Spring naar de content

Het grote misverstand over domme mensen

Zaterdag verscheen op deze website een opiniestuk onder de kop ‘Stop met moslims tegenover niet-moslims zetten‘. De reactiepanelen stroomden, naar verwachting, vol met repliek van felle voor- en tegenstanders van die stelling. Eén kwalificatie sprong er uit. Dom. ‘Linkse domkoppen.’ ‘Wat een zeldzaam dom artikel weer.’ ‘Domlinks populistisch gereutel.’ Dom = niet in staat te redeneren = ongeldige redenatie = verloren. Argumentum ad intelligentium. Lang leve de drogreden. En de gemakzucht.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Kevin van Vliet

Schrijver en journalist David H. Freedman constateert in The Atlantic dat intelligentie in de Amerikaanse samenleving een fetisjistisch karakter heeft gekregen. In Amerika, en ook in Nederland, is ‘dom’ vandaag de dag de ultieme diskwalificatie. We taxeren elkaar op basis van onze slim- of domheid, onze lage of hoge intelligentie.

Onder intelligentie verstaan we het verstandelijk vermogen, en dat kent grofweg twee uitersten: slim (‘geslepen, schrander, vindingrijk’ aldus Van Dale) en dom (‘niet gemakkelijk begrijpend, beperkt van verstand’). De wetenschap meet intelligentie aan de hand van de intelligentiequotiënt, een relatieve meting, waarbij geen nulpunt is zoals bij gewicht of lengte.

Een groot misverstand is dat een hoge intelligentie inherent is aan een hoog opleidingsniveau. Een kind met een bovengemiddeld hoog IQ kan immers geboren worden in een straatarm gezin, en zonder collegegeld geen opleiding. Een goed sociaal milieu en goede schoolprestaties, zo concludeerde de Estse socioloog Thomas Strenze in een overzichtsstudie (85 onderzoeken, voornamelijk op basis van Amerikaanse gegevens), houden nauw verband met intelligentie. Maar, zo ontdekte Strenze: intelligentie correleert wel met opleidingsniveau. Een hoog IQ, zo kun je stellen, is in zekere zin wel degelijk een voorspeller van socio-economisch succes, maar een garantie is het nooit.

Idioot, dom wijf, simpele ziel, vmbo-klant, mavo-patiënt, (hbo-)cursistje: de minachting voor veronderstelde lagere intelligentie, al dan niet gelinkt aan een opleidingsniveau, kent vele vormen. Freedman hekelt die minachting an sich. Hij ziet hoe domheid door de jaren heen is verworden tot een vreemdsoortig entertainment. Denk aan de officieuze Darwin Awards, de cynische onderscheiding uitgereikt aan zij die ‘bijdragen’ aan de menselijke evolutie door de meest idiote capriolen uithalen en daarmee hun mogelijkheid op voortplanting riskeren. Denk aan de duizenden fail-video’s die dagelijks circuleren op het internet. (Voor een sfeerimpressie, tik in de zoekbalk op YouTube ‘fail’ in.) Er moet worden gelachen om blonde vrouwen op RTL5 die niet weten wat de eerste zes letters op een QWERTY-toetsenbord zijn. Er moet worden gehinnikt om een verstandelijke beperkte fictieve versie van Máxima in LuckyTV.

Andermans standpunten en acties afrekenen op veronderstelde domheid is gemakzuchtig, arrogant, en laten we er niet omheen draaien, niet heel slim.

Onderwerpen