Waarom werd de affaire van ‘landverrader’ Jorrit Bergsma geen affaire?
De meest succesvolle Winterspelen ooit, 24 medailles! Vandaag bij de koning en morgen overal in het land individuele huldigingen. Komend weekend vinden de Nationale schaatskampioenschappen plaats in het Olympisch Stadion, op de ‘coolste baan van Nederland’. En van 21 tot en met 23 maart ook nog een WK Allround in Heerenveen.
Kortom, het schaatsseizoen druppelt nog wel even door. Maar de gouden schoenveters met aan de uiteindes het Nederlandse rood-wit-blauw werden vandaag alweer bij de plaatselijke AH in mijn buurt gedumpt. Zaterdag begint in West-Europa het wielerseizoen weer en zondag gaat alle aandacht uit naar het o zo beladen voetbalduel Feyenoord-Ajax.
Er is nog sportleven na dat fantastische Sochi, gelukkig maar. En De Wereld Draait Door is ook weer op televisie. Hoewel ik me na de eerste postolympische uitzending meteen afvraag of we daar nu zo blij mee moeten zijn. Gisteravond werd in dit ‘inteelt-programma’, met al jarenlang dezelfde terugkerende vriendengasten, naar de toekomst gekeken. Op zich interessant en natuurlijk is elke opmerking dan ook arbitrair. Niets mis mee. Maar toch, het resultaat verbaasde mij.
‘Welk olympisch moment zal de tand des tijd doorstaan, wat zal nog generaties lang gememoreerd worden?’, was de vraag van Matthijs van Nieuwkerk. Wat zal over pakweg zestien jaar een uitgelezen onderwerp zijn voor mooie programma’s als Andere Tijden Sport en/of Bureau Sport?
Ik ging er eens goed voor zitten. In de hoop dat Tom Egbers, Erik Dijkstra en Dirk-Jan Roeleven, mensen die ik in principe hoog heb zitten, aan mijn verwachtingen zouden voldoen. Maar de een had het over Carien Kleibeuker en haar dochter die hij dan wilde opzoeken, de ander over de man of vrouw die tijdens de vijfhonderdmeter-rit van Jan Smeekens besloot de tijd van Ronald Mulder ‘bij te stellen’. En weer een ander wilde vooral weten hoe het nu precies zat met de rugblessure van Sven Kramer. Mooie journalistieke diepgang, zag je ze tevreden denken.
Er zijn over die meest succesvolle Nederlandse Winterspelen ooit inderdaad héél veel mooie verhalen te vertellen. Veel is de moeite waard om later nog eens op terug te blikken en verder in te duiken, maar ik wil maar een ding echt weten: waarom bedankte Jorrit Bergsma op de valreep voor zijn reserveplaats in de ploegenachtervolging? Waar kwam de rebellie vandaan van die altijd zo keurige jongen, die echt wel in ploegbelang kan denken en spreken? Wat was hem aangedaan? Waarom viel de Nederlandse social media zo over hem heen? En waarom schoof zelfs het journaille deze affaire vliegensvlug onder het tapijt?
Jorrit Bergsma, een prachtig mooie en bescheiden marathonschaatser, verstoorde in Sochi de olympische droom van volksheld Sven Kramer op de tien kilometer. Hij reed een buitengewoon goede race, maar toch ging na afloop alle aandacht uit naar het verlies van zilveren Sven, en niet naar de uitzonderlijke prestatie van Jorrit. Het deed me denken aan die keer dat het voetbalclubje van mijn jeugd het grote Ajax versloeg. Toen ook ging het vooral over het falen van Ajax en niet over de unieke prestatie van Roda JC.
Natuurlijk begrijp ik wat die nederlaag van Kramer met hem deed en ik zag ook het journalistieke belang daarvan in. Maar ik vond het toch genant om te zien hoe Kramer al meteen na die tien kilometer de prestatie van Bergsma naar beneden haalde door te zeggen dat hij ‘teveel last had van een zere rug’. Had dat de dag ervoor gezegd, of de dag erna.
Bovendien ergerde ik me aan de manier waarop hij het feestje in het Holland Heineken Huis bedierf voor de winnaar van het goud en de eveneens blije winnaar van het brons, Bob de Jong. De Jong zei daar nog even iets over, waar Jorrit Bergsma zich vooral afzijdig hield. Maar ook de terechte opmerkingen van De Jong werden in de media slechts terzijde opgevoerd.
Wat me meteen brengt op mijn ‘stiel’, mijn oude vakgebied: de sportjournalistiek. Waarom werd er in Sochi zo kritiekloos meegedeind op het Oranje-succes? Waarom nam niemand het op voor Jorrit Bergsma, die op social media zelfs werd weggezet als ‘landverrader’? Waarom werd de reputatie van de koning, lees Kramer, blind beschermd? Waarom werden de pijlen niet gericht op de reden dat Bergsma zich zo kort voor de beslissende race had teruggetrokken?
Met kromme tenen las ik de column van Peter Middendorp in de Volkskrant. “Jorrit Bergsma leek zo sympathiek, maar hij zou zelfs in geval van nood zijn ploeg laten stikken”, schreef hij. “Was hij vergeten op te zoeken wat het woord ‘reserve’ betekent”, schreef hij ook. Hij noemde hem zelfs “niet intelligent.”
