Meisjes van 50
Het leven wordt pas leuk in de menopauze. Dat probeert een zaal dames in Diemen zichzelf tenminste wijs te maken. Desnoods met cabaret. Om het spaans benauwd van te krijgen. door Michiel Blijboom
Geen koffie!
Ik zit in een zaal met 150 vrouwen en er is geen koffie! Honderdvijftig kakelende 45-plussters en helemaal níemand die zich geroepen voelt om even wat heet water door een filtertje te laten druppelen! Terwijl ik juist nú zo’n behoefte heb aan een bakkie troost. Ik zit in schuilkerk De Hoop te Diemen, in afwachting van de presentatie van een boek dat ik niet zo een-twee-drie in de kast zal zetten, tussen titels als 100 jaar Ajax, de biografie van porno-acteur Ron Jeremy en A Pictorial History Of Boxing. Vandaag geen boek voor jongens, maar voor meisjes. Oudere meisjes weliswaar, maar toch: meisjes.
“De tijd dat vrouwen van mijn leeftijd permanentjes en bloemetjesjurken droegen is voorbij,” aldus een stralende, beeldschone en bijzonder jeugdig ogende Pia Dijkstra (54), een van de hoofdpersonen in het te presenteren kleinood. En het moet gezegd: veel leeftijdgenotes hebben zich vandaag eerder als hun dochter dan als hun moeder gekleed. Kekke zonnebrillen in trendy kapsels. Prettige parfum, spannende splitten, dappere decolletés. Ik noteer zelfs een getatoeëerde 50+-enkel.
De feiten vooraf. Pauline Ottervanger en Wilma Smit, twee gynaecologes van het type ‘gekke griet’, stelden een bundel samen over de menopauze en noemden die Menoblues. Als je die titel ziet, lees je in eerste instantie Menno Buch. Tenminste, dat deed ik. Maar ik ben dan ook niet de doelgroep. De doelgroep, kakeldekakeldekakel, zit om me heen. Zonder koffie, maar in een enkel geval wel met filter, want zelf druppelend. Dit zou onder normale omstandigheden een akelig seksistisch grapje zijn, maar dit zijn geen normale omstandigheden. Hier wordt om dit soort delicate zaken vol overgave gelachen – en wel door de slachtoffers zélf.
In de stichtelijke omgeving waar we allen tezamen zijn gekomen, dragen voorgangers Wilma en Pauline een Hoogmis op ter meerdere eer en glorie van de terugtrekkende eisprong. Ze gedenken nu eens niet de lasten, maar de lústen van die vermaledijde menopauze. Niet bij de pakken neerzitten, maar de stoute pumps aantrekken en láchen, líefhebben, léven! Dat is de boodschap van vandaag.
Menoblues, het ‘handboek voor vrouwen in de overgang’, staat boordevol leuke weetjes (“Zolang iemand nog bloedt, al is het maar twee tot drie keer per jaar, bestaat nog steeds de kans op een eisprong en een eventuele bevruchting”), spannende anekdotes (“De opvliegers zijn soms zo erg dat zelfs de stoel waar ik op gezeten heb, nat is geworden”), handige tips (“Zie een leesbril als een sieraad. Koop ze in diverse soorten en kleuren”), Bekende Nederlanders (schilderes Ans Markus: “Het leuke aan de overgang is dat je met een aantal vriendinnen van dezelfde leeftijd gelijktijdig allerlei kwaaltjes krijgt”
) en smakelijke recepten, al kun je je afvragen of je na het eten van ‘vegetarische chili con carne’ het ene probleem onder de gordel niet verruilt voor het andere.
Een onconventioneel boek verdient een onconventionele doop. Dus beperken Menoblues Sisters Wilma en Pauline (“We kregen het idee toen het cadeautje bij de Douglas steeds vaker een ‘crème voor de oudere huid’ was”) zich niet tot een standaardpraatje met een standaardboeketje. Nee, beide gekke grieten zijn prominente leden van het Leids Gynaecologencabaret, en het is na die aankondiging dat ik de bui in alle hevigheid zie hangen. Maar schuilen helpt niet, ook al heet het hier een schuilkerk. De deur is gebarricadeerd door vrouwen, een nooduitgang zie ik niet zo gauw, dus ik kan letterlijk geen kant op als het Leids Gynaecologencabaret begint te zingen: “Al die jaren had ik vele ovulaties/En dat gaf mij toch het ware vrouw-gevoel/En vijfendertig jaren lang die menstruaties/Echt een genot als u begrijpt wat ik bedoel/Maar eindelijk het langverwacht moment/Wanneer je in de menopauze bent…”
En dan, à la Imca Marina:
Ik heb veel flushes op een dag
Viva Menopauze!
Ik heb ze stralend met een lach
Viva Menopauze!
De overgang die maakt mij blij
Viva Menopauze!
Verandering dat hoort erbij
Menopauze keert het tij
Mocht er nu alsnog koffie komen, dan zullen daar een paar flinke scheuten whisky bij moeten. Het Leids Gynaecologencabaret houdt het namelijk niet bij één lied. Het zweet breekt ook míj nu aan alle kanten uit.
