De gemeente beloont: vuurwerkbonus, CO2-dieet en andere extraatjes
Nog één keer blikken we terug op de afgelopen jaarwisseling. Tijdens Oud & Nieuw werd ‘slechts’ tussen de 10 en 12 miljoen euro aan schade gerapporteerd. Daarnaast zouden jongeren in Wijk bij Duurstede beloning krijgen als ze zich netjes zouden gedragen. En zo geschiedde, maar deze ‘vuurwerkbonus’ is — net als een belonende gemeente — niet nieuw.
Almere deed namelijk drie jaar geleden ook al een poging. De gemeente kwam tot dat besluit nadat in de oudjaarsnacht van 2012 op 2013 ruim 100.000 euro aan schade was veroorzaakt. Om dit voor het jaar daarop te voorkomen maakte de gemeente een afspraak met de jongeren: als de schade aan gemeentelijke voorzieningen onder de 75.000 euro zou blijven, zou de helft van het resterende bedrag geïnvesteerd worden in een skatepark.
Dat was het geval. De schadeteller stond op 1 januari 2014 op 71.815 euro. Daarom werd er 15.000 euro geïnvesteerd in de skatebaan, die volgens Simone Mahn, woordvoerder van de gemeente, druk bezocht wordt. Eenzelfde bonus heeft de gemeente niet meer uitgedeeld. “We hebben simpelweg nooit meer boven de 75.000 euro schade gezeten,’ legt Mahn uit. Ook de afgelopen jaarwisseling bleef de schade beperkt, volgens de woordvoerder. “We zijn de totale schade nog aan het inventariseren, maar we spreken alleen over kleine voorvallen als een container die in de brand stond.”
De schade dit jaar in Wijk bij Duurstede bleef volgens de gemeente beperkt tot ‘een paar prullenbakken, zeven verkeersborden en een schrikhek’. Dat staat gelijk aan 2.560 euro schade, veel minder dan de 13.000 euro van het jaar daarvoor.
Er was voor 10.000 euro aan vuurwerkschade begroot, dus als cadeau mogen de jongeren nu 8.440 euro besteden aan een jongerenvoorziening.
Kritiek
Niet overal heeft de ‘vuurwerkbonus’ ingeslagen als een bom. “Te gek voor woorden,” vindt VVD-kamerlid Arno Rutte de actie. “De enige ’bonus’ die jongeren verdienen, is dat ze de gesloopte afvalbakken en verkeersborden zelf herstellen.”
Toch was er een andere aanpak nodig, volgens de gemeente. “Natuurlijk vinden we dat vandalisme bestraft moet worden, maar daar heeft de politie de capaciteiten niet voor,” stelt woordvoerder Monique Prinsen. Door VVD-beleid is het politiebureau hier wegbezuinigd, stelt ze. “Dus is er naar een andere oplossing gezocht. Dat heeft gewerkt.”
Nu ligt de 8440 euro klaar om gespendeerd te worden aan een maatschappelijk doel. Jongeren kunnen hun ideeën insturen. Loopt de mailbox al een beetje vol? “Nee, totaal niet. We hebben nog geen berichten ontvangen,” geeft Prinsen toe.
Aparte beloningsacties
Wijk bij Duurstede ging niet onbeslagen ten ijs. Vooraf sprak de gemeente met verschillende deskundigen op het gebied van gedragsverandering en opvoedkunde. “Zij zeiden dat deze aanpak vooral bij pubers erg goed werkt,” vertelt Prinsen. Wijk bij Duurstede en het hierboven genoemde Almere zijn niet de enige gemeentes die via beloningsconstructies hebben geprobeerd het gedrag van burgers te beïnvloeden. Vier voorbeelden:
Extra werkgeld
De gemeente Breda lanceerde in 2011 een idee om werklozen die een baan vonden te belonen met 750 euro. Het college wilde de werklozen een stimulans geven om uitkeringsonafhankelijk te worden. Ook was de bonus een regeling om de nieuwe werkenden te compenseren voor de kosten die zij gemaakt hadden met het zoeken van de nieuwe baan.
Het geld kon geïnd worden na zes maanden lang 32 uur per week gewerkt te hebben. Deze bonus kwam bovenop het initiatief Baan Bonus Breda, wat inhield dat bedrijven een vergoeding kregen voor het in dienst nemen van werklozen.
Kerstbomen slepen voor 50 eurocent
Een onschuldige beloningsactie voor de jeugd kwam deze jaarwisseling van de gemeente Oegstgeest. Daar konden kinderen geld verdienen met het inleveren van kerstbomen. Iedere ingeleverde kerstboom leverde 50 eurocent op. Daarnaast ontvingen de kinderen ook een lootje.
Hiermee konden zij een cadeaubon van Intertoys van 10, 25 of 50 euro winnen. De meest fanatieke kinderen, die 25 of meer bomen hadden opgehaald, moesten de kerstbomen niet zelf ergens heen te slepen maar konden deze laten ophalen door de gemeente.
Autosleutel inleveren
Een origineel idee voor een goed milieu — het ‘CO2-dieet’ — kwam van de gemeente Emmeloord in 2013. Tien deelnemers werden uitgekozen doormiddel van loting. Zij leverden tien dagen hun autosleutel in en kregen daarvoor in ruil een fietskratje. In deze tien dagen moesten zij boodschappen doen op de fiets en daarover een blog bijhouden.
Te groot kratje
Als beloning ontvingen de deelnemers een waardebon van 100 euro boodschappen en mochten zij het fietskratje houden. Dat laatste was niet voor iedereen van belang, een van de deelnemers schreef: “Het was leuk om mee te doen, heel wat kilometers gefietst. Het kratje is toch iets te groot voor mijn fiets, dus ga ik het er wel afhalen.”
Punten voor niet drinken
In Overijssel bedachten twaalf gemeenten in 2011 een beloningssysteem om alcoholgebruik van jongeren tussen 16 en 24 jaar tegen te gaan. De jongeren konden zich inschrijven bij Smartconnection en werden dan beloond voor goed gedrag. Met goed gedrag werd bedoeld dat jongeren minder dronken tijdens het uitgaan.
Dit werd gemeten door de jongeren tijdens het uitgaan, zowel in als buiten de kroeg, te laten blazen en wanneer hun promillage binnen 0,3 promille lag ontvingen zij punten. De 16-jarige Rick had er wel oren naar: “Ik zou wel mee willen doen. Gratis spullen krijgen lijkt me heel mooi. En dan bespaar je ook nog op drank, want dat is in de kroeg best duur.”
HP/De Tijd licht in de rubriek De Maatstaf een opmerkelijke actualiteit uit, begeleid door een cijfer of bijzondere foto.
