‘Ik heb lást van deeltijdwerksters’
‘Powerfeministe’ Heleen Mees (41) schrijft vanuit New York columns over hoe de wereld zou moeten zijn: een beetje meer zoals zij zelf. Een gesprek in een Amsterdams café over leiderschap, minnaars en luie vrouwen. ‘Ik snap niet dat vijf dagen werken niet de norm is.’ Bert Nijmeijer, foto’s Jean-Pierre Jans
Afgaand op je uiterlijk en de wijze waarop je jezelf presenteert, ben je een bovengemiddeld ijdele vrouw. Waar komt die ijdelheid vandaan?
“Ik ben niet ijdel. In mijn huis in New York hangt niet één spiegel, behalve in de badkamer. Ik ben meestal te lui om make-up op te doen, ik föhn mijn haar nooit, het liefst doe ik niets aan mijn uiterlijk.”
Ik doelde niet alleen op uiterlijke ijdelheid, maar op die van Heleen Mees in haar geheel. Een mooie meid, jurist, econoom en ‘powervrouw’, die vanuit New York in ‘s lands chicste krant over ingewikkelde economische onderwerpen schrijft. Al met al een beeld waar flink aan gekapt en geföhnd is.
“Als ijdelheid of geldingsdrang mijn drijfveer was geweest, had ik beter in Nederland kunnen blijven; beetje paraderen in de grachtengordel. Buiten Nederland ben ik gewoon mevrouw Mus. Ik woon in New York en ga voor mijn promotieonderzoek naar Peking, waar niemand me kent.”
In je columns maak je je boos op de banken, bestuurders, politici, in deeltijd werkende vrouwen, boos om de Nederlandse omgang met migranten. Je lijkt in een constante staat van verontwaardiging te verkeren. Waarom ben je zo boos?
“Het is meer ongeduld, van: waarom gebeurt er nou niets? Er is van alles aan de hand, het systeem verkeert in een diepe crisis, de euro wordt bedreigd, landen gaan failliet, de hele manier waarop we met elkaar omgaan is in het geding. En er gebeurt niets. Ik maak me druk over het gebrek aan leiderschap in Nederland, in de westerse wereld.”
Je had ook al je geduld verloren met Barack Obama, las ik.
“Een weifelende leider, schuchter, bang om uit de gunst van de Amerikaanse kiezers te raken. Ik schreef een column over the underwhelming president, die de VS bestuurt als een buurtwerker. Uiteindelijk kreeg hij de hervorming van de Amerikaanse gezondheidszorg toch door het Huis van Afgevaardigden, maar dat was hem niet gelukt zonder de inspanningen van Huisvoorzitter Nancy Pelosi. Dat is een wereldwijf. Mensen willen geen weifelachtige leiders, mensen willen geleid worden.”
Job Cohen nog zien schutteren op tv?
“Ik heb de tv uitgezet, ik kon het niet aanzien.”
Je bent toch lid van de PvdA?
“Ik ben voorzitter van de PvdA-afdeling New York.”
Hoe gaat het met de PvdA New York?
“Goed.”
Het uitzicht vanuit je appartement in New York zet de toestand in ons land in een zeker perspectief.
“Ik heb een column geschreven over een kansenmaatschappij naar New Yorks model. In Nederland heerst een verstikkend klimaat waarin migranten geen kansen krijgen. Er is geen werk voor ze, want werk is te duur. Kijk eens naar de bediening in dit café, het is all white. In Nederland heb je nooit persoonlijk contact met migranten, je weet niet wat het voor mensen zijn. In New York kun je nergens gaan zitten of een migrant schenkt een glas water voor je in, ze doen allerlei klusjes die hier als te min worden gezien.”
En dat is goed voor de migranten?
“Natuurlijk. In New York werkt iedereen. Migranten krijgen er de eerste vijf jaar geen uitkering. In New York is het moeilijker om te overleven, maar New Yorkers leiden een vervulder leven, ze zien er vervulder uit. Nederlanders zijn niet gelukkig; ze zijn zelfvoldaan.
Het is niet erg om ergens moeite voor te doen, niet erg als dingen moeilijk gaan. Mensen moeten worden uitgedaagd. Kijk naar mij!”
Je legt je eigen situatie en blikveld op als norm.
