Partij van de Aftocht
De Amerikaanse minister van Defensie Robert Gates noemde Nederland niet met name, toen hij zich beklaagde over de Europese neiging om zich te drukken als er een militaire inspanning wordt gevraagd. Maar hij doelde natuurlijk wel op het aanstaande vertrek van Nederland uit Uruzgan, een stap waarover de Amerikaanse gezant Richard Holbrooke zijn teleurstelling heeft uitgesproken en die door de Taliban is verwelkomd. Denk niet dat een klein land er niet toe doet of nooit in een groter perspectief wordt geplaatst. Het ‘afspraak is afspraak’ waarmee Wouter Bos zijn rug meende recht te houden, wordt in het buitenland gezien voor wat het is: een nederlaag, die de bewierookte strategie voor Afghanistan van de drie ‘d’s’ (defense, diplomacy, development) van een vierde ‘d’ (defeat) heeft voorzien.
Gek genoeg was Mient Jan Faber, die in de jaren tachtig aan het hoofd stond van het IKV en met zijn verzet tegen de plaatsing van Amerikaanse kruisraketten in Europa bij alle bondgenoten het virus van de ‘hollanditis’ verspreidde, de enige die het hier zo zag. In de Volkskrant (18 februari) haalde hij uit naar de PvdA en verweet zijn partij in Uruzgan ‘de oorlog de oorlog te laten’. Een dissident geluid van iemand die als laatste verweten kan worden dat hij blind achter de Amerikanen aanliep. Maar een flink deel van links Nederland vindt de opstelling van PvdA-leider Bos ‘moedig’ en is opgelucht dat hij eindelijk eens zijn poot heeft stijf gehouden tegenover de ‘arrogantie’ van het CDA.
Voet bij stuk houden door op te stappen, niet alleen uit Afghanistan, maar ook uit het eigen kabinet: je zou denken dat onze anders zo gevatte media zo’n positie meteen als ridicuul doorzien. Maar het tegendeel is waar. De schuld voor de kabinetsbreuk wordt minstens even vaak gelegd bij Jan Peter Balkenende, die als brekebeen geldt en als premier ‘gebrek aan regie’ wordt verweten. Het is een doorzeurend verwijt, eindeloos herhaald door critici die niets liever zien dan dat de premier helemaal geen leiding meer geeft. Zelfs de commissie-Davids, die de Nederlandse besluitvorming rond ‘Irak’ onderzocht en beter moet weten, zong mee in dit koor en ondernam amper pogingen om alle valse tonen te corrigeren. Vandaar dat de premier, die het Irak-rapport maar net overleefde, kwetsbaar was toen de PvdA-leiding op aanraden van de eigen spindoctors besloot om van de impopulaire missie naar Uruzgan een breukpunt te maken, in een desperate poging de dreigende nederlaag bij gemeenteraadsverkiezingen alsnog te beperken. Als dat daadkracht moet voorstellen, dan is het wel heel kortzichtig, onsolidair en op de vierkante centimeter. De sociaal-democratie is al zover heen dat niemand er vreemd van opkeek.
De PvdA is niet de enige Partij van de Aftocht. Geert Wilders, die nooit moe wordt uit te leggen dat het Westen in een ‘oorlog tegen het moslimterrorisme’ is verwikkeld, vond de val van het kabinet en de beëindiging van de missie naar Afghanistan een feestdag voor de democratie. GroenLinks en D66 zijn erg voor Obama, maar niet als hun held om steun vraagt. De VVD dook evenzeer weg achter de rug van anderen, en voor de ChristenUnie was het inzake Uruzgan ook genoeg, al viel er met haar net als met het CDA te praten over alternatieven. Feitelijk lagen de standpunten niet ver uit elkaar en was de val van het kabinet onnodig. Daarbij mag de PvdA straks uitleggen waarom haar leider, de minister van Financiën, tijdens de grootste economische crisis sinds de jaren dertig (zijn woorden), te midden van wankelende Nederlandse banken en problemen rond de euro, haar kiezers denkt te dienen door het opgeven van de regeringsmacht. Niet alleen de positie binnen de NAVO is geschaad, maar het kan Nederland ook zijn plaats kosten binnen de G20, waar gepraat wordt over een ‘nieuwe financiële architectuur voor de wereld’. Was het niet de staatsman Bos die zoveel waarde hechtte aan internationale regulering van een ontspoord turbokapitalisme?
Het wordt de confessionelen zo wel erg makkelijk gemaakt. CDA en CU kunnen erop wijzen dat zij niet weglopen voor hun verantwoordelijkheid. Maxime Verhagen, in linkse ogen de kwade genius achter de val van het kabinet, neemt ondertussen de lopende zaken over van Bert Koenders, het ‘ontwikkelingsgeweten’ van de PvdA, en van Frans Timmermans, die Europa deed en Nederland van zijn ‘Atlantische reflex’ zou afhelpen. Partij van de Aftocht, lik uw wonden en leer eerst theedrinken met de christenen. JPB zit nog steeds op zijn post, onverstoorbaar als altijd, ondanks alle onheuse kritiek op zijn persoon, als de enige en laatste die te midden van alle verongelijktheid en ijdeltuiterij nog een beetje op het land past.
