De dictatuur van rechts
Dilan Yesilgöz (VVD) diende woensdag tijdens het debat onaangekondigd een motie in die het kabinet opriep tot het intrekken van de spreidingswet. De motie was mede ondertekend door de fractievoorzitters van de PVV, NSC en de BBB. Deze motie was om minstens zeven redenen een schending van de beginselen van de democratische rechtsstaat, schrijft Ilja Leonard Pfeijffer. ‘Als de arrogantie van de meerderheid rechtsstatelijke procedures begint te negeren, is de verwording van de democratie een feit.’
Verkenner Plasterk adviseert in zijn eindverslag een informateur aan te stellen met als eerste opdracht “te onderzoeken of er overeenstemming is of kan worden bereikt tussen de partijen PVV, VVD, NSC en BBB over een gezamenlijke basislijn voor het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat.” Het is geen garantie voor de democratische rechtsstaat om de democratische rechtsstaat ter discussie te stellen, evenmin als je kunt blijven uitgaan van onvoorwaardelijke liefde wanneer je lief zegt dat we moeten praten. Respect voor de democratische rechtsstaat zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn, maar sinds Geert Wilders de verkiezingen heeft gewonnen, is de rechtsstaat onderdeel geworden van de coalitieonderhandelingen die zijn eerste kabinet mogelijk moeten maken.
De partijen die belang hebben bij de totstandkoming van deze zogenaamde ‘centrumrechtse’ coalitie van rechtse liberalen, rechtse conservatieven, rechtse populisten en extreemrechts, wijzen erop dat er wel meer partijen voorstellen doen die indruisen tegen de Grondwet, zoals GroenLinks-PvdA met het voorstel om de monarchie af te schaffen. Maar er is uiteraard een verschil tussen het streven om de Grondwet op specifieke punten aan te passen langs de lange weg van de staatsrechtelijke procedures die daarvoor zijn voorgeschreven en dedain voor de fundamenten van de rechtsstaat zoals het gelijkheidsbeginsel.
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonneeTijdens het debat over het verslag van de verkenner van afgelopen woensdag zagen we een eclatante demonstratie van de arrogantie van de nieuwe meerderheid, die zich in naam van de democratie niets van democratische procedures wenst aan te trekken. Tijdens de tweede termijn van de kant van de Kamer diende Dilan Yesilgöz, de fractievoorzitster van de VVD, onaangekondigd een motie in die het kabinet opriep tot het intrekken van de spreidingswet. De motie was mede ondertekend door de fractievoorzitters van de PVV, NSC en de BBB.
Respect voor de rechtsstaat houdt in dat zelfs de partijleider van de VVD niet op het idee zou durven te komen om een democratische meerderheid als excuus te gebruiken voor ondemocratische manoeuvres.
Deze motie was om minstens zeven redenen een schending van de beginselen van de democratische rechtsstaat. Ten eerste ging het debat daar helemaal niet over. De motie wilde zonder discussie een punt binnenhalen. Ten tweede is de spreidingswet al aangenomen door de Tweede Kamer, waardoor de nieuwe meerderheid in feite het besluit van de oude meerderheid wil terugdraaien. Ten derde is de spreidingswet inmiddels in behandeling genomen door de Eerste Kamer, waarmee de oproep om de wet in te trekken neerkomt op een motie van wantrouwen jegens de medewetgever. Ten vierde hebben de indieners van de motie geen meerderheid in de Eerste Kamer, hetgeen zij door middel van powerplay van hun nieuwe meerderheid in de Tweede Kamer willen ondervangen. Ten vijfde is Yesilgöz demissionair minister. Zij maakt deel uit van het kabinet dat zij oproept om de wet in te trekken. Ten zesde is het een partijgenoot van haar die de spreidingswet heeft ingediend. Ten zevende is zij als demissionair minister van Justitie en Veiligheid de eindverantwoordelijke voor de spreidingswet.
Uiteraard werd Yesilgöz tijdens het debat van woensdag uitvoerig op al deze bezwaren gewezen door hevig verontwaardigde Kamerleden. Maar zij trok glimlachend haar schouders op. ‘We hebben een nieuwe meerderheid,’ zei ze. Pas na zware druk tijdens de schorsing besloot ze de motie aan te houden.
De beginselen van de democratische rechtsstaat behoren geen discussiestuk te zijn maar het vanzelfsprekende uitgangspunt van elk politiek handelen. Respect voor de rechtsstaat houdt in dat zelfs de partijleider van de VVD niet op het idee zou durven te komen om een democratische meerderheid als excuus te gebruiken voor ondemocratische manoeuvres. Als de arrogantie van de meerderheid rechtsstatelijke procedures begint te negeren, is de verwording van de democratie een feit. Dan kun je nog wel op aandringen van Omtzigt met een informateur gaan zitten onderhandelen over de Grondwet, maar dan heeft de dictatuur van rechts al lang gestalte gekregen.
Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.