“Daar ben ik het mee oneens. Ook voor mensen zonder opleiding is het belangrijk om jezelf te verwezenlijken; dat is universeel. In Nederland worden risico’s door de staat afgevangen. Er zijn in Nederland twee miljoen mensen onder de 65 met een uitkering, bijna dertig procent van de beroepsbevolking. Als de regels niet veranderen, blijven ze in die positie. In Nederland was er een rechtszaak over een man die bij een beveiligingsbedrijf kon werken, maar dan moest er wel een stukje van zijn baard af. In New York gaat die baard er vrijwillig af als iemand daardoor werk kan krijgen.”
Baard eraf of uitkering stopzetten?
“Als je in Nederland de problemen rond integratie wilt aanpakken, moet je zorgen voor banen voor migranten. Het bruto minimumloon moet omlaag. Nederland heeft het hoogste bruto minimumloon van Europa, tegelijk is het minimum jeugdloon bij ons het laagst. Het werk dat er is, wordt gedaan door studenten en scholieren. Wat die te vies vinden, doen lager opgeleiden. In New York zijn veel meer banen aan de onderkant.
Vakkenvullers zijn daar volwassenen.
Migranten zijn minder crimineel en minder vaak werkloos dan autochtone New Yorkers.”
Ben jij populair bij de PvdA?
“Dat weet ik niet.”
Waarom zit je niet bij de VVD?
“Arbeid is de sleutel tot een goede samenleving. De VVD wil de vermogenden nog vermogender maken. Dat heeft geen zin.”
Het is toch rechts wat je zegt?
“Het is links. Het gaat om de emancipatie van migranten en van vrouwen.”
Je reduceert mensen tot hun economisch nut.
“Het is zonde als mensen hun economisch potentieel niet benutten, als vrouwen drie dagen in de week bij de kinderen gaan zitten. Ook voor de migranten en vrouwen zelf. In New York…”
De meeste Nederlandse vrouwen wonen niet in New York maar in Assen of in Hengelo, waar je zelf vandaan komt. Ze zorgen een deel van de week voor de kinderen en zijn daar heel tevreden mee.
“In Amerika is het normaal dat vrouwen delen in de macht. Dat vrouwen bijna niets doen, geen carrière maken, is een specifiek Nederlands probleem. Ze doen het uit vrije wil, ja, maar als het in hun sociale kring zielig werd gevonden dat ze thuis bij de kinderen zaten, deden ze het anders. Ik snap niet dat vijf dagen werken voor vrouwen niet de norm is. Een week telt zeven dagen, waarvan er maar liefst twee vrij zijn. Een dag heeft heel veel uren, het wordt elke dag avond. Als ik zelf kinderen zou hebben, zou het volgens mij ook niet goed voor ze zijn als ze veel tijd met mij doorbrachten.”
Láát die vrouwen toch.
“Ik heb last van ze! Er is geen balans tussen de seksen. Daar lijd ik onder. Werkgevers kiezen mannen, want vrouwen krijgen kinderen en gaan parttime werken. Dus val ik af. Ik heb last van het gedrag van andere vrouwen, zoals moslims last hebben van Mohammed B. Ik moet dus wel zorgen dat andere vrouwen net zo hard werken als ik.”
Je kunt ze moeilijk aan hun haren naar het werk slepen.
“Ik ben niet voor dwangarbeid, ik doe een moreel appèl op vrouwen die de belangen van andere vrouwen schaden. Het werkt als een soort gevangenis: zij bepalen hoe anderen naar mij kijken.”
Mannen zijn blij met hun papadag. De bakfietsvader bepaalt het straatbeeld.
“Er zijn twee manieren om meer gelijkheid te bereiken, langs de feminiene en de masculiene weg. In Nederland gaan mannen op vrouwen lijken, in andere landen gaan vrouwen op mannen lijken. Ik ben meer voor het buitenlandse model, ook omdat ik zelf zo van werken hou.”
Je wilt zelf ook het liefst een man en kinderen, las ik in een artikel.
“Dat zei ik ironisch, maar het blad maakte er meteen de kop van. De journaliste wilde weten of ik niet eenzaam was in New York en zo. Ach, weet zij veel, misschien heb ik wel duizenden minaars gehad.” Veel mensen vinden jou irritant.
“Daar snap ik niks van.”
Je boodschap strijkt mensen tegen de haren in. Eigenlijk moeten vrouwen meer zoals jij worden, vind je.
“Véél meer, ze moeten precíes zoals ik worden.”
Dat was ook weer ironie?
“Ja.”
