Spring naar de content

Blauwe zones en de geheimen van een lang leven

In de zogenaamde Blauwe Zones, zoals Okinawa en het Griekse eiland Ikaria, worden de mensen zeer oud en blijven ze ook lang gezond. Wat kunnen wij van hen leren?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: De Redactie

In 2004 schreven Belgische onderzoekers over een gebied op het Italiaanse eiland Sardinië waar het aantal bewoners dat honderd jaar of ouder wordt, veel hoger ligt dan in de rest van Sardinië en van de wereld. Later beschreef National Geographic vier andere gebieden waar de mensen ook veel langer blijken te leven dan elders. Naast Sardinië gaat het om het Japanse eiland Okinawa, het schiereiland Nicoya in Costa Rica, het Griekse eiland Ikaria en Loma Linda in Californië, waar veel zevendedagsadventisten wonen.

De journalist Dan Buettner beschreef deze gebieden in 2008. Hij noemde ze de ‘Blauwe Zones’. Hij merkte daarbij op dat deze woongemeenschappen een aantal zeer interessante gemeenschappelijke kenmerken hebben. Hij suggereerde – zonder hiervoor overigens het wetenschappelijke bewijs te hebben – dat deze weleens de sleutel zouden kunnen zijn tot gezond oud worden en lang blijven leven. Het gaat om de volgende kenmerken:

(1) Natuurlijke lichaamsbeweging. De mensen in de Blauwe Zones gaan niet naar de sportschool, joggen niet, laat staan dat ze marathons lopen. Gewone lichamelijke activiteiten zoals wandelen en tuinieren zijn daarentegen onderdeel van hun dagelijkse routine.
(2) Het hebben van een doel. In alle gebieden vindt men het essentieel dat iedereen elke dag een reden heeft om uit bed te komen.
(3) Reflectie, ontspanning en spiritualiteit. In alle Blauwe Zones is stress onderdeel van het dagelijkse leven, zoals dit ook het geval is in de rest van de wereld. Wat deze zones echter gemeen hebben, is dat in de dagelijkse routine een moment is ingebouwd om stoom af te blazen. De zevendedagsadventisten hebben hun dagelijkse gebeden, in Okinawa is yoga een gewoonte en in Sardinië houdt men iedere dag een siësta.
(4) De tachtigprocentregel. Bij nagenoeg alle populaties bleken de gebruikte borden en glazen kleiner te zijn dan de (steeds groter wordende) exemplaren waaraan we gewend zijn geraakt in de westerse wereld. In geen van de bevolkingen van de Blauwe Zones worden er grote maaltijden verorberd. In Okinawa bestaat er zelfs een specifiek begrip, hara hachi bu, dat inhoudt dat je hoort te stoppen met eten wanneer je voor tachtig procent verzadigd bent. Dit niveau is bereikt wanneer je best meer kan eten, maar geen honger meer hebt.
(5) Verse groenten en fruit. In alle Blauwe Zones vormen verse groenten en fruit het voornaamste bestanddeel van elke maaltijd. Het meeste vlees uit hun dieet is varkensvlees; af en toe eten ze vis. Kenmerkend is ook dat deze dierlijke eiwitbronnen slechts in kleine hoeveelheden worden genuttigd.
(6) Voedingssupplementen. Supplementen in de vorm van bijvoorbeeld vitaminen en mineralen maken geen deel uit van het dieet. Alcohol en roken. Met uitzondering van de zevendedagsadventisten nuttigt men in alle gebieden alcohol, met mate (één tot twee glazen per dag), meestal wijn tijdens de maaltijd. In geen van de Blauwe Zones wordt er gerookt.
(7) Gezond gewicht. De Body Mass Index (BMI), die de relatie tussen het gewicht en de lengte van een persoon uitdrukt, bevindt zich bij de meeste mensen in de onderste helft van wat normaal wordt geacht.
(8) Gevoel van gemeenschap en geborgenheid. De mensen in de Blauwe Zones maken deel uit van een hechte familie en gemeenschap waarbinnen men levenslang woont, werkt en sociale contacten onderhoudt. Als gevolg daarvan ervaren deze mensen een sterk gevoel van geborgenheid.
(9) Pensioen. In de Blauwe Zones is het normaal dat de mensen blijven werken of anderszins actief blijven tot op zeer hoge leeftijd. Er is geen bepaalde leeftijd waarop men wordt geacht of zelfs gedwongen wordt om inactief te worden of met pensioen te gaan.

De gewoonten van deze bevolkingsgroepen zijn intussen door diverse media omarmd en uitgeroepen tot de sleutel om gezond te blijven en om lang te leven. Dit heeft in de Verenigde Staten zelfs geleid tot het instellen van nieuwe Blauwe Zones, verspreid over diverse staten. In deze gebieden stimuleert men bewegingsonderwijs op scholen, het aanleggen van wandel- en fi etspaden en de beschikbaarheid van meer verse voeding op scholen en in de supermarkten. De publicaties over de Blauwe Zones hebben zowel onderzoekers als het publiek aan het denken gezet over de elementen van ons dagelijks leven die belangrijk zijn voor ons welbevinden, gezondheid en levensverwachting. De resultaten van recent wetenschappelijk onderzoek bevestigen dat we het risico op welvaartsziekten (zoals kanker, hartaanvallen en diabetes) aanmerkelijk kunnen verminderen door betrekkelijk kleine veranderingen in onze levensstijl. Zo kan iedereen zijn of haar persoonlijke Blauwe Zone creëren./