In films en series over historische gebeurtenissen lopen feiten en fictie altijd door elkaar heen. Dat hoort bij het genre, alleen al omdat het anders moeilijk wordt om een verhaal goed te vertellen. Dat waar en onwaar in The Crown, de Netflix-serie over de geschiedenis van de Britse monarchie tussen 1947 en 2005, over elkaar heen buitelen, is reeds bekend. Toch is het interessant om nog te bekijken. In het kader van het onderzoek voor mijn boek ‘Monarchie, koningshuizen in Europa, geschiedenis, uitdagingen en overlevingskansen’ heb ik de eerste vijf seizoenen gezien. Nu was het tijd voor seizoen zes, de hekkensluiter.

Nadat op 14 november de eerste vier op Netflix verschenen, zijn sinds donderdag de overige zes afleveringen te zien. In vergelijking met de vorige vier – een uitgesponnen hagiografie over de laatste maanden van prinses Diana – waren deze gelukkig minder ergerlijk en slaapwekkend. Toch kiest maker en tekstschrijver Peter Morgan er opnieuw voor één koningshuislid overmatig centraal te stellen: prins William. Hij wordt door acteur Ed McVey neergezet als een saaie, ietwat depressieve jongeman die lijdt onder zijn lotsbestemming. Twee droge, voortkabbelende afleveringen worden vrijwel volledig aan hem besteed. 

Morgan wekt daarin de suggestie op dat de moeder van Kate Middleton er alles aan zou hebben gedaan haar dochter richting de erfprins te drijven. Midden jaren negentig ontmoetten ze elkaar als tieners, op straat met Lady Di erbij, en zo werd dit ‘project’ geboren, aldus Morgan. Die ontmoeting is echter uit zijn duim gezogen. William en Kate zagen elkaar namelijk voor het eerst op de St Andrews-universiteit. Wel is het juist het dat beiden vooraf een ‘gap year’ namen en toevallig op hetzelfde ontwikkelingsproject in Chili werkten, zij het dat ze elkaar daar nooit hebben gezien. En net als William zou Kate in Edinburgh eerst gaan studeren, maar switchte ook zij naar St Andrews. Of dit samenhangt met een strategie van moeder Middleton om haar dochter in de buurt van de prins te laten komen, valt niet te zeggen – wel klopt de modeshow met Kate erin.

Een andere suggestie die wordt gedaan, ligt in de hervormingen die koningin Elizabeth II eind jaren negentig doorvoerde. In The Crown vraagt zij premier Tony Blair om met moderniseringsvoorstellen voor de monarchie te komen. Het is correct dat hij het instituut wilde aanpassen en daar ideeën over had. Echter, in werkelijkheid kwamen de meeste aanpassingen uit de koker van de familie zelf. Sinds begin jaren negentig vergaderden Elizabeth, haar man en kinderen geregeld met adviseurs in de Way Ahead-groep, waarin ze spraken over modernisering. Zo kwam het idee op voor een eigen website en werd gekozen voor een aanpak waarbij de familie dichter bij gewone mensen moest komen door vaker activiteiten in verschillende uithoeken van het land uit te voeren.

Het pareltje van seizoen ‘6B’ is de aflevering Ritz, die verhaalt over de laatste levensjaren van prinses Margaret, de jongere en enige zus van Elizabeth. Zij was een tragische figuur die nooit echt uit de verf kwam, omdat ze in haar jonge jaren niet mocht trouwen met Peter Townsend, een gescheiden man. Margaret verviel in een leven van drank, sigaretten en hedonisme. Jarenlange roofbouw eiste in de jaren tachtig zijn tol: ze moest een zware longoperatie ondergaan. In de jaren negentig volgden beroertes en problemen met haar zenuwstelsel. Soms had ze geen gevoel meer in haar ledematen. In de badkamer van haar vakantievilla op het tropische eiland Mustique werd ze onwel en draaide ze per abuis de hete badkraan open. Lang zat ze met haar voeten in kokend heet water, dat zware brandwonden opleverde. Het klopt echter niet dat Margaret zelf het vliegtuig naar huis nam: haar oudere zus liet een vlucht komen om haar op te halen. 

Wel dikt scenarioschrijver Morgan dit feit aan door de prinsessen in The Ritz met Amerikanen te laten flirten en dansen.

Tevens is het incorrect dat Margaret in haar laatste levensmaanden – de prinses was blind geworden en kon niet meer lopen – slechts en alleen werd voorgelezen door Elizabeth, want ook haar eigen kinderen, prins Charles en prinses Anne lazen haar voor. Verder is in deze aflevering ruimte voor flashbacks, zoals het stiekeme uitje dat de jonge Elizabeth en Margaret hadden op VE-day, in 1945. Het is waar dat ze dit hebben gedaan. Wel dikt scenarioschrijver Morgan dit feit aan door de prinsessen in The Ritz met Amerikanen te laten flirten en dansen.

The Crown eindigt met een aflevering waarin Elizabeth en Philip hun begrafenissen plannen. Bekend is dat ze dat hebben gedaan, alleen is onduidelijk hoe dat precies is gegaan. In 2021 en 2022 was de wereld getuige van een doedelzakspeler die aan het einde van de begrafenis solo spelend wegliep uit St George’s Chapel in Windsor. Dat de koningin op dit idee kwam door te sparren met haar vaste doedelzakspeler – iedere ochtend klinkt er in de tuin van Buckingham Palace een doedelzak om de monarch te wekken – valt niet na te gaan. 

In deze allerlaatste aflevering verschijnen actrices Claire Foy en Olivia Colman opnieuw. Eerder speelden zij de rol van koningin Elizabeth, maar dan op jonge en middelbare leeftijd. De bejaarde koningin – vertolkt door Imelda Staunton – gaat met hen in gesprek over haar toekomst. Moet ze aftreden of niet? Uiteindelijk kiest ze ervoor dat niet te doen. Dit staaltje fictie is schrijver Peter Morgan niet vreemd. Wel is het mooi de drie actrices zo samen te zien. Het doet denken aan de betere tijden van The Crown, aan de eerste drie seizoenen. In die zin is het aan te raden deze seizoenen te kijken en koesteren. 

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.