Heb meelij met de Libris-genomineerden
Vanavond viert de Libris Literatuur Prijs zijn zilveren jubileum. Voor de 25ste keer wordt de officieuze prijs voor de beste Nederlandstalige literaire roman van het jaar uitgereikt. Een veel grotere erkenning kun je als schrijver eigenlijk niet krijgen, maar had dit instituut niet wat meer allure kunnen opbouwen in al die jaren?
Weliswaar wordt de winnaar inmiddels traditiegetrouw bekendgemaakt tijdens Nieuwsuur en krijgt de winnaar een geldbedrag van 50.000 euro, een vorstelijk jaarsalaris om zich te wijden aan de letteren. Maar de uitstraling, de uitstraling is na al die tijd nog steeds kneuterig.
Kneuterige uitstraling
Wie een blik werpt op de website van de Libris Literatuur Prijs zal onmiddellijk de omslagfoto opvallen. Een korrelig kiekje. Een vluchtige foto die, zo stel ik me voor, in alle haast is genomen door de stagiair van de marketingafdeling. We zien vijf ongemakkelijke scribenten vanuit een vreemd zijaanzicht, en een kind, een klein meisje dat kennelijk de ontbrekende Ilja Leonard Pfeijffer (genomineerd voor Peachez, een romance) moet voorstellen.
De tekst loopt hieronder door.
Toch is het vooral de stapel stoelen, links achter Martin Michael Driessen (genomineerd voor De Pelikaan) die de aandacht trekt. Of misschien is het dat nooduitgangsbord tussen eerdergenoemde en Arjen van Veelen (genomineerd voor Aantekeningen over het verplaatsen van obelisken) dat het meest in het oog springt?
Wat lijkt zo’n persmoment mij gênant voor de genomineerden en onhandig platvloers; je grote moment lijkt plaats te vinden in een opberghok. Net zoals dat diner voorafgaand aan de uitreiking, zo vernam ik uit betrouwbare bron. Waar de auteurs hun zenuwen niet mogen verdrinken, maar zo nuchter mogelijk moeten blijven om de eventuele Libris Literatuur Prijs niet volslagen dronken in ontvangst te nemen, en dus maar moeten blijven praten met bobo’s en de aculturele of ongeïnteresseerde partners van die bobo’s.
Opnieuw meelijwekkend ongemak: een avond van sober wachten, al zou dat voor geheelonthouder Pfeiffer geen probleem moeten zijn.
Meer dan 200 genomineerde romans
Maar misschien nog opvallender is de groslijst, de lijst met voor de prijs aangedragen romans. Die lijst bestaat uit wel meer dan 200 titels. Ze worden aangedragen door hun uitgeverijen. Zo liet Prometheus met maar liefst 26 ingestuurde romans nog maar eens zien wat hun gerenommeerde ‘schot hagel’ precies inhoudt (te weten: een enorme hoeveelheid boeken in de markt pompen, in de hoop op een paar grote successen). Slechts twee van die inzendingen haalden de longlist, maar geen enkele de uiteindelijke shortlist.
In de loop der jaren is gekozen om uitgeverijen niet langer te beperken in het aantal inzendingen, ‘zodat de grote literaire uitgeverijen niet zelf als een soort jury voor hun auteurs behoeven op te treden,’ zo verklaart de Stichting Literatuur Prijs.
‘Wat moet je als uitgever dan?’
Maar dit absurd hoge aantal van meer dan tweehonderd inzendingen zegt misschien genoeg. Is de titel ‘beste boek van het jaar’ een relatief en inhoudsloos begrip geworden? Volgens literair agent Paul Sebes, oprichter en eigenaar van het agentschap Sebes & Bisseling, is dit niet per se het geval. “Ik zeg het vaker: er wordt meer geschreven dan gelezen. Maar wat moet je als uitgever dan? Het punt is dat een uitgever het niet kan maken tegenover de auteur om hem of haar niet te nomineren,” vertelt hij. “Je komt er niet mee weg. Dan bellen ze direct naar de uitgeverij. Journalisten vergeten dat nog weleens: de druk van auteurs op uitgevers.”
Sebes herinnert zich zijn tijd bij Prometheus, waar hij als assistent-uitgever werkte. “Ik was 24, denk ik, en ik maakte de kapitale fout door Ischa Meijer niet in te sturen naar de AKO of Libris Literatuur Prijs. Ik dacht dat zijn bundel met stukjes uit Het Parool geen kans zou maken. Maar uiteindelijk heb ik nog een flinke excuusfax aan die beslissing moeten wijden. Meijer was van nature al niet zo’n aardig type natuurlijk.”
Literaire romans of memoires?
Verder wil hij niet veel kwijt over de opzet of uitstraling van de prijs; schrijver Murat Isik uit zijn eigen stal is immers één van de kanshebbers (met Wees onzichtbaar). Maar volgens Sebes zou het geen kwaad kunnen om de groslijst volgens strengere criteria vorm te geven. Daar heeft hij gelijk in. Want wat doen Kluun, Sonja Barend en Tonke Dragt op de groslijst? Terwijl volgens de Stichting Literatuur Prijs toch echt ‘alleen nieuw verschenen oorspronkelijk Nederlandstalige literaire romans voor volwassenen’ in aanmerking komen voor de prijs.
Kluun schrijft geen literaire romans; Barend schreef haar memoires. En neem Als de sterren zingen van Tonke Dragt: een kinderboek, zeker geen literatuur voor volwassenen en daarom ook bij voorbaat al uitgesloten voor de prijs. Toch is het boek ingezonden door uitgeverij Leopold. We zijn het eens als ik stel dat de organisatie de nominatiecriteria in het vervolg moet aanscherpen om nog serieus te nemen. Uitgevers doen maar wat.
Uitreiking
Vanavond om 22.00 uur wordt in Nieuwsuur (NPO 2) bekend gemaakt wie zich winnaar van de Libris Literatuur Prijs 2018 mag noemen. Op de lijst met eerdere ontvangers prijken ’s lands befaamde eigentijdse schrijvers, zoals Harry, Mulisch, Ilja Leonard Pfeijffer, Arnon Grunberg en Thomas Rosenboom. Hollands glorie. Of denk aan de Vlaamse grootheid Hugo Claus. Het is een mooi rijtje.
Volgens de NRC is de kans groot dat Martin Driessen de prijs in de wacht sleept, maar ook Pfeiffer lijkt goede kans te maken. Wie volgens Sebes gaat winnen? Hij zet in op Tommy Wieringa (genomineerd met De heilige Rita). “Als Murat niet wint, tenminste.”
De genomineerden voor de Libris Literatuur Prijs 2018 zijn:
Martin Michael Driessen – De pelikaan, uitgeverij Van Oorschot
Marjolijn van Heemstra – En we noemen hem, Das Mag uitgevers
Murat Isik – Wees onzichtbaar, uitgeverij Ambo|Anthos
Ilja Leonard Pfeijffer – Peachez, een romance, uitgeverij De Arbeiderspers
Arjen van Veelen – Aantekeningen over het verplaatsen van obelisken, uitgeverij De Bezige Bij
Tommy Wieringa – De heilige Rita, uitgeverij De Bezige Bij
