bron: charmaine de heij

De echo’s van het kolonialisme klinken door tot en met vandaag

HP/De Tijd brengt deze zomer acht pas afgestudeerde kunstenaars voor het voetlicht. Deze week: Charmaine de Heij uit Den Haag laat met haar visuele werk zien hoe de uitwassen van ons koloniale verleden doorklinken in het dagelijks leven.

02/08 | 2023 door Nick Muller

Charmaine de Heij (31) behaalde met haar afstudeerproject Reclaiming the Master Narrative de Master Photography and Society de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag.

Reclaiming the Master Narrative bestaat uit vier verschillende, maar toch onderling verbonden projecten die elk een aspect van het kolonialisme onderzoeken.

Wat is jouw persoonlijke motivatie geweest om met dit project aan de slag te gaan?

“Ik ben van Surinaamse en Nederlandse komaf. Ik vind het belangrijk om mijn culturele afkomst te weerspiegelen in mijn artistieke werk. Ik merk dat niet iedereen zich bewust is van het koloniale verleden en zeker niet van de invloed die het nog steeds heeft op de samenleving. Ik wil de kijker met mijn werk confronteren met de koloniale geschiedenis. Kolonialisme is in het verleden voornamelijk verteld vanuit blank perspectief. Ik vind het belangrijk om als persoon van kleur nu het andere verhaal te vertellen. Helaas kan ik de wereld niet veranderen, maar ik hoop ten minste één iemand wat nieuws over de koloniale geschiedenis te leren.”

Flinke korting op een digitaal jaarabonnement

Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)

Word abonnee

Waarom heb je gekozen voor vier projecten in plaats van één?

“Ik ben persoonlijk van mening dat de koloniale geschiedenis niet te omvatten is in één project. Daarom heb ik vier verschillende visuele methodes onderzocht om de koloniale geschiedenis en de erfenis hiervan weer te geven. Elk project is een instrument voor dekolonisatie. Ze dagen dominante perspectieven uit en bieden methodes om de complexe geschiedenis en erfenis van het kolonialisme te begrijpen. Wel is het zo dat elk project ook op zichzelf kan staan.”

Vanwege ruimtegebrek zullen we de eerste twee deelprojecten hier tonen: Afu Sensi en Reclaiming the Canvas. Afu Sensi verbeeldt het ‘alledaagse kolonialisme’. Leg eens uit?

“In het dagelijks leven zien we vaak over het hoofd dat alledaagse producten een donker koloniaal verleden met zich mee dragen. Denk bijvoorbeeld aan koffie, suiker, chocolade en katoen. Deze producten werden tijdens het koloniale tijdperk verbouwd in Suriname. Daardoor staan ze voor mij symbool voor de uitbuiting van die tijd. De productie van koffie, suiker, cacao en katoen zorgde niet alleen voor lijden, maar genereerde ook winst voor bedrijven zoals ABN Amro. Douwe Egberts is al sinds de koloniale tijd actief in Suriname en handelt nog steeds in koffie die onder verschrikkelijke omstandigheden wordt verbouwd en geoogst.”

“Het proces van het verkrijgen van deze koloniale producten heeft zijn tol geëist op de vrijheid en levenskwaliteit van de Surinaamse bevolking. De tot slaaf gemaakte personen doorstonden onvoorstelbaar brute leefomstandigheden. Het is cruciaal om te erkennen dat het leven voor de tot slaaf gemaakten in Suriname een hel was. De erfenis van kolonisatie strekt zich uit tot in het heden. De winning van bauxiet, een essentiële hulpbron voor de auto- en vliegtuigindustrie, draagt ook nu nog bij aan de exploitatie van het land van Suriname. Deze voortdurende cyclus van extractie heeft een schadelijke impact op het milieu gehad, waarbij giftige chemicaliën in de bodem zijn achtergebleven.”

Reclaiming the Canvas spreekt denk ik voor zich, maar kun je eens in je eigen woorden vertellen wat je hiermee hebt willen laten zien?

“Kunst weerspiegelt de geschiedenis van een cultuur, inclusief de perceptie van mensen van kleur tijdens het koloniale tijdperk. Schilderijen uit bijvoorbeeld de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw lieten nauwelijks mensen van kleur zien, maar wanneer dat wel het geval was, werden ze consequent afgebeeld in ondergeschikte posities. Mensen van kleur zijn altijd opvallend kleiner dan de witte figuren, die het grootste deel van de compositie innemen. Stel je een alternatieve wereld voor waarin mensen van kleur hun eigen land bezitten. Hoe zou het eruitzien als de sporen van het kolonialisme worden weggenomen? Hoe zou het eruitzien als mensen van kleur worden afgebeeld als eigenaars van hun eigen land, waar niets van hen gestolen is en de vruchtbaarheid van de grond van henzelf is? Hoe zou het zijn als het kolonialisme niet bestond? Hoe zou het zijn als de wereld anders was geconstrueerd? Helaas bestond het kolonialisme wel en blijven de voortdurende ideologieën van witte suprematie onze samenleving vormgeven.”