Van de ene ramp in de andere

In Zeitoun vertelt Dave Eggers (bekend van de roman A Heartbreaking Work of Staggering Genius en het postmoderne tijdschrijft McSweeney’s) het waargebeurde verhaal van Abdulrahman Zeitoun en zijn gezin ten tijde van de orkaan Katrina. Zeitoun is een Amerikaan van Syrische afkomst, die door iedereen Zeitoun wordt genoemd omdat dat makkelijker te onthouden is dan zijn voornaam. Hij is moslim en getrouwd met Kathy, een Amerikaanse die zich – al voor hun ontmoeting – tot de islam had bekeerd. Het echtpaar heeft drie kinderen en drijft een florerend aannemersbedrijf in New Orleans. Wanneer Katrina zich aandient en de inwoners worden aangespoord de stad te verlaten, besluit Kathy met de kinderen te vertrekken naar veiliger oorden, maar Zeitoun weigert mee te gaan, omdat hij zijn onroerend goed en de huizen waar hij klussen heeft lopen in de gaten wil blijven houden. Behalve het huis waar ze wonen, bezit het echtpaar een kantoor en een paar huurhuizen.

Aanvankelijk leest het boek als een normale rampgetuigenis. Eggers heeft zijn schildersdoek breed opgezet: Zeitoun en Kathy worden van uur tot uur gevolgd in de dagenlange aanloop naar de orkaan, hun bezigheden, hun telefoontjes om te overleggen. Tussendoor krijgt de lezer hun beider levensgeschiedenissen en familiale achtergrond, compleet met een uitweiding over Zeitouns oudere broer Mohammed, die in de jaren tachtig als Syriër kampioen oceaanzwemmen was en tragisch verongelukte. Het is een panoramisch overzicht en tergend traag zoomt Eggers in op de ramp zelf. Katrina zelf valt nog wel mee, en zelfs de allesverwoestende overstroming kan Zeitoun het hoofd bieden. Hij vaart in een kano door de ondergelopen straten, redt een oude vrouw die in haar huis ronddrijft en voert door buren achtergelaten honden met vlees uit zijn vriezer. In een van zijn huurhuizen doet de telefoon het nog, en via die lijn houdt hij dagelijks contact met Kathy.

In deze penibele maar niet levensbedreigende situatie komt ineens een wending, alsof hij op een landmijn trapt: Zeitoun wordt in het huurhuis samen met de huurder en twee andere aanwezigen gearresteerd op verdenking van plundering en in een inderhaast opgetrokken gevangenis bij de Super Dome gegooid. Van het ene moment op het andere veranderen de normale verschrikkingen in bloedstollend onrecht. Zeitoun wordt opgesloten in een kooi, niet voorgeleid, moet alles afgeven en mag niemand bellen omdat hij als lid van Al-Qaida wordt beschouwd. Na een week wordt hij naar een andere gevangenis overgebracht, waar de vernederingen zich voortzetten. Een maand lang lijkt het alsof hij van de aardbodem is verdwenen, totdat Zeitoun een gevangenispastor zo ver krijgt om het mobiele nummer van zijn vrouw te bellen, waarna de ellende nog lang niet afgelopen is.

Een natuurramp als Katrina leidt onvermijdelijk tot chaos en anarchie. Maar de afschuwelijke schending van mensenrechten die tegelijkertijd plaatsvond, is onvergeeflijk. Dave Eggers laat zien hoe een eerzaam Amerikaans staatsburger vermorzeld werd door de paranoia voor de islam. Een adembenemende geschiedenis.

Beatrijs Ritsema

Dave Eggers: Zeitoun.

Vertaling Maaike Bijnsdorp en Lucie Schaap. Lebowski. €22,50. Ook verkrijgbaar via www.ako.nl.

Taal is zeg maar echt mijn ding(1) – Paulien Cornelisse

Omdat jij mijn beste vriend bent(2) – Youp van ‘t Hek

Open. Een autobiografie (4) – Andre Agassi

Fokke & Sukke – Het afzien van 2009 (3) – Reid, Geleijnse & Van Tol

De vastgoedfraude (re) – Vasco van der Boon

Superwijngids 2010(7) – Nicolaas Klei

Het jaar 2009(6) – Emile Bode et al.

Overal wonen mensen(8) – Martin Bril

Yab Yum (5) – Theo Heuft

De hel van ’63 (9) – Dick van den Heuvel

Tussen haakjes de klassering van vorige week. Deze non-fictietoptien is tot stand gekomen op basis van een selectie uit De Bestseller60 van de CPNB.