Anne Frank
Anne Frank is wereldberoemd. Haar dagboek is in tientallen talen vertaald en door miljoenen mensen gelezen.
Haar Amsterdamse onderduikadres is bekender dan het Rijksmuseum. Ze kreeg een toneelstuk op Broadway, een film die drie Oscars won, diverse biografieën en tentoonstellingen. Wat alleen nog ontbreekt, schreef Ian Buruma in een Amerikaans blad, is een ijsrevue: Anne Frank on Ice.
De holocaust-expert Johannes Houwink ten Cate uitte zich minder subtiel: ‘De superster van de Shoah business’ (Historisch Nieuwsblad, november 1998). En business is het zeker. Een paar vooroorlogse brieven van Anne werden in San Francisco voor honderdduizenden dollars geveild. Vier ontbrekende dagboekbladzijden brachten in Nederland 700.000 gulden op.
De KRO bracht het vermoorde joodse meisje in de race om de titel: de Grootste Nederlander. Half Nederland loopt er warm voor. Zelfs minister van Justitie Donner werd lyrisch. In Trouw noemde hij Anne Frank ‘een ster die schittert aan het firmament van de geschiedenis van de mensheid’. Goethe verbleekt erbij, om van Harry Mulisch maar niet te spreken.
Nu de feiten. Anne Frank liet een handgeschreven dagboek na dat literaire noch documentaire waarde bezit. Het is het relaas van een intelligent en gevoelig meisje dat haar volwassenwording op een zuivere manier heeft vastgelegd. Ze blijkt zich bewust te zijn van de dodelijke gevaren die haar en de andere onderduikers in het Achterhuis bedreigen. Dat is het zo ongeveer. Het kostte na de oorlog nogal wat moeite voor het dagboek een uitgever te vinden. Bij de uitgave in 1947 schreef Annie Romein een voorwoord waarin ze waarschuwde tegen overspannen verwachtingen. “Dit dagboek is geen wonderkinderenwerk.” David Barnouw, die voor het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie de wetenschappelijke uitgave van het dagboek verzorgde, gaf toe het nooit eerder te hebben inge- zien: ‘een meisjesboek’ was zijn oordeel. Houwink ten Cate gebruikte precies dezelfde woorden: ‘voor alles een meisjesboek’.
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonneeConclusie: Anne Frank is zonder enige twijfel een buitengewoon Bekende Nederlander, maar geen Grote Nederlander. Eigenaardig genoeg heeft geen van de deelnemers aan het lopende debat dit onderscheid gemaakt.
Zo wil het onze tijd: wie bekend is, is groot, terwijl alleen het omgekeerde zou moeten gelden.