Voor degenen die de draad zijn kwijtgeraakt: Jorrit Bergsma had de ‘heilige’ Sven Kramer dus verslagen op de tien kilometer en stond vervolgens reserve voor de ploegenachtervolging. Die wordt verreden met drie mensen. Vaak wordt de reserve ingezet, andere landen doen dat ook. Want die krijgt aan het einde dan ook gewoon een medaille. Nederland begon tegen het door ziekte uitgeholde, zwakke Frankrijk. Die rijders kwamen alleen maar aan de start om even een olympisch diploma veilig te stellen. (Ze werden achtste.) Jorrit Bergsma had daar bij wijze van spreken in z’n eentje nog van kunnen winnen.
Hij had ook juist in die eerste ronde op enige coulance van bondscoach Arie Koops gerekend. Dan had ook hij bij de eindafrekening een zekere gouden medaille en 25.000 euro gekregen. Maar waar Koops, die publiekelijk jokte, in de vrouwenploeg wel ‘wisselde’, daar hield hij het bij de mannen bij Kramer, Blokhuijsen, Verweij. Dat wekte op z’n zacht gezegd verbazing.
Wat was de rol van TVM, de sponsor van Kramer en Verweij in deze beslissing? In hoeverre was dit een commerciële beslissing? Speelde Sven Kramer (zijn manager) hier nog een rol in, als enige man die nu twee keer goud kon winnen? Hoe kon een aardige jongen als Bergsma opeens woorden als “het plezier van mijn goud op de tien kilometer is verpest”en “ik voel mij genaaid” in zijn mond nemen?
Was het niet zo dat bondscoach Koops al eerder had aangetoond dat hij partij koos voor de langebaanploeg van TVM en het niet zo zag zitten in de marathonschaatsers van de BAM-ploeg van Jillert Anema? Was er misschien enige kift ontstaan doordat diezelfde Jillert Anema daags na de tien kilometer alle aandacht in Nederland naar zich toe had getrokken door in een hilarisch interview met CNBC op een mooie manier de vloer aan te vegen met die arrogante Amerikanen?
Of, erger nog: werd er soms ordinair en ouderwets met de geldbuidel gerammeld?
Waarom? Twee weken lang heb ik naar fantastische sport gekeken, ik heb ook echt genoten van Studio Sportwinter, maar waar waren zij in de affaire Bergsma? Al die gespecialiseerde commentatoren; mooi hoor, hoe Ritsma en Wennemars dat deden. Maar waar bleven zij toen de hele Nederlandse ploeg op de voorlaatste dag in de studio zat, op de dag dat Bergsma had gezegd dat hij zich buitengesloten voelde, zelfs ‘genaaid’?
Misschien mag je van Ritsma en Wennemars niet verwachten dat ze daar diep op in gaan, maar gespreksleider Henry Schut, de presentator, had toch de rol van journalist en ook hij toonde zich vooral een ‘supporter’. Hij kon niet onder de desertie van Bergsma uit, maar hij raffelde het af. Eventjes Bergsma aan het woord laten, voor de goede orde ook coach Koops, maar het dan vooral snel afsluiten, nota bene met de woorden dat het slechts om een ‘binnenbrandje’ ging en ‘dat we het vooral niet groter moesten maken dan het was’.
Dat moet je natuurlijk nooit doen, maar het kleiner maken dan het is is nu ook weer niet de bedoeling van de journalistiek. Er was alweer goud gewonnen, daar moest de focus op worden gelegd. De feestvreugde moest en zou weer snel de overhand krijgen. Dat is – een enkele uitzondering daargelaten – blijkbaar ‘olympische journalistiek’ anno 2014. Kritiekloos meedeinen met de massa, op het succes.
Maar mocht ik over zestien jaar nog leven (help ik ben dan al 74!) dan hoef ik die tijdwaarnemer niet te zien. Dan hoef ik niet geconfronteerd te worden met de dan 21-jarige dochter van Carien Kleibeuker en dan interesseert ook die rugblessure van Sven Kramer me niet. Dan wil ik alleen maar weten waarom Jorrit Bergsma tot die even hulpeloze als hopeloze actie kwam, die helemaal niet bij hem past. Hij gooide er zelfs 25.000 euro mee in de prullenbak! Ik ken niemand die dat zomaar doet.
De werkelijke reden achter zijn afzegging, met alle ins en outs, inclusief de bedragen; ik hoop dat nog mee te mogen maken.
De jaren vertellen ons vaak wat de dagen nog niet weten. Al vind ik het eigenlijk ook wel ietwat overdreven om daar zestien jaar op te moeten wachten. Dus: kom op journaille! Laat me weer trots zijn op mijn vak! Meejuichen kunnen we allemaal. Maar ik wil weten waarom een jongen als Jorrit Bergsma, glorieus winnaar van goud op de tien kilometer, in een fantastische tijd, door alles en iedereen werd afgeserveerd. Ook door jullie.
Guido Bindels (1956) was ruim dertig jaar lang (sport)journalist bij onder meer de Haagsche Courant en het AD Rotterdams Dagblad. Hij bezocht vele Olympische Spelen, wereldkampioenschappen en andere grote evenementen overal ter wereld. Inmiddels is hij auteur van zeven boeken. Voor meer informatie over hem, zie zijn website: www.guidobindels.nl. Zijn blogs zijn te lezen op: http://guidobindels.blogspot.nl/
