Zweedse speurders
Van de Zweedse thrillerauteur Stieg Larsson zijn wereldwijd inmiddels zo’n zestien miljoen boeken verkocht. Dat zijn er dus zestien miljoen méér dan in 2004, toen Larsson aan een hartaanval overleed. Het postume succesverhaal is daarmee overigens nog niet ten einde, want van de drie boeken die Larsson voltooide – de zogeheten Millenniumreeks – is het eerste nu verfilmd. En opnieuw is er sprake van een opmerkelijk succes. Alleen al in Spanje, zo meldt de persmap, werd de film door meer dan twee miljoen mensen bezocht.
Ik moest dat zinnetje een paar keer herlezen voordat de informatie werkelijk tot me doordrong. In Europa worden al geruime tijd moeizame (en kostbare) pogingen ondernomen om op filmgebied tot een betere uitwisseling te komen. Het merendeel van die initia-tieven is op een mislukking uitgelopen. Internationale samenwerking resulteerde veelal in vlees-noch-vis-producties, en pogingen films een betere verspreiding buiten de eigen landsgrenzen te geven, bleven steken in goede bedoelingen. Zo bezien is het een mirakel dat een Zweedstalige film waarin geen enkele ster te vinden is zomaar twee miljoen bezoekers trekt in Spanje.
Waar ligt de verklaring van dat succes? Ik houd het erop dat de durf van de makers om ‘provinciaal’ te zijn is beloond. Deze film voltrekt zich in een kneuterig Zweeds landschap en er zijn géén pogingen gedaan Engelstalige personages het verhaal binnen te smokkelen of de film anderszins een internationaal aura te geven. Een krampachtig streven naar ‘internationale allure’ (op het gebruik van die term zouden sancties moeten staan) lijdt doorgaans nu juist tot het tegenovergestelde. Dat alles aan deze film door en door Zweeds is, draagt bij aan een zekere authenticiteit die – hoe paradoxaal – het verhaal ook herkenbaar maakt voor Spanjaarden. Of Nederlanders natuurlijk. Want ook in ons land loopt de oplage van de boeken van Larsson in de honderdduizenden.
In Millennium: Mannen die vrouwen haten wordt een onderzoeksjournalist (Michael Nyqvist) door een gepensioneerde zakenman ingehuurd om zich te verdiepen in een oude zaak. Veertig jaar geleden is zijn nichtje onder mysterieuze omstandigheden verdwenen, en hij vermoedt dat de dader binnen zijn eigen familie moet worden gezocht. De journalist krijgt hulp van een jonge vrouw (Noomi Rapace), achter wier stoere gothic uiterlijk (piercings, tatoeages) de kijker al snel een getroebleerde ziel met een jeugdtrauma vermoedt.
De film ontleent een aanzienlijk deel van zijn aantrekkingskracht aan de tegenstelling tussen deze twee hoofdpersonen. Stieg Larsson heeft een origineel en intrigerend speurdersduo gecreëerd, dat ook op het filmdoek prima tot z’n recht komt. Daar komt bij dat de spanning bekwaam wordt opgebouwd. Het verhaal neemt regelmatig een onverwachte wending en wordt zo nu en dan op smaak gebracht met een scheutje actie. Voor zover er iets op aan te merken valt, is dat de eendimensionale manier waarop de schurken worden verbeeld. Nooit eerder zag ik een film die bevolkt wordt door zo’n hoog percentage aan verknipte sadisten en geperverteerde psychopaten.
Millennium: Mannen die vrouwen haten is een originele, lugubere en zorgvuldig geconstrueerde thriller. Ik verheug me nu al op het vervolg. Erik Spaans
Millennium: Mannen die vrouwen haten.
Regie: Niels Arden Oplev. Vanaf 6 augustus in de bioscoop.
