf wordt slechts gelezen door de partijvoorzitter en de secretaris van de PvdA. Gijs van Dijk mag het één keer samen met zijn advocaat inzien. Hij krijgt geen eigen exemplaar om zo de anonimiteit van de klaagsters te beschermen. Maar ‘hoe kan ik me zo verdedigen?’, vraagt hij zich vertwijfeld af. “Wie beschermt mij?”

Uit de tekst van de geheime ‘Analyse en conclusies’ van het onderzoek naar Gijs van Dijk blijkt dat er drie vrouwen zijn die over hem hebben geklaagd en ontvankelijk zijn verklaard. Een van hen, een ambtenaar van Sociale Zaken, hoorde tijdens een kortdurende intieme relatie met Van Dijk het Kamerlid vertellen over het lekken van de Miljoenennota. Zij zou volgens het onderzoek in ‘gewetensnood’ zijn gebracht door het Kamerlid, die het lekken ten stelligste ontkent.

Van Dijk: “Ik ben niet heilig als het gaat om lekken van stukken. Maar de Miljoenennota? Ik weet wel precies hoe dat gaat, omdat een collega me dat verteld heeft. En dat heb ik haar toen in de intimiteit van onze relatie uit de doeken gedaan. Dat is het, niet meer en niet minder.”

De tweede klacht heeft volgens het geheimgehouden rapport betrekking op een vrouw met wie Van Dijk in 2018 gedurende een aantal maanden een relatie had. Zij stond eerder op de PvdA-kandidatenlijst voor de Tweede Kamer en overwoog zich voor 2021 opnieuw kandidaat te stellen. De vrouw zag hiervan af vanwege haar relatie met Van Dijk. In haar ogen was er sprake van een duurzame en toekomstgerichte verhouding met het Kamerlid. Dat bleek na een aantal maanden niet het geval. Van Dijk zou volgens de conclusies van het onderzoek valse verwachtingen hebben gewekt en zo haar politieke loopbaan hebben gefrustreerd. 

Uit het niet-gepubliceerde deel van het rapport: “X stelt op overtuigende wijze dat zij een kansrijke kandidatuur opgaf omdat zij in de oprechte en begrijpelijke veronderstelling verkeerde dat zij een relatie had met een zittend Kamerlid dat zich ook opnieuw zou kandideren.”

Van Dijk zegt daar nu over: “Wanneer is de relatie beëindigd? Nou, ruim een jaar voordat de kandidaatstelling sloot, dus zij had zich nog makkelijk kunnen kandideren. Bovendien, wij hadden daarna ook nog gewoon koffiecontact, snap je, dus er was genoeg tijd en ruimte voor haar om zich op dat moment alsnog te kandideren. Daarnaast: ik heb haar nooit gevraagd van haar ambities af te zien, nooit, dus waar gaat dit over?”

De derde klaagster is een kunstenares en columniste met wie Van Dijk naar eigen zeggen een ‘affaire’ heeft gehad. “Slechts drie keer – overdag – seks in haar woning,” zo vertelt hij. De vrouw beweert dat er wel degelijk sprake was van een ‘relatie’, en voelt zich bedrogen. Ook zou het Kamerlid volgens het onderzoek naaktfoto’s met haar hebben uitgewisseld. De vrouw stelt dat Van Dijk tegen haar oneerlijk is geweest over zijn intenties.


‘Deze mensen van de PvdA ga ik nooit meer vergeven’

Het geheime rapport bevat in dit verband een opvallende passage: “[Naam meldster] verkeerde eveneens in de veronderstelling van een exclusieve relatie en een gezamenlijke toekomst, maar accepteerde gezien hun beider levensstijlen de infrequentie van haar ontmoetingen met de heer Van Dijk. De toonzetting van hun WhatsApp-berichten (Zin om nachten te vrijen en te slapen en nog meer en nog meer te vrijen… Van Dijk: Ik ook!) en de uitgewisselde naaktfoto’s maken duidelijk dat er sprake is van een meer dan oppervlakkige eenmalige intimiteit.” Aldus de onderzoeker.

Ook neemt het onderzoeksbureau Van Dijk kwalijk dat hij zich op datingapp Tinder begaf: “Hij vergeet daarbij dat wie zich in zijn positie op Tinder begeeft en afspraken met vrouwen maakt, weloverwogen het risico aanvaardt dat vrouwen verliefd op hem kunnen worden. (–) En dat het spelen met gevoelens van die vrouwen ertoe kan leiden dat zij kwaad en/of verdrietig worden.”

Het bureau concludeert dat het ‘aannemelijk’ is dat de drie vrouwen zich grensoverschrijdend behandeld ‘voelen’. Dat is volgens de onderzoeker onder meer in strijd met de ‘erecode’ van de PvdA. Daarin staat dat een Kamerlid een ‘ambassadeur’ is van de partij en dat hij zich bewust dient te zijn van het feit dat ook privégedragingen invloed kunnen hebben op het functioneren als volksvertegenwoordiger. Het is aan de PvdA zelf, zo stelt het onderzoek, om te wegen hoe zwaar de kwestie Van Dijk moet worden aangerekend. 

Belangrijk: het ‘seksueel grensoverschrijdend’ gedrag uit de eerste ledenmail van de PvdA is in het onderzoek niet geconstateerd. Van Dijk zélf vindt dan ook dat er sprake is van privégedragingen. Hij zegt daarover nu: “Ik heb me als een klootzak gedragen, relaties niet goed beëindigd, maar met mijn functioneren als Kamerlid heeft het niets te maken.”