Meisjes van vijftig, niet altijd gelukkig
Meisjes van vijftig, er net tussenin
Te oud voor te veel bloot en
Te oud om te baren
Te jong voor de dood en
Te jong voor witte haren
Want dat is wat het collectief doet: Hollandse evergreens een menomorfose laten ondergaan. Paul van Vliets tranentrekker Meisjes van 13 wordt zodoende Meisjes van 50. Kan ik dat ook, vraag ik mezelf achter in de zaal af, de hoop op een shot caffeïne allang opgegeven hebbend. Ja, dat kan ik ook. In een mum van tijd heb ik in mijn hoofd een Menoblues Top-5 samengesteld. Komt-ie:
1. De opvlieger – André Hazes
2. Je wordt ouder mama – Peter Koelewijn
3. M’n eigen overgang – Willeke Alberti
4. 52 jaar – Doe Maar
5. Blushje komt zo – Höllenboer
En dan is er even tijd voor contemplatie. Professor Eylard van Hall, hoogleraar gynaecologie en in die hoedanigheid leermeester van Wilma en Pauline, doceert. Wijzend op de vrolijke cover van Menoblues: “Als je dit vergelijkt met de beeldvorming rond de overgang van nog geen twintig jaar geleden, toen deze bezit was geworden van de farmaceutische industrie, dan is dit wel andere koek. Toen ik in de jaren negentig in woord en geschrift stelling nam tegen de medicalisering van de overgang en daarbij de farmaceutische industrie én het gynaecologische establishment tegenover mij vond, was het beeld van de menopauze er een van een deficiëntieziekte die zonder hormonale behandeling vrouwen tot zieke, zwakke en breekbare wezens maakte. De Amerikaanse gynaecoloog Wilson, de menopauze-goeroe van de vorige eeuw, omschrijft in zijn bestseller Feminine Forever de menopauzale vrouw als ‘levend verval’…”
Afkeurend gejoel uit de zaal.
“…en de menopauze zelf als oorzaak van de transformatie, in enkele jaren, van een prettige, energieke vrouw in een saaie maar scherp gebekte karikatuur…”
Voorzichtig boegeroep.
“…van haar vroegere zelf. Natúúrlijk brengt hormonale behandeling de oplossing. Immers: ‘in de gezinssituatie maakt oestrogeenbehandeling een vrouw aangepast, gelijkmoedig en over het algemeen makkelijk om mee te leven’. De…”
Vlam in de pan.
“…eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het boek van Wilson uit 1963 dateert, maar zijn gedachtengoed is heden ten dage nog levendig aanwezig!”
Rustig krijgt Van Hall het niet meer. En nog altijd geen spoor van koffie.
“Wij weten nu wel beter! Het wordt steeds duidelijker dat vrouwen, tegen de eenzijdige informatiestroom in, tot het inzicht komen dat hun derde levensfase, ingeluid door de menopauze, er een kan zijn van kracht, ontplooiing, vervulling en vrijheid! Vrijheid van menstruaties,…”
Het geroezemoes verstomt. Tóch.
“…van voortplanting en van directe zorg voor het gezin. Vrijheid, ten slotte, van misschien goedbedoelde, maar veelal onnodige, tijd en geld kostende medische bemoeienis. Kortom…”
Staat deze arts nu z’n eigen handel te versjteren? Daar lijkt het wel op.
“…een levensfase van fysieke, mentale en medische rust. Of, zoals een van de columnisten in Menoblues het formuleert: ‘Misschien moeten we menopauze voortaan menopeace noemen’.”
De dames kunnen hem wel zoenen. Een enkeling doet dat ook. En húp, nog maar een menopauzenummer van het gleuvengluurderscabaret:
Ik wou dus dat ik jou was
Nu eens een andere vrouw was
Dat ik ook eens was wie jij was
En deed wat jij gewoon was
En jij was dan wie ik was
Het duizelt me – en dat ligt echt niet alleen aan caffeïnegebrek.
En ik een vel had dat nog strak was
En ik niet hoopte dat ik knap was
En ik het ‘s nachts niet meer zo warm had
Ik niet meer maandelijks ongesteld was
Mijn carrière aan het begin was
Bij mij nu alles op de rails was
Voor mij de zwangerschap nog nieuw was
Dat mijn leven niet zo’n must was
En ik weer héél erg energiek was
Dat elke dag voor mij een feest was
Ik zonder smeren ook weer mooi was
En ik dus was wie jij was
Meerstemmige koorzang, wegstervende pianoklanken en applaus. Om niet te zeggen: een ovulationeel applaus. Nog nooit een groep mensen zó enthousiast z’n gebreken zien vieren. Er komt zelfs jus d’orange aan te pas – en rosé. Toastjes met paling en garnalen. Viva menopauze! Kóóp dat boek, mensen. Anders stuur ik het Leids Gynaecologencabaret op u af.
Pauline Ottervanger en Wilma Smit.
Menoblues, handboek voor vrouwen in de overgang. Uitgeverij Kosmos. €22,50.
