Spring naar de content

De JSF en het ‘verwervings-wangedrag’ van Hans Hillen

De JSF is een terugkerend hoofdpijndossier in het Haagse. Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer voor de zoveelste maal over de opvolger van de F16. Het kabinet zegt geen onomkeerbare stappen te zullen nemen, toch lijkt Nederland nog steeds honderd procent gecommitteerd aan het project te zijn. Als enige; zelfs de Amerikanen zijn kritischer dan Defensie-minister Hans Hillen (CDA).

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Bas Paternotte

Aanleiding voor het debat zijn de technische problemen waar het vliegtuig mee kampt. De keuze voor een combinatie van tegelijkertijd ontwikkelen en bouwen blijkt ongelukkig uit te vallen. De operationele JSF’s van de Verenigde Staten staan ondertussen bijkans voortdurend aan de grond. Van de één ontplofte een motor, van de ander besloot de besturing ermee op te houden. In mid-flight

In het regeerakkoord staat zwart op wit dat het huidige kabinet geen definitieve beslissing zal nemen over de aankoop van het toestel. Tegelijkertijd is er wel 4,5 miljard euro gereserveerd voor de aankoop van 85 toestellen en is er groen licht voor de aanschaf van twee testtoestellen. Probleem is dat Nederland die toestellen niet van de plank gaat kopen maar actief investeert in het gecombineerde traject van ontwikkelen en bouwen. Door de problemen met de ontwikkeling en productie worden de twee testtoestellen – en het hele project – met de dag duurder. De PVV is tegen de JSF maar stemde wel in met de aankoop van deze testtoestellen. De partij van Geert Wilders heeft een blanco cheque getekend waarvan het bedrag steeds meer oploopt

‘Hillen is niet transparant genoeg’
Met de stijgende prijs en onderhoudskosten per toestel, minder kwaliteit en capaciteiten dan aanvankelijk werd beloofd, is de JSF niet meer het ‘beste toestel voor de beste prijs’. Terwijl veel van de deelnemende landen hun wensen aan het terugschroeven zijn – Italië gaat 30 procent minder JSF’s kopen, Groot-Brittannië wil pas in 2015 beslissen over de definitieve aankoop, Turkije heeft de aanschaf van twee toestellen tot nader orde uitgesteld en Australië krabbelt ook terug – lijkt Nederland nog steeds achter het project te staan.

En dat zint de oppositie onder aanvoering van GroenLinks-Kamerlid Arjan El Fassed – aanvrager van het debat vanmiddag – niet. Hij vindt dat Hillen niet transparant genoeg is over de kwestie, een probleem waar de collega’s van Hillen in onder meer Noorwegen en Canada ook mee kampen.

De Amerikaanse vice-admiraal David Venlet – namens het Pentagon verantwoordelijk is voor het JSF-project – was in december vorig jaar ongekend kritisch. De combinatie van ontwikkelen en bouwen werkt volgens hem niet en hij denkt dat het beter is het productieproces te vertragen totdat alle fouten in het ontwerp (dat zijn er zo’n 700!) zijn verholpen. Onderminister van Defensie Frank Kendall was vorige maand nog feller en had het over ‘verwervings-wangedrag’; de Amerikanen hebben te snel ja gezegd tegen de JSF tegen de verkeerde condities.

Piramidespel met belastinggeld
Enige terughoudendheid ten opzichte van het project – zoals hierboven al beschreven al in acht genomen door de andere partners – zou Nederland wellicht sieren. Toch lijkt Hillen daar geen zin in te hebben. Tijdens een bijeenkomst op de Canadese ambassade in Washington D.C. eerder deze maand heeft Nederland gezegd nog steeds achter het project te staan. Later deze week zal vermoedelijk dezelfde boodschap klinken tijdens een JSF-bijeenkomst in Australië. En daar wringt wat Arjan El Fassed betreft de schoen.

“Het JSF-project is een piramidespel met belastinggeld geworden. De kosten nemen toe, Nederland blijft echter als enige volledig achter het project staan. Dat het nog lang niet zeker is dat we die 85 toestellen gaan kopen zegt niets, we investeren nog steeds in de ontwikkeling van de JSF,” zegt hij tegen HP/De Tijd. “Het JSF-project kost meer geld dan het ooit zal opleveren. Ik wil vooral voorkomen dat tijdens deze regeerperiode extra verplichtingen aangegaan worden voor extra JSF-toestellen. Hillen heeft niet onomstotelijk uitgesloten dat dit niet gebeurd.” Wat te doen? “Ik wil een onderzoek naar hoe de keuze voor deze vorm van participatie heeft geleid tot deelname aan een project met zoveel financiële en technische problemen. Om lessen te kunnen trekken.”

Het JSF-debat begint vanmiddag om 16.00 uur en is te volgen via Politiek24.