Ronduit brisant oogt de onthulling in het geheime deel van het onderzoeksrapport dat de verschillende vrouwen hun verklaringen op elkaar hebben afgestemd: “Vaststaat dat de meldsters gedurende tenminste enkele weken onderling met elkaar in contact hebben gestaan.” De onderzoeker heeft naar eigen zeggen ‘er geen aanwijzingen voor gevonden dat die contacten de geloofwaardigheid van hun meldingen hebben aangetast’. 

Ook stelt de onderzoeker dat het niet ter zake doet of een van de vrouwen heeft gehandeld uit ‘hoge idealen van staatsrechtelijke zuiverheid’ of ‘persoonlijke rancune’. Dit tot verbazing van het oud-Kamerlid, die meent dat dit ‘wel degelijk relevant’ is.

Van Dijk: “Dan ben je toch klaar? Op het moment dat je als onderzoeker ziet dat er verklaringen op elkaar zijn afgestemd, moet je eigenlijk al die verklaringen toch weggooien? En we weten dat er eindeloos verklaringen zijn ingetrokken en gewijzigd. Dat vertelde die onderzoeker toen ook uitgebreid aan ons tijdens een gesprek. In de eerste stond dan bij wijze van spreken dat ik sjoemelde met reiskosten, en daarna had ik opeens een gokschuld. Hiervan is overigens allemaal vastgesteld dat het niet klopt. Dat is dan het enige goede aan het rapport, dat helaas nog steeds geheim is en in een kluis ligt.”

De beschuldiging tegenover het onderzoeksbureau van fractiegenoten Lilianne Ploumen, ‘vriend’ Henk Nijboer en Kati Piri, dat Van Dijk ‘stelselmatig’ zou hebben gelogen over zijn ziekte en de reden voor zijn afwezigheid, wordt door de onderzoeker ook naar het rijk der fabelen gewezen. 

Van Dijks advocaat schrijft daarover: “Ploumen heeft verklaard dat zij sinds 28 november 2021 niet gelooft wat Gijs van Dijk zegt. Ze geeft aan dat zijn functioneren in de fractie onmogelijk was door een patroon van (halve) leugens. Concreet verklaart Ploumen dat zij niet gelooft dat: 1. Van Dijk met een therapeut spreekt; 2. Er sprake is geweest van een spoedopname in het ziekenhuis; 3. Hij corona heeft wanneer hij daar melding van maakt.” Van Dijk overhandigt daarop ‘noodgedwongen’ zijn complete medisch dossier aan het onderzoeksbureau.

In het geheime deel van het onderzoek staat dan ook: “Enkele meldingen over het niet spreken van de waarheid over zijn gezondheid of zijn privé-situatie worden door de heer Van Dijk ook met bewijzen ontkracht. De verklaringen van mevrouw Ploumen en mevrouw Piri over de affectieve relaties van de heer Van Dijk zijn uit de tweede hand.” ‘Pijnlijk’, benadrukt Van Dijk: “Is dit soms de reden waarom het rapport niet openbaar wordt gemaakt?”

Ik ben in het gelijk gesteld, maar het kwaad is al geschied en ik moet maar zien hoe mijn toekomst er nu uitziet.

Op basis van het onderzoeksrapport van Bezemer & Schubad én omdat hij zich – in strijd met de erecode van de PvdA – niet als een ‘ambassadeur’ van zijn partij heeft gedragen, wordt Gijs van Dijk in juni 2022 publiekelijk ‘berispt’ door het partijbestuur. Zijn carrière als Kamerlid is dan definitief voorbij. In oktober wordt dit besluit teruggedraaid door een beroepscommissie van de PvdA, onder meer omdat de partij onvoldoende wederhoor bood aan het Kamerlid. Men schrijft: “De Commissie is van oordeel dat, zeker nu het een openbare berisping met alle aankleve van dien betreft, het Partijbestuur deze beslissing niet had mogen nemen zonder Van Dijk over het voornemen daartoe te horen.” De commissie beoordeelt de handelwijze van de PvdA-top jegens het eigen Kamerlid als ‘onzorgvuldig’. Het partijbestuur van de PvdA neemt die conclusie over en biedt excuses aan voor de gang van zaken. Van Dijk: “Ik ben in het gelijk gesteld, maar het kwaad is al geschied en ik moet maar zien hoe mijn toekomst er nu uitziet.”

Wat zou hij eigenlijk nog tegen zijn oud-PvdA-collega’s willen zeggen? Van Dijk: “Hebben jullie enig idee dat jullie in anderhalve dag tijd, zonder er goed over na te denken, met gedeeltelijk politieke motieven, gewoon levens hebben verwoest? Dan mag je dat van mij misschien verwoesten. Maar het geldt ook voor mijn vrouw Anjel. Zij gaat ook door een hel. Ik heb daarnaast geen contact meer met mijn zoon. Die heeft nu een verwrongen beeld van zijn vader en wil mij niet meer zien. Dat is nog het ergste.

“Of het ook mijn eigen schuld is, omdat ikzelf in relaties verkeerde keuzes maakte? Ik loop niet weg voor wat ik privé heb gedaan. Dat heb ik erkend, zal ik ook altijd doen. Ik heb fouten gemaakt in mijn relaties met vrouwen, ik heb die niet goed beëindigd. Klopt. En dat is een privékwestie. Maar dat dit de consequentie is? Niet alleen voor mij, dat ik geen Kamerlid meer kan zijn, maar vooral voor mijn dierbaren en de prijs die zij betalen. Dat zal ik deze mensen nooit vergeven. Ik ben normaal heel vergevingsgezind, ik kan altijd weer de mooie dingen zien, maar deze mensen van de PvdA ga ik nooit meer vergeven.” 

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.