Met deze trivia imponeert u uw vrienden tijdens de Duitse verkiezingen
Dit weekend mogen de Duitsers naar de stembus. Wilt u de komende meepraten over de Duitse verkiezingen? HP/De Tijd verzamelde alle triviale weetjes over de stembusgang in de grootste economische macht van Europa.
Anders dan in Nederland mag de Duitser twee keer stemmen voor de landelijke verkiezingen. Daardoor is het Duitse kiesstelsel een ietwat ingewikkeld systeem. Allereerst is het misschien handig om te weten hoe dit Duitse politieke systeem in elkaar zit.
Een korte opfriscursus
Net als in ons land wordt er bij onze oosterburen iedere vier jaar gestemd voor de landelijke verkiezingen. Het grote verschil is dat een Duitser twee keer mag stemmen, omdat het land zowel een evenredige vertegenwoordiging (zoals in Nederland) als een districtenstelsel kent. De eerste stem gaat uit naar het district waarin je woont. De tweede gaat naar een partij in de deelstaat.
In totaal zijn er (minimaal) 598 zetels te verdelen: 299 via de Direktmandate (eerste stem) en 299 via partijlijsten (tweede stem).
Duitsers mogen dus twee stemmen uitbrengen, hoe zit dat?
De eerste stem gaat naar het kiesdistrict — 299 kiesdistricten, dus gelijk aan aantal zetels. Daar komt vervolgens één kandidaat uit, namelijk de persoon met de meeste stemmen in dat district. Deze kandidaat mag direct deelnemen in het parlement. In de praktijk maken alleen de CDU/CSU, SPD en Die Linke kans op zogenaamde Direktmandate. De kiesdrempel ligt op 5 procent, waardoor kleine partijen nooit direct in het parlement komen.
De tweede stem gaat naar de kandidaat in de deelstaat. Duitsland telt zestien deelstaten. Op basis van de uitgebrachte tweede stem worden de zetels in de Bondsdag (Tweede Kamer) evenredig onder de politieke partijen verdeeld — zoals we het in Nederland kennen. De zetels van de Bondsdag zijn verhoudingsgewijs naar het inwonersaantal over de zestien deelstaten verdeeld.
Op dit moment zitten CDU/CSU en SPD in de regering onder leiding van Angela Merkel (CDU). Zij stelt zichzelf weer kandidaat om zichzelf op de volgen. De leider van de SPD is sinds begin dit jaar Martin Schulz, oud-voorzitter van het Europese Parlement.
De tekst gaat hieronder verder.
Wie doen er mee?
Door de hoge kiesdrempel in Duitsland zullen waarschijnlijk zes partijen deze kiesdrempel halen. De CDU/CSU (Angela Merkel) en SPD (Martin Schulz) zijn op dit moment de grootste partijen in Duitsland. Links van de SPD zitten de partijen Die Grünen en Die Linke, en rechts van CDU/CSU bestaat sinds 2013 AfD. Wat u moet weten over de kansrijke partijen?
CDU/CSU (Christlich Demokratische Union/Christlich-Soziale Union): in deze partijen zitten de christendemocraten. Dit zijn conservatieve, centrumrechtse partijen. CSU treedt alleen in Beieren op; CDU in heel Duitsland. Samen vormen ze in het nationale parlement één fractie. Roepnaam: Union.
SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschland): dit is de oudste politieke partij van Duitsland: de sociaaldemocraten. Dit is een centrum-linkse arbeiderspartij.
Die Grünen: dit is een centrum-linkse milieupartij.
Die Linke: dit is de socialistische partij.
FDP (Freie Demokratische Partei): dit is een liberale partij.
AfD (Alternative für Deutschland): de rechts-populistisch anti-islam partij.
De waarschijnlijke uitslag
Volgens de laatste peilingen wordt de partij van Angela Merkel voor de vierde keer op rij de grootste en krijgt ze ongeveer 36 procent van de stemmen. De SPD staat op dit moment in de peilingen op een tweede plek met een peiling van 22 procent van de stemmen. De rechts-populistische AfD zal na deze verkiezingen naar alle waarschijnlijkheid voor het eerst in de Bondsdag komen.
Met de huidige peilingen zullen waarschijnlijk CDU van Merkel en SPD van Schulz weer een coalitie vormen en dat gaat we voelen. De Duitse verkiezingen hebben namelijk ook veel invloed op de Europese politiek. Arjen Lubach legt die impact in Zondag met Lubach treffend uit.
De tekst gaat hieronder verder.
Wilt u vanavond in de kroeg pronken met uw Duitse woordenschat? Dan zijn dit de Duitse termen die u moet kennen.
Bundestag: Bondsdag. Vergelijkbaar met onze Tweede Kamer
Erststimme: Eerste stem
Zweitstimme: Tweede stem
Verhältniswahl: Evenredige vertegenwoordiging
Direktmandate: Direct gekozen vertegenwoordigers in het kiesdistrict
Mehrheitsrecht/Persönlichkeitswahl: In het kiesdistrict (Erststimme) krijgt de partij met de meeste stemmen direct toegang tot het parlement.
Wahlkreise: Kiesdistrict
Überhangmandate: Dit is een ingewikkelde term, die nog niet eerder in het stuk naar voren is gekomen. Maar als u echt uw vrienden wilt imponeren, is het een belangrijke term. De Überhangmandate komt namelijk voor als een partij in een deelstaat meer Direktmandate heeft veroverd dan mag volgens de Zweitstimme. Meestal krijgt de grootste partij de Überhangmandate.
Snapt u het nog?
De Duitse verkiezingen zijn komende zondag 24 september. Rond 17.00 uur sluiten de stembussen. De winnaar wordt naar alle waarschijnlijkheid in de loop van de avond bekendgemaakt.
