Alexey Yurenev (37) behaalde met zijn project Silent Hero de master Photography & Society aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag.

Vertel eens iets meer over je afstudeerproject Silent Hero?

“Ik ben geboren en getogen in Moskou. In mijn jeugd klonken nog heel duidelijk de echo’s van de Tweede Wereldoorlog. Wat misschien wel het ergste conflict is in de menselijke geschiedenis, had een onomkeerbare impact op elk gezin in de Sovjet-Unie, inclusief dat van mij. Als kind ging ik elk jaar op de dag van de overwinning naar de nieuw gebouwde monumenten met mijn grootvader, Grigoriy Lipkin, een oorlogsheld. De lijsten met namen, gegraveerd in graniet of marmer, waren eindeloos. Ik zag hoe hij de lijsten regel voor regel doorzocht, naam voor naam, dan stopte bij de letter ‘L’ voor Lipkin, maar zonder resultaat. Hij vond nooit de naam van zijn broer. Naum Lipkin verdween kort nadat hij in 1941 werd opgeroepen. Grigoriy sloot zich een jaar voordat hij de dienstplicht bereikte aan bij het leger om zijn broer te zoeken. Hij vocht tot aan Berlijn, raakte gewond, nam deel aan de bevrijding van Auschwitz en verloor het grootste deel van zijn familieleden die weigerden hun geboorteplaats te verlaten. Thuis weigerde hij categorisch over zijn ervaringen te praten en huilde of maakte grapjes als hem ernaar werd gevraagd. Hij zweeg zijn leven lang over de oorlog, maar vertelde me wel altijd dat ik als zijn enige kleinzoon verantwoordelijk ben voor het dragen van zijn medailles en zijn nagedachtenis. Toen hij in 2009 stierf, kreeg ik zijn medailles, maar niet zijn herinneringen. Om de leegte te vullen die is achtergelaten door de stilte van mijn grootvader, begon ik aan een reis door geschiedenis, ruimte en tijd, om meer te weten te komen over de oorlogsherinneringen van mijn grootvader. Door machine learning, familiefoto’s, archieven, interviews met de laatste levende veteranen van het Rode Leger en forensisch veldwerk te combineren, heb ik een poging gewaagd om dat voor elkaar te krijgen.”

Heeft dit project het beeld dat je had van je grootvader veranderd?

“In mijn werk streef ik ernaar om nabijheid tot verschillende geschiedenissen te genereren met en door middel van methodologieën die gebruik maken van bestaande, opkomende en verouderde technologieën. In dit proces onderzoek ik de mogelijkheden en beperkingen van deze methoden en technologieën als het gaat om historisch onderzoek. Ik ben er zeker in geslaagd om op meerdere manieren dichter bij de ervaring van mijn grootvader te komen, bijvoorbeeld door te spreken met veteranen uit de Tweede Wereldoorlog die met hem in dezelfde veldslagen hebben gevochten, maar ook per ongeluk: toen ik in de archieven zocht naar meer gegevens om mijn AI-systeem te trainen, ik heb een deel van de foto’s die zijn herinneringen zouden moeten verbeelden namelijk gemaakt met behulp van AI, kwam ik er eindelijk achter waar de broer van mijn grootvader werd vermoord en begraven. Mijn familie heeft 79 jaar naar hem gezocht. In het begin van het project stelde ik een enigszins onmogelijk doel: een herinnering herstellen die verloren was gegaan door de dood van een persoon, namelijk mijn opa, maar ik kwam tot een zo mogelijk nog belangrijkere uitkomst, een bitterzoet succes: ik vond de persoon die ten grondslag lag aan deze herinneringen. Ik zeg ‘bitterzoet’ omdat mijn grootvader dit niet mee heeft kunnen maken. In januari 2022, een maand voor de verschrikkelijke invasie van Oekraïne, reisde ik naar Volgograd (voorheen Stalingrad) in Rusland, naar de plaats waar de broer van mijn grootvader is begraven.”

Wie is de oude veteraan op de derde foto hieronder?

“Aron Zaika is een van de 68 overlevende veteranen van het Rode Leger in Brighton Beach, New York. Een van de onderdelen van Silent Hero is een film waarin de verhalen van de overlevenden worden vastgelegd als een poging om mondelinge geschiedenis te verzamelen. Tijdens deze ontmoetingen heb ik mijn AI-beelden ook aan de oorlogsdeelnemers voorgesteld om te identificeren of ze verband houden met oorlog en eventuele herinneringen op te roepen. In sommige gevallen herkenden de veteranen militaire elementen, in andere gevallen noemden ze het simpelweg onzin.”

Wat hoop je over tien jaar in ieder geval bereikt te hebben?

“Ik hoop dat ik dan klaar ben met dit project. Nee, ik zit maar te grappen, maar ik merk wel dat ik nog lang niet klaar ben met dit onderwerp en wil de komende jaren nog dieper ingaan op de oorlogservaringen van mijn grootvader.”

bron: alexey yurenev

Meer werk zien van Alexey Yurenev? Bezoek zijn website of volg hem op Instagram.