Je vindt het leuk om mensen op de kast te jagen.
“Ik vind het niet erg, maar ik doe het er niet om. Mijn uitspraken komen recht uit mijn hart. Anders zou het niet zo consistent zijn wat ik zeg.”
Het heeft ook wel iets aandoenlijks, vind ik. Vrouw alleen in New York die het opneemt tegen de banken, de grote jongens. Heleen tegen de wereld.
“Heleen vóór de wereld! Ik maak me druk over de wereld. Het zint me niet hoe de wereld ervoor staat. Het bankensysteem is behoorlijk verrot. Zo’n Jan Hommen die met ING een miljardenwinst haalt en zegt: als Griekenland omvalt, valt ING om. Die winsten verdwijnen in de zakken van een select groepje mensen, maar als het verkeerd gaat, moet de staat te hulp schieten. Die miljardensteun voor Griekenland is via een omweg nieuwe miljardensteun voor de banken.”
En dat zit jou dwars.
“Dat zit mij meer dan dwars. Zo’n Rijkman Groenink die voor een zaal met studenten trots vertelt over de 26 miljoen die hij op zijn bankrekening kreeg; hij kon het iedereen aanraden, zei hij. Een psychiatrisch geval. Cees van der Hoeven van Ahold had vijf jaar het ge- vang in gemoeten, vind ik. Het systeem is pervers.”
De wereld is als een berg geld waarvan de besten en slimsten hun deel halen.
“Het zijn niet de besten en slimsten die worden aangetrokken door de bonussen; het zijn de mensen met de laagste morele standaarden.”
Je adviseert grote Amerikaanse bedrijven inzake de Europese Unie. Weten de klanten dat je in Nederland bekendheid geniet als publiciste en ‘powerfeministe’?
“Nee, denk ik. Ik weet het niet. Ik publiceer ook in Amerika, in The New York Times, The Financial Times.”
Heb je het gevoel dat je iets uitricht met je columns?
“Ik hoop dat ik mensen een soort mindset meegeef waarmee ze naar buiten kijken, dat ze zien dat Nederland een radertje is in een groter geheel. Dingen zijn niet in Nederland uitgevonden. Twaalf jaar geleden verhuisde ik van Den Haag naar Brussel; toen is mijn wereld geopend. Mijn plek in New York geeft me een window on the world. Die ontbreekt in Nederland.”
Twaalf jaar geleden was Nederland nog een leuk land. Wat is er misgegaan?
“We werden zelfgenoegzaam, we dachten: we zijn er wel. Nederland had een leidersrol, we waren een voorbeeld op het gebied van tolerantie, in ethische kwesties. Paars II had de hausse moeten gebruiken om het sociale stelsel te herzien, maar het deed niets meer. Toen kwamen de aanslagen van 11 september. De wereld was in verwarring, Nederland in rep en roer. In die sfeer heeft Balkenende het aangelegd met Pim Fortuyn. In november hebben ze een niet-aanvalsverdrag gesloten en afgesproken om samen Paars aan te vallen. Balkenende heeft de deur naar het populisme opengezet. Als machtspoliticus heeft hij het goed gezien, voor iemand die het beste met het land zegt voor te hebben, is het verwerpelijk.”
Fortuyn vertolkte de onlustgevoelens van veel mensen.
“Nederland was ontredderd, en daar heeft Balkenende gebruik van gemaakt. Ik vond trouwens dat Nederland zich vreselijk aanstelde. Het is óns overkomen, dacht ik, niet jullie.”
Ons, de New Yorkers.
“Ik was New Yorker vanaf dag één. Maar het is me in New York niet komen aanwaaien. In 2002 verloor ik mijn baan, mijn relatie, mijn huis, een jaar later mijn vader. Ik heb het flink voor de kiezen gehad, maar ik ben er sterker door geworden. Ik heb het op eigen kracht gedaan.”
En nu ben je ook vervuld, net als de andere New Yorkers?
“Ik verdien mijn boterham. Het gaat goed, ik hoef me minder zorgen te maken dan een aantal jaar geleden of ik zal overleven in New York. Kenmerkend voor mijn leven is dat ik, als het me voor de wind gaat, het gevoel krijg: nu moet ik hier weg. Dan moet er wat nieuws komen, wat verwarrends, er moet weer wat wringen. Geluk is geen constante staat, maar ik denk niet dat er op het moment veel te wensen over is.”
