Het Janusgezicht van de PvdA
De Partij van de Arbeid heeft een tumulteus jaar achter de rug. Van een elitaire partij in crisis naar een ouderwetse linkse partij, én weer terug – althans daar lijkt het op. Een kort overzicht van de afgelopen periode van de partij met de twee gezichten.
In 2010 jaar twijfelde niemand eraan dat Job Cohen op dit moment onze premier zou zijn. Het tijdperk Balkenende was voorbij na vier mislukte kabinetten en Job Cohen werd ingevlogen om het land te gaan leiden.
Maar de PvdA, geplaagd door slechte campagneoptredens van diezelfde Cohen, verloor nipt en werd veroordeeld tot de oppositiebanken. Ook in het oppositie voeren lag niet de signature-skill van de oud-burgervader (toegegeven: dat is één lange campagne) en de partij was in crisis. De ideologische veren waren al jaren afschud, de peilingen voorspelden een halvering in zetelaantal. Het was te elitair en het moest anders, linkser.
Om je vingers bij af te likken, zo links
De partij kreeg waar het om vroeg. En hoe. Het jaar 2012 zou het jaar blijken waaraan de klassieke PvdA’ers hun vingers konden aflikken. Het begon in januari met de benoeming van Hans ‘gebreide trui’ Spekman. “De PvdA is links, laten we daar niet ingewikkeld over doen,” zette hij direct de toon en met Spekman wist de PvdA zich verzekerd van een voorzitter die achter én voor de schermen de koers van de PvdA links zou beïnvloeden.
Bovendien werd Diederik Samsom (trefwoorden: Greenpeace, straatcoach) als fractievoorzitter gekozen, boven de meer bestuurlijke Albayrak en Plasterk. Een grotere verlinksing is nauwelijks denkbaar en of 2012 nog niet genoeg moois had opgeleverd viel het meest rechtse kabinet ooit, volgde een briljant verlopen campagne en staat de linkse PvdA weer in het centrum van de macht. Alles in ruim een half jaar tijd, volgt u het nog?
Het kan verkeren
Het spelen van de ‘klassieke’ arbeiderskaart met Spekman en Samsom pakte geweldig uit, maar na twee weken (in)formeren blijken de ideologische veren toch niet zo goed gemonteerd. Samsom kreeg het dan ook flink voor de kiezen tijdens de ledenraadpleging van afgelopen weekend: de partij is veel te eager om te regeren en heeft geen enkele poging gedaan om de SP en anderen aan boord te krijgen. Volgens Samsom is er echter geen andere optie is dan met de VVD, Spekman voegde daar ‘het moet, dus het kan’ aan toe.
Uiteraard moet elke partij ‘flinke concessies‘ doen voor kabinetsdeelname, maar bij de PvdA was het Janusgezicht nog nooit zo groot. Wanneer de partij met de VVD in zee gaat, is de grote verlinksing van 2012 in één klap teniet en verdedigt de partij de komende jaren beleid waarin de linkse hand van Spekman en Samsom niet te ontwaren zal zijn.
Het uiterst nuttige Janusgezicht
Voorlopig geldt het adagium ‘als je wint, heb je vrienden’, en krijgen de twee het voordeel van de twijfel. Maar het beeld dat beklijft is dat Samsom direct in de armen van Rutte is gesprongen, en dat kan hem bij een volgende verkiezing duur komen te staan. Vaste lezers van HP/De Tijd weten overigens dat mijn hoofdredacteur ervan overtuigd is dat dit een schijnvertoning is en Samsom zijn Janusgezicht nog moet laten zien: hij gaat Rutte aan de kant zetten en toch linksaf slaan.
Enfin, wanneer de PvdA het Janusgezicht precies toont zal blijken, maar de partij hééft er tenminste een. Daarmee mag de partij zich gelukkig prijzen, want in het politieke midden moet zowel met links als rechts kunnen worden samengewerkt. Ook Rutte verzekerde zich van de overwinning door als progressieve liberaal conservatieve taal -géén derde steunpakket voor de Grieken!- uit te slaan. Een schril contrast met het CDA (die hadden toch ooit een linker en rechter vleugel?), waar het oeverloos herbronnen nog altijd geen nieuwe smoel heeft opgeleverd.
